Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti,, N. R. Alimqulov, N. B. Sultanova

O’quvchilar uchun so’rovnoma 
 
№ 
Yangi mavzuni o’rganish usuli 
+ 
- 
1 
O’qituvchini og’zaki tushuntirishi 
2 
O’qituvchini topshirig’iga binoan mustaqil ish bajarishi 
3 
Sinfda suhbat o’tkazish: a)o’quvchi savollariga javob berish: b) 
sinfdoshini javobi asosida xulosa chiqarish 
4 
O’qituvchi bilimlarni hammasini o’zi tushuntirib beradi va tayyor holda 
beradi 
5 
Bilimlarni ma’lum bir qismini o’zingiz o’qituvchi topshirig’iga binoan 
harita va darsliklar bilan ishlash davomida olasiz. 
6 
Sinfdoshlar ma’ruzasi va habarlari 
7 
O’qituvchining tushuntirishi 
8 
Atlaslar va darslikdagi haritalar bilan ishlash 
9 
Kinofilьmlar, videofilьmlar va deapozitivlar bilan ishlash 
10 Sinfda darslik bilan ishlash 
11 Axborot vositalari bilan ishlash 
12 O’qituvchi yordamida amaliy ishlar bajarish 
13 Olingan bilimlar asosida yangi mavzuni mustaqil o’rganish 
14 Turli xil usullarni birga qo’llash 
15 Yana qanday usullar sizni yangi mavzuni o’zlashtirishingizda yordam 
beradi 
So’rovnoma asosida olingan ma’lumotlar matematik usullar bilan qayta 
ishlanadi va umulashtiriladi. Turli viloyatlarda o’tkazilgan so’rovnomalarning 
javobi mos bo’lsa o’rganilayotgan pedagogik jarayonlarning to’g’riligini 
tasdiqlaydi. 
Pedagogik tadqiqotlar eng keng tarqalgan usullardan biri hisoblanadi. Uning 
yordamida har bir o’qitish metodlarni avzalliklarini aniqlash mumkin. 

---

33 
I.S.Matrusov fikricha, pedagogik eksperiment deganda nazorat qilinayotgan 
va hisobga olinayotgan sharoitda tadqiq qilinayotgan pedagogik jarayonlarni
kuzatishga imkon beradigan ilmiy jihatdan tashkil qilingan ta’lim va tarbiya 
tajribasidir. Pedagogik eksperimentning maqsadi o’rganilayotgan voqea va 
hodisalarni qonuniyatlarini aniqlash, u yoki bu metodik masalani mohiyatini ochib 
berishdir. 
Pedagogik eksperimentga quyidagi talablar quyiladi: 
- pedagogik eksperiment mukammal darajada loyihalashtirilgan bo’lmog’i 
lozim; 
- u metodologik jihatdan asoslangan gipotezaga tayanmog’i lozim; 
- o’rganilayotgan muammo o’zida qarama-qarshiliklarni va yangiliklar 
kurtagini aks ettirmog’i lozim; 
Pedagogik eksperiment o’tkaziladigan vaqti, o’rganilayotgan hodisalar 
tarkibi, tashkil qilinishiga ko’ra turlicha bo’lishi mumkin. Pedagogik 
eksperimentlar o’tkazilish vaqtiga ko’ra qisqa va uzoq muddatli, o’rganilayotgan 
hodisani tarkibiga ko’ra oddiy va murakkab, tashkil qilinishiga ko’ra tajribali (bir 
guruh o’quvchilar bilan o’tkaziladi), tabiiy (bir sinf yoki bir necha maktabdagi bir 
xil sinflar bilan o’tkaziladi), kompleks eksperimentlarda tajriba va tabiiy usullar 
uyg’unlashgan holda qo’llaniladi. 
Oldiga qo’ygan maqsadiga ko’ra pedagogik eksperimentlar tasdiqlovchi, 
(mavjud qoidalarni) shakillantiruvchi yoki yaratuvchi, nazorat qiluvchi yoki 
nazorat. 
Pedagogik eksperiment yordamida nazariy hollar tekshiriladi, ta’lim va 
tarbiya jarayoni haqida to’la va aniq ma’lumotlar olishga imkon beradi. Bu o’rinda
“Eksperiment” va “Tajriba” tushunchalarini chalkashtirmaslik lozim.