|
O'smir tutunini qanday aniqlash mumkin
Bolaning sigaretlari, aslida shunchaki iste'mol qiladimi yoki yo'qligini aniqlang. Bunga ko'proq e'tibor berish kifoya. Yomon odat bir nechta belgilarni ko'rsatadi:
Yana bir belgi bor, lekin u bilvosita. Agar o'spirin uyda ota-onalar bo'lmaganida uyda "uyda" ni qo'llab-quvvatlasa, u ko'pincha har qanday ob-havoda o'z xonasini havo qiladi.
Agar bola chekishni boshlagan bo'lsa, nima qilish kerak
Albatta, bunday vaziyatni umuman oldini olish yaxshiroqdir. Bola bilan bo'lgan sigaretning xavfi haqida u ular bilan kelishidan oldin gapirish kerak. Bunday suhbatlar "juda erta emas, chunki bolaning salomatligi bilan bevosita bog'liq. Bolaligidan, o'spirinlar ham ular haqida o'ylashlari uchun sigaretlarning salbiy tasvirini yaratishingiz kerak.
Agar bola allaqachon cheksa, siz unga baqirmay, bosim o'tkazmasligingiz kerak, u bilan xotirjam suhbatlashish yaxshiroqdir. O'smir bilan gaplashishga arziydigan narsa:
Agar o'spirin bilan suhbatlar yordam bermasa, mutaxassislarga murojaat qilish mantiqiydir.
O'smir chekishni oldini olish
Bola va o'smirlar chekish muammosi dolzarbdir, shuning uchun profilaktika haqida o'ylash muhimdir. Ota-onalar va maktab nima qila oladi:
Bolalarni nikotin moyilligi, uning hayotiga ta'sir qilishi va ta'siri haqida xabardor qiling. Bularning barchasi statistik tadqiqotlar orqali tasdiqlanishi mumkin.
Biz hayotda sigaretsiz ko'p narsalarga erishgan odamlar haqida ko'proq gaplashamiz.
O'smir ma'lumotlariga kitoblar, filmlar, hayotdagi haqiqiy hikoyalar shaklida yoqish.
Bolalarni sportga va turli xil sevimli mashg'ulotlarga qo'shish uchun erta yoshdan.
O'smirlar bilan suhbatda, nikotinga qaramliksiz hayotning afzalliklariga e'tibor qaratishga arziydi. Bolalarning fikriga ko'ra, kattalar taqiqlanganlar.
XULOSA
O'smirlikdagi chekish unga qarshi turmaslikning oldini olish oson. Shuning uchun, nikotinga qaramlikning xavfliligi haqida bola bilan ishonch juda muhimdir. Do'stona va xavfsiz atmosfera hukmronligi bo'lgan oilada o'spirin bilan birga bo'lgan barcha o'zgarishlarni kuzatish ancha oson. Ota-onalarni qo'llab-quvvatlash - bu hayotning ushbu qiyin davrida muhim narsa.
Shu bois, tarbiyasi va xulq-atvorida o’zgarishi bo’lgan bolalarga yordam ko’rsatuvchi kishilar psixologlar, pedagoglar hisoblanadi. Chunki, “tarbiyasi og’ir” bolalarda bir qator o’ziga xos tipik illatlar kuzatiladiki, ular:
Ota-onalar, pedagoglar va boshqa katta yoshdagilar bilan munosabatda
O’rtoqlari, sinfdoshlari va boshqa tengdoshlari bilan munosabatda
O’ziga munosabatda va o’zini o’zi tushunishda
Ichki yagonalik, boshqalar bilan do’stlasha olmasligi
O’qishdagi qiyinchiliklarini boshdan kechiruvi kabi.
Bugungi kun psixologik-pedagogik tajribalar “tarbiyasi og’ir” bolalarga yordam ko’rsatish uchun quyidagi tartibda ish tutishni taqazo etmoqda:
Yosh jihatlariga qarab profilaktika va psixokorreksiya ishlarini boshlash talabi.
Chunki, “tarbiyasi og’ir” bolalarga o’smirlik yoshiga xulqidagi buzilishi qat’iy shakllangan bir davrda profilaktik va korreksion tadbirlarga qo’l uriladi. Aslida xulq-atvorida o’zgarish yaqqol namoyon bo’lgan davrida unga chora ko’rishni kutib o’tirmaslik lozim. Shu bois boshlang’ich maktab yoshidayoq maqsadli profilaktika va psixokorreksiya ishlarini boshlash maqsadga muvofiq. Balki undan oldin.
1.Ishni differensial va individual tashkil etish:
Bunda bolalarning tarbiyaviy-profilaktik jarayonda yosh va jinsiga qarab differensial hamda ularni har birini insividual xususiyatlariga qarab ishni rejalashtirish. Yordam faoliyatida xilma-xillikni ta’minlash, ya’ni vaziyat, shart-sharoitga qarab usullar, munosabat o’rnatish.
2.Mintaqaviy xususiyatlarni hisobga olish:
“Tarbiyasi og’ir” bolalar bilam tarbiyaviy-profilaktik tadbirlarni o’tkazish jarayonida ularni ijtimoiy-madaniy va iqtisodiy vaziyatlarga tayanib, u tashkil etilayotgan mintaqaning xususiyatlarini hisobga olish lozim. Albatta, yuqorida sanab o’tilgan talablar umumiydir, ammo “tarbiyasi og’ir” bolalar bilan ishlayotgan vaqtda ularga psixologik-pedagogik yordam ko’rsatish uchun bir qator uslub va amallardan foydalanishni bilish lozim.
Tarbiyada ta’sir ko’rsatish usullariga ya’ni taqdirlash va jazolash yo’llariga alohida e’tibor beriladi. “Tarbiyasi og’ir” bolalar bilan ishlash jarayonida ham pedagog-tarbiyachilar ulardan samarali foydalanishlariga to’g’ri keladi. Taqdirlash bola xatti-harakatlarida ijobiy sifatlarni tarkib topishi va mustahkamlanishi uchun, jazolash esa ixtiyor etilmaydigan salbiy xususiyatlarni oldini olish va ulardan ogoh etish maqsadida foydalaniladi. Jazolash adolatli va bolaning shaxsini kamsitmagan holda samarali tashkil etilishi zarur. Tarbiyaviy vositalar orasida tarbiya amallari borki, ularni samarali qo’llash ijobiy natijalarga olib keladi. Tarbiya amallari tarbiya uslublarining tarkibiy elementlari bo’lib, ular bolaga ta’sir samaradorligini ta’minlashga yordam beradi. “Tarbiyasi og’ir” bolalar bilan ishlash jarayonida mutaxassislar bir qator tarbiya amallaridan foydalanishlari o’rinlidir.
Ijtimoiy pedagog – tarbiyaviy ishlar metodlarini keng tizimidan foydalanishga o’z e’tiborlarini qaratishlari lozim. Ijtimoiy pedagog ishlarini o’ziga xosligi bir qator yangi faoliyat usullarini yuzaga chiqaradi. Har bir ijtimoiy pedagog ishining muhim o’ziga xosligi, bolalar xulqining axloqiy asosini buzilishiga olib keladigan aniq faktlarni aniqlash, bartaraf etishga yo’naltirilishi kerak.
Ijtimoiy pedagog har bir kichik muhitda, o’smirda o’z tengdoshlari, o’quvchilar va o’qituvchilar, bolalar va ota-onalar o’rtasida insonparvarlik etikasiga rioya qilishni, bu esa o’z navbatida ular ma’naviy dunyosini shakllanishiga yordam bermog’i lozim.
Eng muhimi kelajak jamiyati a’zosida zarur bo’lgan; o’z xatti-harakati uchun javob beradigan; g’amxo’rlik beminnat ish qilishlik, murakkab sharoitlarda irodaviy kuch topa oladigan, qiyinchiliklar yenga oladigan, mehnatsevar, ona-Vatanga cheksiz muhabbat, kamtarlik, minaddorchilik va boshqa sifatlarni shakllantirishlarida alohida ahamiyat kasb etadi.
Tarbiya xususida taniqli o’zbek pedagogi Abdulla Avloniy shunday deydi: “Al-hosil tarbiya biz uchun yo hayot- yo mamot, yo najot- yo falokat, yo saodat- yo halokat masalasidur” degan gaplari qariyb bir asrki o’zining zalvorini yo’qotgani yo’q, fikrimizcha yo’qotmaydi ham. Ushbu fikrlardan anglaniladiki, shaxs tarbiyasi xususiy ish emas, balki ijtimoiy, milliy ishdir. Zero, har bir xalqning taraqqiy etishi, davlatlarning qudratli bo’lishi avlodlar tarbiyasiga ko’p jihatdan bog’liq. Chunki o’smirlik yoshiga kelib shaxs shakllanayotgan bir davrda xulqdagi og’ishlarning asosiy sabablaridan biri bu tarbiyadagi xatolar va noto’g’ri tarbiya bo’lib qolmoqda. Albatta, xulqi og’ishiga yana bir qator sabablar ham pedagogik tarbiyada jiddiy e’tibor berish kerak.
Tarbiyada mukammal formula yo’qki, jamiyatda hamma bola bir xil darajada tarbiyalansa. Har bir bola o’ziga xos ijtimoiy muhitda o’sadi, tabiiyki unga ijobiy hamda salbiy ta’sirlar turlicha bo’ladi. Shuning uchun o’smir yoshdagi o’quvchilar bilan ishlash ko’proq bilim olishga, ilm o’rganishga undashimiz lozim. Abdulla Avloniy bilim insonni jaholatdan qutqarishning eng samarali vositasi ekanligiga ham urg’u beradi: “Ilm bizni jaholat qorong’usidan qutqarur, madaniyat, ma’rifat dunyosiga chiqarur, yomon fe’llardan, buzuq ishlardan qaytarur, yaxshi xulq, odob sohibi qilur. Bugun hayotimiz, salomatligimiz, sarvatimiz, maishatimiz, himmatimiz, g’ayratimiz, dunyo va oxiratimiz ilmga bog’liqdur”.
Do'stlaringiz bilan baham: |
