Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti fizika-matematika fakulteti mustaqil ish

Akseleratsiya nazariyalari. Yevropa Ittifoqida bolalar, yoshlar va yosh oilalarda salomatlikgardientlari pasayishi kuzatilyapti. Bunga nima ta’sir qilmoqda. YevropaIttifoqining barcha mamlakalatlarida salomatlik darajasi va ijtimoiystatus orasida tizimli korellyatsiya mavjud – ijtimoiy holat, statusda-pasayishlar kuzatilishi bilan salomatlik darajasining ham pasayishikuzatiladi. Sog’liqni saqlash sohasidagi ushbu ijtimoiy gradientlar zararliva adolatsizdir, ayniqsa, gap bolalar va yoshlar haqida ketganida buadolatsizlik yaqqol seziladi, chunki dastlabki yillardagi qiyinchiliklarbutun hayot sikli davomidagi salomatlik darajasiga o’z ta’sirini o’tkazadi².
Hujayralarnining umumiy tuzilishi.
Tuzilishi , kelib chiqishi va funksiyasi bir-biriga o`xshash bo`lgan hujayralar to`plami to’qima deb ataladi. Organizmdagi hamma to`qimalar 4 guruhga bo`linadi (I.1.3-sxema).

To’qimalar



3.Nеrv

4.Biriktiruvchi

1.Epitеliy



2.Muskul




teri ichak silliq ko`ndalang neyron neyragliya qon limfa
yo`lli
I.1.3-sxema. To’qimalar guruhlarga bo`linishi.

Tiriklikning eng kichik birligi hujayra hisoblanadi. Hujayralar shakli, tashqi, ichki tuzilishi va bajaradigan funksiyasiga ko'ra bir-biridan farq qiladi. Hujayralar sharsimon, duksimon, prizmasimon, kubsimon va boshqa shakllarda bo’lib, hajmi 5-10 mikrondan 100 mikrongacha bo’ladi. Hujayrani o’rganuvchi fan sitologiya deyilib, uning ma’lumotlariga ko’ra odam hujayrasining o'rtacha vazni 10^-7 dan 10^-5 gacha bo'ladi.
Har bir hujayra membrana (parda), sitoplazma, yadro va hujayra organoidlaridan tashkil topgan.
Hujayra membranasi 3 qavat tuzilishga ega, har biri taxminan 25 A⁰ qalinliklarda bo’ladi. Hujayra membranasi tashqi va ichki muhit orasidagi moddalar almashinuvini boshqaradi, hamda turli ionlarni tanlab o'tkazish xususiyatiga ega.
Hujayra organoidlariga maxsus tuzilishga ega bo'lgan va ma'lum bir funksiya bajaradigan tuzilmalar kiradi. Ular endoplazmatik to'r, ribosoma, Golji kompleksi, mitoxondriya, lizosoma, hujayra markazi va hokazolar.