Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti hayot faoliyati xavfsizl

Yoritishni to’g’ri tashkil qilish. 
Inson axborotning 90%ini ko’z orqali oladi. 
Shuning uehun auditoriyalarda yoritishni to’g’ri tashkil qilish kishi salomatligiga 
hamda asab tizimining me'yorida bo’lishiga olib keladi. Yoritilganlik etarli boMmasa 
yoki u ratsional joylashtirilmasa talabalarda dars tish jarayonida bir qancha 
noquiayliklar tug’dirishi mumkin. Tabiiy yorug’lik manbai quyoshdir. Sun'iy 
yoruIik tnanbai elektr quvvati blib, u chg’lanma lampalar orqali amalga 
oshiriladi. Auditoriyalarda, o’quv zallarida bir xil yorug’lik oqimi beruvchi chiroqlar 
bir tekisda matilgan blishi kerak.  quv dargoqlarida lyuminestsent lampalar 
qllaniladi. chunki ular tabiiy yorugTik spektriga yaqin spektrda yorugMik tarqatadi.
Bu .■ i?.’qu,vohilami toliqtirmaydi, idrok qilish qobiliyatioi* oshiradi, ko’zni 
qamashtinriaydi. 
■'
YoritUvchi qurilmalaming samaradorligini oshirish uchun o’z vaqtida 
lampalami artib tozalab turish, kuygan yoki yorulik berishi kamaygan latnpalami 
o’z vaqtida almashtirib turish zarur. Shuningdek, elektr tarmoidan kuchlanishning 
pasayishiga ham yl qymaslik kerak, chunki bu hol yoritilish darajasining 
kamayishiga olib keladi.
Changlar va boshqa zaqarli gazlar. Changlar kelib chiqishiga ko’ra tabiiy va 
sun'iy bq’}adi. Tabiiy chahglar inson ta'sirisiz qosil bladi, bularga shamol va 
bo’ronlar tasirida, simliklar va qayvonot olamida, vylqonlar otilishi va boshqa 
qollarda paydo bladigan changlar kiradi. TabiLv changlarning atmosfera muqitidagi 
miqdori tabiiy sharoitga, yil fasllariga, mintaqalarga boqliq bo’ladi. Chunki changlar 
qish oyigs. nisbatan yozda, qishloqlarga nisbatan shgqarda kproq 
bo’lishi 
kuzatilgan. 
, 
, *. 
-
Sun'iy changlar insonning bevosita ta'siri natijasida qosil bladi. Bularga ishlab 
chiqarish, sanoat va qurilish korxonalaridan va 'aytitetebillar qarakatidan kelib 
chiqadigan changliif kiradi. Chsinglarinson organizmiga yuqori nafas yllari, teri 
qoplamlari orqali kiradi’ va zaqarlanishni keltirib chiqaradi. Ayniqsa yuqori nafas 
yllari orqali pkaning va boshqa a'zolaming zaqarlanishi kproq uchraydi.
C lianglar va boshqa zaharli gazlardan himoyalanish.  quv dargohlarida 
changning 
kelib 
chiqishini 
oldini 
olish 
maqsadida 
atrof-muhitni 
ko’kalamzorlashtirish, o’quv xonalari tozaligini ta'minlash, har kuni hllartgan latta 
bilan changlami tozalash, xonalami shamollatish kabi choralar ko’riladi. 
Shamollatish o ’quv xonalaridagi havoni keragicha almashtirishni ta'minlaydi va 
o’quvchilar uchun qulay sharoit yaratadi, ya'ni belgilangan haroratda namlik rejimi 
hosil bo’lib ortiqcha issiqlik, namlik chiqib ketadi, shuningdek xonada changlar, 
gazlar miqdori kamayadi-Tabiiy shamollatishda xonaga havo tabiiy kuchlar- 
gravitatsion-issiqlik va shamol bosimi ta'sirida kiradi va chiqib ketadi. Havoning 
filtrlanishi deganda, asosan deraza va eshiklardagi tirqishlar orqali tashqaridan havo 
kirishi natijasida tartibsiz ravishda tabiiy havo almashinuvi tushuniladi. Shamol 
boTganda filtrlanish kuchayadi. Sun'iy shamollatish maxsus uskunalar-ventilyatorlar 
yordamida amalga oshiriladi.
42

---