Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti maxsus pedagogika va inklyuziv ta

Predmetli rasmlar: tom, rom, chol, tol, sim, shim, tor, dor, pechka, bochka.

Bu tekshiruvlar akustik taxlillarni yetishmovchiligini, nutq eshituv xotirasini, shuningdek so‘zlarni semantik farqlashdagi qiyinchiliklarni aniqlaydi.

Tovushlar talaffuzini tekshirish.

Tovushlar talaffuzi holatini tekshirish N.S.Jukova, M.Mastyukova, T.B.Filicheva, G.V.Chirkina, R.E.Levinalar ishlarida qayd etilgan umum qabul qilingan logopedik metodikalar orqali o‘tkaziladi. Tovushlar talaffuzini holatini o‘rganishda buzilgan tovushlarsoni, qanday fonetik guruxlar buzulganligi, tovushlar talaffuzining buzilishini (buzulganligi, yo‘qligi, almashtirish, qorishtirish) turli fonetik sharoitlardagi xarkteri aniqlanadi:

• 
  alohida tovushlarni talaffuz qilishda;
  
• 
  ochiq va yopiq bo‘g‘inlarni talaffuz qilishda;
  
• 
  so‘zlarda (o‘rganilayotgan tovush so‘z, boshida, oxirida, o‘rtasida kelgan hollarda);
  
• 
  iboralarda;
  
• 
  mustaqil nutqda;
  

Leksik materialni tanlashda quyidagi talablarga amal qilinadi:

• 
  leksik materialni berilgan tovush bilan boyitilganligi;
  
• 
  leksik materialni turli-tumanligi;
  
• 
  oppozitsion tovushlar (bilan) ega so‘zini kiritish;
  
• 
  murakkab (tovush) bo‘g‘in tarkibiga va tovushlari ko‘p so‘zlarni kiritish.
  

Tovushlar talaffuzini tekshirishda leksik materialni mustaqil va takrorlab ifodalash metodik usullari qo‘llaniladi. Bolalarga predmetli va syujetli rasmlar bo‘g‘inlar, so‘zlar, gaplar, tez aytishlar taklif etilib, ular tarkibida o‘rganilayotgan tovushlar ishtirok etadi.

Leksik materialga qo‘yilgan asosiy talablardan biri tovushlar talaffuzini tekshirishda taklif etilgan so‘zlar ma’nosini bolalar uchun tushunarli bo‘lishidir.

Tekshirishning quyidagi tuzilishini taklif etamiz:

1) Tovushlarni alohida talaffuz qilish;

2) Turli tuzilishdagi bo‘g‘inlarda;

3) Tovushlar turli o‘rinlarda kelgan so‘zlarda (rasm asosida mustaqil yoki logoped ketidan takrorlash);

4) Turli bo‘g‘in tarkibiga ega so‘zlarda (13-sinf) (rasm asosida mustaqil yoki logoped ketidan takrorlash);

5) Gaplarda (rasm asosida,savollarga ko‘ra).