Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika


PREDIKATIVLIK VA MODALLIK



Download 415,06 Kb.
Pdf ko'rish
bet19/29
Sana24.01.2021
Hajmi415,06 Kb.
#56715
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   29
Bog'liq
obek tilining nazariy grammatikasi

PREDIKATIVLIK VA MODALLIK 

Predikativlik va modallik o'zaro chambarchas bog'langan hodisalardir. Shuning 

uchun ham lingvistika tarixida bu ikki hodisaning o'zaro munosabatiga bag'ishlangan 

juda  ko'p  asarlar  bor.  Shunga  qaramay,  bu  ikki  hodisaning  tutash  nuqtalari 

nimalardan iborat  va kaysi xususiyatlari bilan bir-biridan farq qiladi, degan savollar 

hamon aniq javobini topgani yo'q. Ba'zan predikativlikni modallik bilan tenglashtirish 

hollari  ham  uchraydi.  Har  ikkisining  ham  gap  mazmunining  ob'ektiv  reallikka 

munosabatini ifodalashi ta'kidlanadi (V. V. Vinogradov) . 

Gapni  gap  qilib  turgan  eng  asosiy  belgi  nima,  degan  savolga  ham  ba'zilar 

modallik, deb javob beradilar . 

Modallik  va  predikativlik  haqida  gap  qetganda  ba'zan  modallikning 

predikativlikka  nisbatan  juda  keng  tushuncha  ekanligi  ,  ba'zan  esa  modallik 

predikativlikning  uzviy bir qismi ekanligi  ta'kidlanadi . V.V. Vinogradov bir o'rinda 

predikativlik  bilan  modallikni  tenglashtirib,  "...predikativlik  kategoriyasining  to'g'ri, 

doimiy  va  bevosita  ifodala-modalanishi  gap  modalligidir",-  deydi  ,  ikkinchi  o'rinda 

modallikni predikativlikning bir komponenti sifatida qaraydi . N Ye.Petrov  modallik 

va  predikativlikning  ma'lum  chegarasini  belgilash  uchun  predikativlikni  logik-

sintaktik  kategoriya  sifatida  til  sathi  bnrligi,  modallikni  esa  kommunikativ-sintaktik 

kategoriya  sifatida  nutq  sathi  birligi  tarzida  qarash  lozim,  -  deydi  .Ammo  bu  bilan 

ularning farqi aniq ochilmaydi. Chunki modallikning bir turi til sathiga ham oiddir. 

Semantik  planda  modallik  kategoriyasi  uchun  birlashtiruvchi  belgi  vazifasini 

bajaruvchi  sub'ektivlik  (so'zlozchi  nuqtai  nazari)  predikativlik  kategoriyasi  bilan 

modallik  kategoriyasi  o'rtasida  farqlovchi  belgi  vazifasini  o'tishi  mumkin. 

Birinchidan,  modallik  predikativlikka  nisbatan,  darhaqiqat,  keng  tushuncha.  Chunki 

predikativlik  faqat  gap  sathi  uchun  xarakterli  bo'lsa,  modallik  gap  bo'lmagan 



 

57

qurilmalar  (masalan,  so'z  birikmasi)  uchun  ham  xosdir  .  Shuning  uchun  ham  V.G. 



Admoni  modallikni  ikkiga-  gapga  xos  bo'lgan  modallik,  so'z  birikmasiga  xos 

modallikka bo'linadi  

Ikkinchidan,  gap  sathida  qaralayotgan  modallik  predikativlikning  tarkibiy 

elementidir.  Predikativk  gap  orqali  ifodalanayotgan  axborotning  ob'ektiv  reallikka 

munosabatini  umumiy  tarzda  bildirsa,  modallik  gap  mazmunining  so'zlovchi  nuqtai 

nazaridan  ab'ektiv  borliqqa  munosabatini  yoki  so'zlovchining  gap  mazmuniga 

munosabatini    bildiradi.  munosabatini  yoki.  Har  ikki  tipdagi  modallikda  ham 

sub'ektivlik belgisi alohida o'rin tutadi. 




Download 415,06 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   29




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish