Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti,, N. R. Alimqulov, N. B. Sultanova

Yangi mavzuni o’rganish. 
Deyarli barcha darslarda yangi mavzuni o’tish 
qismi albatta bo’ladi. Yangi mavzuni o’tishda yangi bilimlar ko’nikma va malakalar 
shakllantiriladi. Darsga ajratilgan vaqtning katta qism yangi mavzuni o’rganishga 
sarflanadi. Yangi mavzuni mazmuni va xajmi o’quv dasturlarida berilgan bo’ladi, 
darsliklarda esa ular aniqlashtiriladi. Dastur o’qituvchi uchun asosiy vosita bo’lib 
xisoblanadi. Yangi darsning mazmuni o’qituvchi tomonidan tanlab olinadi. Bunda 
mavzu bo’lim yoki butun kursni o’quv maqsadlaridan kelib chiqdi. O’qituvchi 
uchun dasturda yangi materialni o’tish uchun asosiy va qo’shimcha materiallar 
tizimi beriladi. Qo’shimcha materiallarga turli xil daliliy ma’lumotlar kiradi. Ular 
mavzuni asosiy mazmunini ochib berishga xizmat qiladi. Yangi mavzuni o’rganish 
natijasida o’quvchilarni bilmi kengayadi va chuqurlashadi, o’rganilayotgan voqea va 
hoisalarni moxiyati ochib beriladi. Geografik bilimlar va ko’nikmalarni amaliy 
tomonlari ko’rsatiladi. Yangi mavzuni o’rganish ilgari olingan bilimlarga tayangan 
xolda amalga oshiriladi. Demak, xar bir mavzuni o’rganayotganda predmetlararo va 
ichki predmetlararo aloqalar ochib beriladi. Masalan, VI va VII sinflarda xar bir 
materikni va yirik o’lkalarni relyefini o’rganishda V-sinfda letosfera mavzusida 
o’tilgan bilimlarga suyanadi. 
Olingan bilim va ko’nikmalarni mustaxkamlash
geografiya darslarini asosiy 
qismlaridan biri xisoblanadi. O’quvchilar bilimini mustaxkamlash ikki usulda olib 
boriladi: bosqichli, yakuniy. 
Geografiya darslarida ko’proq bosqichma bosqich bilim va ko’nikmalarni 
mustaxkamlash keng tarqalgan. Bunda o’rganiladigan yangi mavzu bir necha 
mantiqiy qismlarga bo’linali. Har bir qismni o’tib bo’lingandan so’ng olingan 
bilimlar mustaxkamlanadi. Masalan, V-sinfda masshtab mavzusini ;o’rganishda uni 
quyidagi mantiqiy qismlarga bo’lishimiz mumkin: masshtab nima; sonli masshtab; 
chiziqli masshtab;so’zli masshtab. Demak, ushbu mavzuni o’rganishda o’qituvchi 
masshtab haqida tushuncha beradi va uni mustaxkamlaydi. So’ngra sonli, chiziqli va 
so’zli masshtablarni tushuntirib olingan bilimlarni yangi misollarni o’quvchilarga 
yechtirish orqali mustaxkamlaydi. 
Olingan bilimlarni bir necha usullar yordamida mustaxkamlash mumkin: test 
topshiriqlari; amaliy ishlar; mustaqil ishlar va h.k 
O’quvchilar bilim va ko’nikmalarini bosqichma-bosqich mustaxkamlash bilan 
birga yakuniy mustaxkamlash xam mumkmn. Bunda o’quvchilarga tarqama 
material berish, yoki bo’lmasa 3-4 ta o’quvchidan og’zaki so’rash orqali xam 
bilimlarni yakuniy mustaxkamlash mumkin. SHundan so’ng o’quvchilar bilimlariga 
qo’yilgan baholar e’lon qilinadi ularning kamchiliklar to’g’rilaniladi va dars 
yakundanadi.