Nizomiy nomidagi toshkent davlat

Aldegid  va  ketonlarning  oksidlanishi.  Aldegidlar  oson  oksidlanadigan 

birikmalardir.  Ular  hatto  havo  kislorodi  yoki  kuchsiz  oksidlovchilar,  masalan 

kumush  oksidining  ammiakdagi  eritmasi  bilan  oksidlanishi  “kumush  ko’zgu” 

reaksiyasi  deyiladi.  Bu  reaksiyadan  aldegidlarning  sifat  analizida  keng 

foydalaniladi.  

 

---

 

 

54 

 

 

Yangi hosil qilingan Cu(OH)

2

 cho’kmasiga aldegid eritmasi qo’shib qizdirilganda 

aldegid karbon kislotagacha oksidlanadi.  

 

Cu(OH)

2 

esa CuOH ga qaytarilib, so’ngra Cu

2

O ning qizil-sariq cho’kmasini 

hosil qiladi. 

 

 

Bu  reaksiya  ham  “kumush  ko’zgu”  reaksiyasi  kabi  aldegidlarga  xos 

reaksiyadir.  Ketonlar  oksidlovchilar  ta’siriga  ancha  chidamlidir.  Ular  havo 

kislorodi  va  kuchsiz  oksidlovchi,  masalan,  kumush  oksidining  ammiakdagi 

eritmasi  ta’sirida oksidlanmaydi. 

Ketonlar  faqat  ishqoriy  va  kislotali  muhitda  KMnO

4

  yoki  K

2

Cr

2

O

7

  kabi 

kuchli oksidlovchilar ta’siridagina oksidlanadi. Oksidlanish jarayonida molekulalar 

parchalanib,  ikki  molekula  kislota  yoki  keton  karbonil  gruppaga  α-holatda 

joylashgan  uchlamchi  uglerod  atomini  tutsa,  u  holda  bir  molekula  kislota  hamda 

bir molekula keton hosil bo’ladi: