Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universitetti ergasheva g. S., M. Nataqulova

2. 
Tadqiqot va falsafa. Ilmiy tadqiqot haqida tushuncha. 
Inson 
yaralibdiki, 
barcha 
m axluqotlar 
ichida 
qiziquvchanligi, 
izlanuvchanligi, yaratuvchanligi bilan rivojlanib, taraqqiy etib kelishi 
bilan farqlanadi. M a’lumki, inson o ‘z ijodiy izlanishlari asosida tabiat 
voqea-hodisalarini, obyektlarini tadqiq etadi, tahlil qiladi, umuman
10

---

olganda 
dunyoni 
o ‘zgartiradi 
va 
o 'z in i 
yaratuvchi, 
ijodkor, 
kashfiyotchi sifatida namoyon etadi. Shu o 'rin d a tadqiqot va falsafa, 
uning inson hayotidagi o 'm i xususida qisqacha so 'z yuritsak.
Avvalo, “T adqiqot” so'zini tahlii qilsak. Bu so 'zning negizini 
tashkil qilgan “tadqiq” so'zi arabcha so 'z d an olingan bo'lib, 
“sinchiklab o 'rg a n ish ”, “batafsil tekshirish”, “sinash”, “aniqlash” kabi 
ma’nolarni bildiradi. “Tadqiq qilm oq” jum lasi esa “ilmiy asosda, 
sinchiklab, 
chuqur tekshirm oq, 
o'rg an m o q ” 
degan 
m a’nolam i 
anglatib, “T adqiqot” so'zi esa bevosita tadqiq ishi, tekshirish, 
o'rganish, ilmiy tekshirish ishining natijasidir. [O 'zbek izohli lug'ati. 
A.M advaliyev taxriri ostida. http://wwvv.zivouz.eom /l . Ilm iy ishlar 
bilan shug'ullanish jarayoni tadqiqotchilik deyiladi, m uayyan m avzu 
ustida ilmiy izlanish ishlarini olib boradigan kishini esa tadqiqotchi 
deb yuritiladi. U m um iy olganda inson tadqiqot ishini, tadqiqotchilik 
faoliyatini tadqiqotning asosiy manbai b o 'lg an borliqni, dunyoni, 
tabiatni, jam iyatni, uning kom ponentlarini, undagi voqea hodisalam i 
o'rganish 
bilan 
am alga 
oshiradi. 
Shu 
o 'rin d a 
inson faoliyati sohalaridan biri b o 'lg an falsafa xususida to'xtalib 
o'tam iz.
Falsafa - aslida tabiat, jam iyat va tafakkur taraqqiyotining 
umumiy qonuniyatlari haqidagi fan, olam va unda insonning tutgan 
o 'm i haqidagi g ’oyalar, dunyoqarashlar tizim idir. [O 'zbek tilining 
izohli lug'ati. A .M advaliyev taxriri ostida. http://w w w .zivouz.com / ].