Kompaniya raqobat mavqeining kuchli va zaifjihatlari
Tarmoqdagi raqobat tarkibini o’rganishdagi keyingi qadam bu Gshglashayotgan kompaniyalarning, bozordagi o’rnini anio’lashdir. milyagi firmalar raqobat mavqeini taqqoslashning asosiy i strategik guruhlar haritasini tuzishdir.
Strategik guruhlar xaritasi – tarmokda raqobatlashayotgan fir-malarning raqobat mavqelarini aks ettiruvchi asbobdir. Bu tahliliy usul tarmoqning umumiy taxlili va har bir firmaning bozordagi mavqeini bir - biriga bog’laydi. Buning uchun tarmokda ishlayotgan barcha kompaniya va firmalar strategik guruxlarga bo’linadi. Strategik guruxlarga raqobat uslubi va bozordagi mavqei bir xil bo’lgan firmalar kiritiladi. Bozordagi asosiy rakobatchilar necha bo’lsa, strategik guruhlar soni ham shuncha bo’ladi, ammo buning uchun raqobatchilarning har biri o’zining rakobat usuliga va bozorda o’z mavqeiga ega bo’lishi lozim.
Strategik guruhlar xaritasini tuzish tartibi quyidagicha:
Tarmokdagi firmalarning bir-biridan farqlantiruvchi belgilari anio’lanadi.
Xaritaning qo’lari bo’ylab turli tavsiflashlarning juftligi tushiriladi.
Firmalar xaritaga ikki o’zgaruvchan ko’rsatkichlarga asosan joylashggiriladi.
Bitta strategik zonaga kirgan firmalar strategik guruhga birlashtiriladi.
Har bir strategak guruh atrofida aylana chiziladi. Aylananing diametri har bir strategik guruhning bozordagi o’rni proportsional bo’ladi. Ana shu ko’rsatkichlardan foydalm strategik guruxdarning ikki o’lchamli xaritasini tuzish mumkin.
Bir tarmoqda faoliyat ko’rsatayotgan firmalarning nisbiy raqobat mavqelarini o’rganish uchun strategik guruhlash jarayonlari, foydalaniladi.
Bir strategik guruxdagi kompaniyalar mahsulotlar ko’lamin kengligi, tovar harakati kanallaridan foydalanish usullari, qxd texnologik yondatuvlar, vertikal integratsiyalanish darajasi, Innovatsion modul texnologik xizmat ko’rsatish (xarakteri) tabiati kabi turli belgi bo’yicha birlashishlari mumkin. Tarmokda bozorga nisbatan strate yondashuvlari bir xil bo’lgan bitta strategik guruh mavjud bo’lishi mumkin.
Strategik guruhlar xaritasini tuzish va firmalarni u yoki guruh tarkibiga kiritish quyidagicha amalga oshiriladi:
Tarmokdagi firmalarni bir-biridan farqlovchi raqobat tavsiflar anio’lanadi ( narx, sifat, faoliyat geografiney, integra darajasi, mahsulot nomenklaturasi va hokazo).
Firmalarning holati ikki chiziqli chizmaga joylashtiri (tanlab olingan xususiyatlari bo’yicha).
Bir strategik sohaga to’g’ri keladigan firmalar anio’lanadi.
Har bir guruhning tarmoqdagi umumiy savdo hajmidagi ulutsh anio’lanadi.
Shunday qilib, tarmoqni strategik guruhlashning yuqorida ayti| o’tilgan ikki o’lchovli xaritasi tuziladi
Agar jiddiy tafovutlar soni ikkitadan ortiq bo’lmasa, bir necha xarita tuzish maqsadga muvofiqdir. Gurli strategik guruhlar bir-biriga qanchalik yaqin joylashgan bo’lsa ular o’rtasidagi raqobat shunchalik kuchli bo’ladi. Eng yaqin raqobatchilarning fe’l-atvorini o’rganish juda muhim.
Rakobatchilarning strategiyasini, ularning kelgusida qanday yo’l tutishni bilmay turib, ular bilan muvaffaqiyatli raqobatlashish pi emas. Raqobatchilar nima qilayotganligi va nima qilmoqchi bulganligini bilish kompaniyaning strategik faoliyati uchun nihoyatda zarur, aks holda u har doim mudofaa istehkomida bo’lishga majbur buladi. Raqobatchilarningstrategiyalari 4-jadval yordamida aniklanadi.Odatda, raqobatchilarning maqsadi va strategiyalari xakidagi ma’lumotlarni ushbu jadval yordamida umumlashtirish muayyan rakobatchilik xatarlari va mavqelarini baholash uchun etarlidir. Firmalarning raqobatchilikdagi kelgusi mavqelarini baholash uchun ularning bozordagi o’z ahvolini yaxshilash imkoniyatlariga e’tiborni karatish lozim. Agressiv raqobatchilar yangi strategik tashabbuslar manbaidir. Uz maqsadiga erishgan raqobatchilar o’zlarining hozirgi strategiyasini amalga oshirishda davom etadilar. Bezovta va moliyaviy jixatdan og’ir ahvolda qolgan raqiblar xujumchi yoki mudofaachi sifatida yangi-yangi strategik xatti- harakatlarni qo’llashlari mumkin. Shu bois o’zingizni ushbu kompaniya menejerlarining o’rniga qo’yib kurishingiz va ularning qanday yo’l tutishi mumkinligini mulohaza kilib ko’rishingiz mumkin.
Firmani raqobatbardoshligiga ta’sir etuvchi omillar.
Agar firma yoki kompaniya o’z raqiblarining xat harakatlarini kuzatib bormasa, u ko’zini bog’lab raqobatlashmoqchi bo’lgan hisoblanadi. Xuddi shaxmatdagadek, raqobat kurashida ham raqibining keyingi yurishini oldindan ko’ra bilish katta ahamiyatga ega. Agar raqibining keyingi qadamini bilmasa kompaniya g’alaba qozona olmaydi. Bu boradagi raqobat kura quyidagi yo’nalishlarda olib boriladi:
