Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika unversiteti

Turkmanistonning tranzit salohiyativa transport komunikasiyalar. Bunda 120 yildan ko’proq vaqt avval Turkmaniston hududi orqali Markaziy Osiyodagi birinchi temir yo’l tortilgan bo’lib, bugungi kunda Turkmanboshini Ashxabot bilan bog’laydi.
1996 yilda Tejenning Turkman-Eron qismiga qadimiy ipak yo’lining temir yo’l varsiyasining so’nggi bo’g’ini o’rnatildi. Shu bilan birga chegarada kuchi temir yo’l infratuzilmasi yaratildi. Magistral qurulishning qiymati atigi 5 yilda qoplanadi.
Mamlakat sharqida Turkmaobod- Kerki filiali ishga tushurildi, bu esa qo’shni O’zbekiston va Tojikiston yo’lini qisqartiradi. 2006 yilda Kavkaz, Osiyo va Uzoq sharq davlatlari o’rtasida yuklarni Fors ko’rfazi mamlakatlariga o’tkazish uchun xalqaro avtomagistallarning bir qismi bo’lgan Ashxabod- Qoraqum-Toshxovuz temir yo’li liniyasi ishga tushirildi. Ashxaboddan Turkmanboshigacha bo’lgan yo’nalishga katta e’tibor qaratilmoqda. Qurulish asosan Turkiya va Eron qurulish firmalari tomonidan amalga oshiriladi. Bu yangi magistral xalqaro standartlarga javob beradi, ularga davlat tomonidan katta mablag’ yo’naltirilmoqda.
Turkmanboshi shaxridagi dengiz porti rekonstruksiya qilingandan so’ng mahalliy Kaspiy dengiz kemachilik kompaniyasi ishini sifat jihatidan yaxshilash , Turkmanboshi va Boku o’rtasidagi temir-parom o’tish yo’lini tashkil etish paydo bo’ladi.

Qo’zog’iston tranzit salohiyativa transport komunikasiyalar.
Qozog’iston va Xitoy, Qozog’iston va Rossiya Federatsiyasi o’rtasida transport komunikasiya rivojlantirishda temir yo’l va quvurlar liniyasi ustunlikka ega.
2009 yilda aprel oyining oxirida Qozog’iston uch yil ichida g’arbiy mintaqadagi temir yo’l infratuzilmasini tubdan yangilamoqchi bo’ldi. Bunga qiymati 390 mln dollarni tashkil etadi. Mangistou viloyatida Kuri-Eralievo temir yo’l uchastkasini qurilashi boshlangan. Mang’ustou- Bautino, Beyneu- Jezkazg’on liniyasi orqali Rossiya Turkmaniston va Eron bilan shimoliy - janub karidorining sharqiy qanoti bo’ylab aloqa o’rnatish mumkin bo’ladi. Bu Qozog’iston temir yo’l transportida yuk tashish hajmi dinamikasini yilli o’rtacha 14% o’sgan. Birgina 2008 yilda tranzit yuk tashish hajmi 15mln tonnani ashkil etdi bu 2007 yilga nisbatan 17 % ko’pdir.
Bu borada Qozog’iston va O’zbekiston aloqalari ham keng yo’lga qo’yilgan. O‘zbekiston transport vaziri Ilhom Mahkamov Qozog‘iston Bosh vaziri Asqar Mamin bilan bo’lgan uchrashuvda tomonlar tranzit va transport sohasidagi hamkorlik istiqbollarini, xususan, yuk tashish hajmini ko‘paytirish, temir yo‘l va avtomobil transportini rivojlantirish, yirik qo‘shma infratuzilma loyihalarini amalga oshirishni muhokama qildilar
2021- yil yanvar-may oylarida tovar aylanmasi 46 foizga oshdi va 1, 5 milliard dollarni tashkil etdi. Qozog‘istonning O‘zbekistonga eksporti 58,4 foizga o‘sdi. Pandemiyaga qaramay, Qozog‘iston va O‘zbekiston o‘rtasida yuk tashishning barcha turlari ko‘paygan.
Faqatgina 2021-yilning birinchi choragida konteyner tashuvlari 2020-yilning shu davriga nisbatan 57 foizga o‘sib, 233, 9 ming YFEga yetdi. Joriy yilning 6 oyida avtomobil transportida yuk tashish hajmi 18 foizga o‘sdi va 1, 3 million tonnani tashkil etdi.
Tomonlar shu yilning 29 - iyulidan haftasiga ikki marta yangi «Aqtobe – Nukus» reysini ochishga kelishib oldilar. Ayni paytda Qozog‘iston va O‘zbekiston o‘rtasida haftasiga 32 reys mavjud.
Uchrashuv davomida tomonlar yirik qo‘shma infratuzilma loyihalarini amalga oshirish - «Darbaza – Maqtaaral» yangi temir yo‘l liniyasini qurish, «Turkiston – Chimkent – Toshkent» tezyurar magistral yo‘lini qurish va boshqa rejalarni