Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi fanidan

4Maktabda jismoniy tarbiya darsining tuznlishn va ularni o‘tkazish metodikasining ayrim xususnyatlari (1-4,5-9,10-11 sinflar).
Jismoniy tarbiya darslari, maktabda 3 ta: tayyorgarlik, asosiy va yakuniy qismlardan iborat. Dars 45 daqiqa davom etilib haftasida 2 marta o‘tkaziladi.
Tayyorgarlik qismining maqsadi, bolalar organizmini darsning asosiy qismiga tayyorlash uning mazmuniga turli yurish va yugurishlar buyumlarsiz va olib boriladigan umumiy rivojlantiruvchi mashqlar kiradi. Buyumlar bilan o‘tkaziladigan mashqlar bolalarning jinsi, yoshiga qarab olib boriladi. ⁴³
Jismoniy darslarning tayyorgarlik qismi 10-12 daqiqa davom etishi mumkin. Keyin asosiy qismi bo‘lib 28-30 daqiqa davom etadi. Bunda dars oldiga qo‘yilgan vazifani hal qilish kerak. Yakuniy qisim shundan iboratki organizmni oldingi holat nisbatan keltirishdir 3-5 daqiqa davom etadi, Boshlang‘ich sinflarda (7-9 yoshli) o‘quvchilarni vazniga nisbatan bo‘yiga o‘sish biroz pasayadi. Boshlang‘ich sinf bolalarida har yili vazni 2-4 kg, bo‘yi 4 smga yetib boradi. Shunnng uchun chuzilish yoshi deb aytiladi. By yoshdagi bolalarning katta mushaklari, kichik mushaklariga nisbatan tezroq rivojlanadi, shuning uchun ular ayrim mashqlarni qurqib bajaradilar. Bu yoshdagi qizlar tengdoshlari bo‘lgan o‘g‘il bolalardan umumiy jismoniy rivojlanishdan qolishmaydi, lekin bu qizlar deb ularga rivojlantiruvchi mashqlar kam berilsa, kelgusida koordinatsiyalash va harakat aniqligi bo‘yicha ham o‘g‘il bolalardan sezilarli darajada orqada qoladilar. Jismoniy mashqlar yordamida bolalarni har tomonlama va garmonik rivojlantiruvchi umumiy vazifalar bilan bir qatorda boshqa vazifa: jismoniy rivojlanishning individual kamchiliklarni to‘g‘rilash vazifasi kiradi. Ko‘shina bolalarda qaddi-qomatning buzilishi, issi oyoqlik, semirish belgilari uchraydi. Kichik yoshdagi o‘quvchilarda bunday jismoniy rivojlanishning buzilishlari ko‘proq, uchraydi. Shuning uchun by kamchiliklarni mumkin qadar tezroq yo‘qotishga harakat qilib, maxsus jismoniy mashqlar majmuasidan foydalaniladi.
Jismoniy tarbiya darsi boshlang‘ich sinflarda mutaxassis o‘qituvchilar olib borishlari lozim. Lekin unga qaramasdan ko‘picha maktablarda boshlang‘ich sinf o‘qituvchilari o‘zlari olib boradilar. Bung‘a asosiy sabab mutaxassis o‘qituvchining yetishmasligidir. ⁴⁴