Nókis filialí Kаypnazarov S. G., Maxambetova U., Dauletmuratova R

2-ámeliy shınıģıw. Baylanıs hám kommunikaciya tarawında metrologik támiynat máseleleri


Jumıstıń maqseti:
-Informaciya hám kommunikaciya tarawında metrologiyalıq támiynat jumısları.


1. Metrologiyalıq tekseriw.
2. Metrologiyalıq qadaģalaw.
3. Tayanıshmetrologiyaxızmeti.

Ólshewler birligine erisiw ónimler, xızmetler, texnologiyalardıń sapasın, qáwipsizligi hám básekege shıdamlılıģın támiyinlew boyınsha atqaratuģın islerdiń tiykarı. Ólshewler birligin támiyinlew dúnyadaģı hár bir mámleket ushın mámleket áhmiyetindegi másele. Bizge málim, ólshewler birligi Ózbekistanda ólshewler birligin támiyinlew sisteması tiykarında ámelge asırıladı.

Ólshewler birligi házirgi zaman metrologiya iskerligindegi tiykarģı túsinigi bolıp esaplanadı hám ólshewdiń sonday halatın xarakterleydi, onda ólshew nátiyjeler jumıs ámellerdi nızamlastırılģan birliklerinde ańlatılģan olardıń qátelikleri bolsa berilgen itimallıq penen ornatılģan shegarada boladı.
Ólshewler birligin táminlewdiń ilimiy tiykarı bolıp ólshewler haqqındaģı “Metrologiya” páni esaplanadı. Házirgi zaman metrologiya 3 bólimnen ibarat:
− teoriyalıq metrologiya;
− nızamlı metrologiya;
− ámeliy metrologiya;
Ólshewler birligin támiyinlew sistemasınıń texnikalıq tiykarları bolıp esaplanadı:
−Milliy etalonlar kompleksi bolıp olar shama birliklerin tákirarlaw hám saqlaw ushın mólsherlengen.
− Ólshew quralları hám ólshewlerdi orınlawshılarınıń nızamlılıģın ornatıw sisteması.
Sistemanıń quramlıq tiykarı bolıp, Ózbekistan metrologiya xızmeti esaplanadı. Usı xızmet mámleketlik metrologiya xızmeti hám yuridikalıq shaxslardıń metrologiya xızmetinen quralģan. Sistemanıń nızamlı tiykarı bolıp Ózbekistan Respublikasınıń “Metrologiya haqqında” ģı nızamı esaplanadı.
Metrologiya xızmetiniń basshılıq hám jetekshi orayı bolıp metrologiya boyınsha milliy organ Ózstandart esaplanadı. Ózbekistan standartlastırıw, metrologiya hám sertifikatlastırıw agentligi (“Ózstandart agentligi”)niń quramlıq dúzilisi 1-súwrette, “Ózstandart” agentligi oraylıq apparatınıń dúzilmesi 2-súwrette keltirilgen.
Ministrler kabınatiniń 2004 jıl 5 avgusttaģı 373-sanlı «Ózbekistan mámleketlik standartlastırıw, metrologiya hám sertifikatlastırıw agentligi dúzilmesin jetilistırıw hám onıń iskerligin shólkemlestiriw haqqında” ģı qararınıń 3-qosımshasında “Ózstandart” agentligi haqqında nızam keltirilgen.
“Ózstandart” agentligi dúzilisi tómendegiler kiredi:

• 
  Aymaqlıq standartlastırıw hám metrologiya basqarmaları (3-súwret);
  
• 
  Respublika sınaw hám sertifikatlastırıw orayı hámde onıń aymaqlıq sınaw hám sertifikatlastırıw orayları;
  
• 
  Metrologiya xızmetlerin kórsetiw orayı;
  
• 
  Standartlastırıw, metrologiya hám sertifikatlastırıw ilimiy-izertlew institutı (4-súwret);
  
• 
  Milliy etalonlar orayı (5-súwret);
  
• 
  Shtrix kodlastırıw orayı;
  
• 
  Informaciyalıq-resurslar orayı;
  

Yuridikalıq shaxslardıń metrologiya xızmeti Mámleket basqarıw organları, birlespeler hám shólkemler tárepinen zárúriy hallarda “Bas metrologiya xızmeti” yaki “Tiykar metrologiya xızmeti” kórinisinde ashılıwı múmkin.
Ólshewler birligin támiyinlew sistemasınıń normativ-huqıqıy tiykarı bolıp Ózbekistanda ólshewler birligin támiyinlew Mámleketlik sistemasınıń hújjetler kompleksi esaplanadı.
Bul kompleks quramine xalıq aralıq, mámleketler aralıq hám milliy normativ hám metodikalıq hújjetler kiredi. Bul hújjetler ólshewler birligin támiyinlew boyınsha qansha, normativ hám islerdi orınlaw tártibin anıqlaydı, bul bolsa Mámlekettiń islep shıģarıw hám ekonomikalıq integraciyasına hám tarawdaģı tosıqlardı saplastırıwģa imkan beredi.