Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universitetining shahrisabz filiali yosh fiziologiyasi va gigiyena

Ishni rasmiylashtirish
.О‘rtacha ma’lumot chiqarish uchun 4 ta jadvaldan olingan vaqtlar qо‘shilib 4 ga 
taqsimlanadi. Masalan 4 ta jadval uchun 120 sekund vaqt sarf bо‘ldi,120:4 teng 30. Sо‘ng gurux uchun 
о‘rtachani chiqaring,buning uchun barcha о‘rtacha natijalarni qо‘shib, hosil bо‘lgan natijani guruxdagilar 
soniga bо‘ling. Xuddi shunday tajribani maktab о‘quvchilarida о‘tkazish uyga vazifa etib yuboriladi.
Odamning diqqatini talab etadigan faoliyati 
vaqtidagi aqliy ishchanlik qobiliyatini aniqlash. 
(Mavzuga oid qо‘llanma). 
Odamning ish qobiliyati xaqida mehnat faoliyatining kо‘rsatkichlari bо‘yicha fikr yuritish mumkin (vaqt 
birligi ichida bajariladigan mehnat operatsiyalarining miqdori va sifatiga qarab). Biroq, ishlab chiqarishda bu 
kо‘rsatkichlarga ishchiga bog‘liq bо‘lmagan ishlab chiqarish kamchiliklari ta’sir kо‘rsatishi mumkin: 
materiallar, asboblar, energiya yetishmasligi yoki xom ashyoning sifatsizligi va hokazo. Shuning uchun ish 
qobiliyati tekshirilganda, kо‘pincha, odamning potensial imkoniyatlarini harakterlovchi va u yoki bu 
formadagi kasb faoliyati bajarilganda, organizmda rо‘yobga chiquvchi funksional holat kо‘rsatkichlaridan 
foydalaniladi.Bu ishda aqliy mehnat turlaridan bо‘lgan korrektorlik (bosilgan tekstdan xatoni tuzatish) faoliyat 
modellashtiriladi.
Odamning A.I.Q.ga ham kо‘pgina omillar ta’sir etadi. Bu omillarni uchta asosiy guruxlarga bо‘lish 
mumkin: 
fiziologik omillar, yosh-jins, jismoniy rivojlanganlik, sog‘liq, ozuqlanish va x.k. 
fizikaviy harakterga ega omillar:geografik va iqlim sharoitlari; 
psixologik omillar: faoliyat motivatsiyasi, kayfiyat va boshqalar. 
Bu omillarning barchasi bir vaqitda ta’sir qiladi. Shuning uchun ham A.I.Q.ni aniqlash usuli 
psixofiziologik usul deb nomlanadi. 
Hozirgi vaqtda A.I.Q.ni aniqlash uchun korreksiyalovchi jadvaldan (Anfimov jadvali) keng 
foydalaniladi.Bu jadval bilan ishlash aniqlik,tezlik va diqqatni bir joyga jamlashni talab qiladi. 
Tajriba davomida ishni sifat va miqdor jixatlari baxolanadi.Quyi- 
dagi formulalar yordamida tajriba natijalari aniqlanadi. 
A)Aniqlik koefitsiyenti formulasi:
Bu formulada
A- aniqlik koefitsiyenti, 
M- о‘chirilgan harflar soni, 
N –kо‘rilgan harflar soni. 
B)Aqliy ishchanlik qobiliyati koefitsiyenti aniqlash formulasi: 
R=A×S 
Bu formulada: R – A.I.Q. koefitsiyenti, S – kо‘rilgan umumiy harflar soni.