Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti geografiya kafedrasi

1.1-chizma. Jnnovatsion faoliyat sxemasi.

Yangiliklar bozori ilmiy tashkilotlar, vaqtinchalik ilmiy jamoalar, il­ miy xodimlarning uyushmalari, tijorat tashkilotlari, mustaqil ilmiy laboratoriyalar va bo'limlar, milliy va an'anaviy yangilik yaratuvchilarni shakllantiradi.

Yangilik kiritishning sof raqobat bozori.

Sof raqobat bozori sotuvchi va oluvchilarning shunday uyushmasiki, unda yuqoridagilar joriy baholarga ta'sir ko'rsatmaydi. Sofraqobat tushun­ chasidan foydalanish bizni narxli, narxsiz, insofsiz va boshqa xil raqobatlarni ko'rib chiqishdan ozod qiladi va shu bilan birga ishlab chiqarish munosabatlari subyektlari orasida eng foydali sohaga kapital qo'yishni taqsimlash bozori, resurslar manbayi, ilmiy va ilmiy texnikaviy faoliyatning namunalari kabi sohalarda kurashishini o'z ichiga oladi.
Oldin aytib o'tganimizdek, ilmiy va ilmiy texnikaviy faoliyati natijasi sifatida yangilik to yangilik kiritililishi va xalq ommasiga yangi tovarlarni, texnologiyalarni, xilma-xil xizmatlarni, yangi uslublarni va boshqalarni tan olinishida bo'lgan jarayon vaqt va xarajatlar bilan bog'liq.
Sof raqobat bozori bu jarayonda ikkilamchi pozitsiyada namoyon bo'ladi, ya'ni ular o'zlarida birlik va qarama qarshi tomonlarni kurashini ifoda etadi. Tashkilotning yangiliklar bozorida har xil formada qatnashishini aniqlovchi sharti bo'lib ilmiy va ilmiy texnikaviy faoliyat sohasiga va yan­ gilikni kiritish jarayonini qayta tashkil etish yoki o'qitishga sarflanadigan investitsiya hajmi hisoblanadi.
Kapital bozori. Rivojlanishni xohlamagan tashkilotni topish qiyin. Uy xo'jaligiga mebel, videojihoz, avtomobil, gilamlar sotib olish yoki yangi­ lash kerak. Korxonaga esa tashqi va ichki bozorlarda raqobat qila oladi­ gan texnologiyalarni sotib olish, o'zining mahsulotini taqsimlash uchun yangi bozorlarni topish, yangi yetkazib beruvchilar va iste'molchilar topish kerak bo'ladi. Davlatga esa yangi xii qurol-yaroqlar, ekologik toza energi­ yalar, resurslarni iqtisod qiladigan texnologiyalar kerak bo'ladi.
Jahon uyushmalari. Mars va boshqa sayyoralarni o'zlashtirish, jahon okeani resurslaridan qanday foydalanishning yo'llari kerak. Zamonaviy taraqqiy etgan ilmlar va texnikalar bularning hammasiga bugunoq erishishga yo'! qo'yadi. Ammo yuqorida sanab o'tilgan ehtiyojlarning hammasini asosiy cheklanishi sifatida har xii turdagi (sizdali, aylanma, aksionerli, venchurli, nizomli va boshqa) kapital namoyon bo'ladi. Kapital bozori rivojlanishining asosiy mezonlarini 1.2-chizmada ko'rsatib o'tilgan. lnnovatsiya sohasida aniqlovchi rolni uzoq muddatli va o'rta muddatli investitsi­ yalar o'ynaydi. Innovatsion jarayon, odatda, o'rtacha 3-5 yil va undan yuqori muddatlarda davom etadi. O'zbekiston Respublikasi Davlat mulk qo'mitasi tomonidan ishlab chiqilgan O'zbekiston davlat sanoat siyosati konsepsiyasida quyidagi sanoatdagi investitsion siyosati muhim normalarini qonuniy tartibda mustahkamlash ko'rib chiqiladi:
Respublika budjetidan faqat fundamental ilmiy tadqiqotlar va notijorat
xarakterga ega bo'lgan obyektlar va shu bilan birga milliy xavfsizlikni ta'minlash bilan bog'liq obyektlar qaytarmaslik sharti bilan moliyalashtirladi.
Boshqa xii markazlashgan investitsiyalar qaytarish sharti bilan va tan­ lov asosida amalga oshirilishi mumkin.



Kapital funksiyalari Kapital bozori rivojlanishi omillari







Kapital mobilizatsiyasi
K


apitalni joylashtitish





Xususiy sektor rivojlanishi

I

lnvestit siyalarni jalb qilish