Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universitetti ergasheva g. S., M. Nataqulova

2.T adqiqot natijalariga statistik yondashish va natijalar
tahlili. 
Ilmiy tadqiqotning navbatdagi bosqichi eksperimental va 
nazariy tadqiqotlar natijalarini solishtirib (taqqoslab) ko'rib ularni bir- 
biriga mos kelishi (to'g'ri kelishi) haqida, hamda ilgari surilgan ilmiy 
gipotezani tasdiqlashi haqida uzul-kesil xulosa qilinadi. Ayrim 
hollarda natijalar bir biridan ancha farq qilsa yoki umuman to'g'ri 
kelmasa ilmiy gipotezaga o'zgartirish kiritish yoki gipotezani inkor 
etishga to'g'ri keladi. Tadqiqot natijalariga yakun yasash, olingan 
natijalar tadqiqot maqsadi va vazifalaliga to'la javob berishi hamda 
umumiy xulosa va tavsiyalami shakllantirishi ilmiy izlanishning 
yakuniy bosqich vazifalariga kiradi.
O'rganilayotgan tasodifiy ehtimollik xarakteriga ega voqeliklar 
yoki ommaviy hodisalar qayd etilgan kuzatuv yoki eksperiment 
natijalarini tahlil qilish va ulami umumlashgan xarakteristikalarini 
olish maqsadida kuzatuv yoki tajribalar natijalariga maxsus matematik 
ishlov berish yo'li bilan kerakli ma'lumotlar olish usullarini ishlab 
chiqish matematik statistikani asosiy vazifasi hisoblanadi. Boshqacha 
aytganda, matematik statistikani vazifasi ilmiy va nazariy xulosalar 
hosil qilish maqsadida statistik ma'lumotlami to'plash va ishlab 
chiqish metodlarini yaratishdir.
Statistik o'rganishning asosiy bosqichlari:
1) statistik kuzatuv;
2) ma'lumotlar to'g'risida qisqacha ma'lumot;
3) statistik tahlil.
Agar kerak bo'lsa, statistik o'rganish qo'shimcha bosqichni - 
statistik prognozni o'z ichiga olishi mumkin.
Statistik kuzatish - bu ulaming muhim xususiyatlarini monitoring 
qilish uchun oldindan ishlab chiqilgan dasturga muvofiq ro'yxatga 
olish orqali ilmiy hayotda sodir bo'lgan hodisalar va jarayonlar 
to'g'risidagi ma'lumotlami to'plash. Kuzatuv ma'lumotlari - bu 
kuzatilgan obyektlar to'g'risidagi dastlabki statistik ma'lumotlar bo'lib, 
ulaming umumlashtirilgan xususiyatlarini olish uchun asos bo'ladi. 
Kuzatish 
statistikaning 
asosiy 
usullaridan 
biri 
va 
statistik 
tadqiqotlaming eng muhim bosqichlaridan biri bo'lib xizmat qiladi. 
Statistik kuzatish jarayonida olingan yuqori sifatli ma'lumot bazasini 
hisobga olmaganda, statistik o'rganish mumkin emas. Shu sababli, 
statistika haqidagi tasavvurlami tavsiflash fani sifatida o'zgartirgan 
paytdan boshlab, kuzatishning maxsus qoidalari va uning natijalariga

---

r
maxsus talablar - statistik ma'lumotlar ishlab chiqilmoqda. Ya'ni, 
kuzatish statistikaning asosiy usullaridan biridir.
5.