Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universitetti ergasheva g. S., M. Nataqulova

2-rasm . F a o liy a t sh ak llari
60

---

Faqat faoliyat zam iridagina inson m ohiyati nam oyon bo’lishi,
• 
ivatning, har qanday ijtim oiy tuzilm aning m avjudligi ta'm inlanishi 
mumkin. Inson 
v a 
jam iyat ehtiyoj lari dan kelib chiqqan holda. faoliyat 
s h a k l la r i , 
asosan, quyidagicha turkum lashtiriladi:
1
M oddiy fao liy at (in so n n in g o 'z x av fsizlig i t a ’m inlanishi, o ziq- 
o v q a t, 
k iy im -k ech ak k a b o 'lg a n d astlab k i e h tiy o jla rin in g q o n d irilish i 
va m ehnat qurollari orqali tash q i ta b ia tn in g o ’zg artirilish i);
2. Ijtimoiy, siyosiy faoliyat (ijtim oiy m unosabatlarga, ijtimoiy
hayotga ta ’sir k o ’rsatish);
3 
M a’naviy faoliyat (ilm -fan, sa n ’at, din, badiiy ijod va boshqa 
sohalardagi faoliyat). [21].
Faoliyat - n afaq at p six o lo g ik balki, ijtim oiy, falsafiy, iqtisodiy, 
m adaniy tu sh u n ch a hiso b lan ad i. A .V .B o ro v sk iy , N .X .R o z o v la m in g
fikricha “bu tu sh u n ch an in g k eng d o irad a n o m o y o n etish u ch u n uning 
kategoriya b o ’y ic h a tab iati m u am m o sin i q o ’yish lozim - h a rak at bilan 
qatoriga, d ialektika, ja m iy a t, inson, m ad an iy at, sh ax s va h .k .” [
20
].
U m um ilm iy 
k ateg o riy a 
sifatid a 
“fa o liy a t” 
turli 
sohadagi 
bilim larni o ’rg an ish p red m eti h iso b lan ad i (ijtim o iy , gum anitar, 
tibbiyot va h.k.). M a z m u n li-tay an ch k ateg o riy a sifatid a “ fao liy at” 
tushunchasi p six o lo g iy ag a xosd ir[9 3 ],
E .G .Y u d in n in g t a ’k id la s h ic h a :- “Z am o n av iy b ilish d a, ay n iq sa 
gum anitar, 
faoliyat 
tu sh u n ch asi 
ta y a n c h
rol 
o ’yn aydi, 
u n in g
yordam ida in so n iy at d u n y o sig a u n iv ersal ta v s if b e rila d i...” [
22
].
A.N. L eo n tev n in g fik rich a, fao liy at d e g a n d a faol o ’zaro t a ’sir, 
inson atrofdagi o lam o b y ek tlarig a m aq sad g a m u v o fiq t a 's ir k o ’rsatish 
jarayonida u n in g h iso b ig a o ’z eh tiy o jlarin i q o n d irad i [23].
O lim lar to m o n id a n y u q o rid a ay tilg an “fa o liy at” k ategoriyasi 
haqidagi fik rla m i u m u m lash tirib , u ning o ’zig a xos x u su siy atlarin i 
ajratish m um kin: fao liy at in so n sh ax sin in g ongli to m o n in i tav siflay d i; 
faoliyat ja ra y o n id a fao llik n am o y o n b o ’ladi, m a q sad larg a erishiladi, 
ehtiyojlarini q o n d irilad i, h ay o tiy ta jrib a o lin ad i, b u n in g n atijasid a 
faoliyatning o ’zi riv o jla n a d ifl 
1
].
F ao liy atn in g re sp u b lik am iz ja m iy a tin i riv o jlan ish id a m uhim o 'r in
tutgan ilm iy fao liy atn i y a n ad a riv o jlan titish b u g u n g i k u n n in g m u h im
vazifasi bo' lib, bu b o rad a alo h id a q o n u n ish lab chiqildi.
2019-yil 29 o k ty ab rd a O 'z b e k is to n R e sp u b lik asin in g “ Ilm -fan va 
ilmiy fao liy at to 'g 'r is id a ”gi Q o n u n d a ilm iy fao liy at va u ning
6i

---

subyektlari to 'g 'r is id a alo h id a bob va m o d d a ajratilg an b o 'lib , 
unda 
ilm iy faoliyat haqida alo h id a to 'x ta lib o 'tg a n .
Q on u n n in g “Ilm iy fao liy at va uning su b y e k tla ri” d eb nom langan
3-bob, 12- m oddasida “ Ilm iy fa o liy a t” to g 'g 'r is id a q u y id ag ich a ta ’rif 
berilgan: 
“Ilm iy 
faoliyat 
o b y ek tlar, 
hodisa 
(jaray o n lar)n in g
xususiyatlarini an iq lash m aq sad id a borliqni o 'rg a n is h va olingan 
b ilim lam i am aliy o td a q o 'lla s h g a y o 'n a ltirilg a n fao liy at hisoblanib, 
fundam ental va am aliy ta d q iq o tlard an ib o ratd ir” .