Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti informatika va uni o

Дастурий 
таъминот 
синфлари.Дастурий 
таъминот 
белгиланиши(вазифаси)га қараб системали, амалий ва ускунавий, тарқатиш ва 
фойдаланиш усули бўйича тижоратли, очиқ ва эркин каби синфларга 
ажратилади. Эркин дастурий таъминот ихтиёрий компьютерларда уйда, 
офисларда, 
мактабларда, 
ОТМларда, 
шунингдек 
тижорат 
ва давлат 
ташкилотларда чегараланмаган ҳолда тарқатилиши, жойлаштирилиши ва 
фойдаланилиши мумкин.
А). Системали дастурий таъминот — бир томонидан аппаратура, бошқа 
томонидан эса, фойдаланувчи иловаси бўлган “қатламораси интерфейси” 
сифатида чиқиб, процессор, тезкор хотира, киритиш-чиқариш қурилмалари, 
тармоқли жиҳозлар каби компьютер системасининг компоненталарини 
бошқаришини 
таъминловчи 
дастурлар 
мажмуидир. 
Амалий 
дастурий 
таъминотдан фарқли ўлароқ, системали дастурий таъминот аниқ амалий 
масалалар ечмайди, фақат ҳисоблаш системаларнинг аппаратли ва микродастурли 
жорий этишнинг деталларини абстрактлаштирувчи сервис вазифаларини тақдим 
этган ҳолда бошқа дастурларнинг ишини таъминлайди, ҳисоблаш системанинг 
аппарат ашёларини бошқаради.
Операцио́нсисте́ма (ОС) (ингл. operating system, OS) — бир томондан 
ҳисоблаш системаси қурилмалари ва амалий дастурлар орасидаги интерфейс 
сифатида чиқувчи, бошқа томондан эса, қурилмаларни бошқариш, ҳисоблаш 
жараёнларини бошқариш, ҳисоблаш жараёнлар ва ишончли ҳисобларни ташкил 
этиш орасида ҳисоблаш ашёларини самарали тақсимлашга мўлжалланган 
мажмуадир. Бутаъриф кўпчилик компьютерларга мўлжалланган замонавий 
операцион системаларга мансуб.
Б). Амалий дастур ёки илова — аниқ масалаларни бажаришга 
мўлжалланган ва бевоситафойдаланувчи билан ўзаро алоқа қилишга 
мўлжалланган дастурдир. Кўпчилик операцион системаларда амалий дастурлар 
компьютер ашёларига тўғридан тўғри мурожаат қила олмай, балки операцион 
система орқали жиҳозлар ва бошқа 
дастурлар билан алоқа ўрнатадилар. 
Уларни, 
соддагина 
қилиб,ёрдамчи 
дастурлар ҳам деб юритилади.
Амалий 
дастурий 
таъминот 
фойдаланувчига ёки фойдаланувчилар 
томонидан 
компьютерга 
аниқ 
вазифабериш учун ёзилган компьютер 
дастурлари 
сирасига 
киради. 
Буютмаларни қайта ишлаш ёки жўнатиш рўйхатларини яратиш дастурлари, 
1)
Сленг (ингл. slang) — алоҳида сўзлар ёки турли гуруҳ одамларда (касбий, жамоавий, ёши катта 
ва ҳоказо) қўлланиладиган мавжуд бўлган сўзларнинг янги маъноси. .

---

35 
амалий дастурий таъминотга мисол бўлиши мумкин. Амалий дастурий таъминот 
ёзадиган дастурчиларни амалий дастурчилар деб юритилади.