Низом ий номидаги тош кент давлат педагог ика


Ф алсафа фани барча фанлар учун методологик асос сифатида



Download 9,08 Mb.
Pdf ko'rish
bet70/107
Sana07.03.2022
Hajmi9,08 Mb.
#485362
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   ...   107
Bog'liq
Фалсафанинг умумназарий масалалари copy

3.6. Ф алсафа фани барча фанлар учун методологик асос сифатида.
Инсон миясининг мавхумлаштириш кобилияти 
натижаси булган тафаккур 
жараёнларини англаб 
олиш дауслуб (метод) мухим урин тутади. Метод 
ю нонча «methodos» сузидан олинган булиб, у одатда кузатмок, эргашмок, 
изидан бормок, таълимот маъноларини англатади. М етод тушунчаси умумий 
тарзда олганда, максад га эришиш услуби деган маънони ифодалайди. Методни 
абстракт оламии англаш жараёнида амал килинадиган конун-коидалар, 
куникмалар, тамойиллар, ёндошувлар тизими деб таърифлаш мумкин.
М етод муаммоси кадимга даврлардан бошлаб тадкикотчилар томонидан 
мухокама этиб келинган.
Оламни илмий билиш методлари деганда куйидаги 3 туркум методлар 
назарда тутилади:
1. Алохида хусусий фанлардаги методлар;
2. Умумилмий, умуммантикий методлар;
180
Ф ал с аф а ко н у н л ар и ва 
у л ар н и н г м етодологик 
ах а м и я т и


3. Оламни билиш нинг умумфалсафий методлари.
Фалсафий фанлар доирасида “метод”, “методология” ту ш у н чал ар и кенг 
кулланилади. Методология тушунчаси икки маънода кулланилади. Бунда, 
биринчидан, методология назарий ва амалий фаолиятни ташкиллашни амалга 
ошириш услублари ва майллар тизими сифатида каралса, иккинчи жихатдан, 
илмий услублар хакидаги таълимот назарда тутилади. Фалсафий методология 
дунёкараш (онгология), гносеология (билиш) хамда тафаккур тарзининг узига 
хос хусусияти билан узвий богланиб кетадиган ялпи умумий ёндошувлар 
гизимидир.
Илмий билиш дан максад табиат, жамият, инсон рухий олами, нарса- 
ходисапар хакида билимлар хосил килишдир. Оламни тугри акс эттирадиган 
чин билимларни хосил килиш учун илмий методлар куллаш талаб этилади. 
Тугри танланган метод билиш муваффакиятини гаъминлайдиган мухим омил 
хисобланади. Х,ар бир фан доирасидаги билимлар шу фанда кулланиладиган 
методлардан фойдаланиш асосида кулга киритилади.
Илмий билимларни хосил килишда фалсафа мухим урин тутади. Зотан 
фалсафа хам илмий билимлар тизими, хам оламни англашнинг универсат 
усулидир.
Ф атсафа 
оламни 
англашнинг 
усули 
хисобланади. 
Бу 
фачсафа 
методларида уз ифодасини тонади. Фатсафий методлар деганда: а) фалсафий 
тафаккур тарзи (услуб)лари; б) фалсафа конунлари; в) фалсафа категориялари; 
г) фалсафий тамойиллар назарда тутилади.
Фалсафий тафаккурлаш мантики узига хос бир катор хусусиятларга эга. 
Улар куйидагилардан иборат. Биринчидан, фалсафий тафаккурлаш жараёни 
вокеликдаги нарса ва ходисапар тараккиёти конунларига асосланади ва уларга 
мос келади. Иккинчидан, фалсафий тафаккурлаш кишиларга оламдаги нарса ва 
ходисаларни чукур, атрофлича, холисона билиш учун кандай мантикий 
харакатлар килиш йулларини курсатиб беради. Умуман олганда, тафаккур 
услуби - муайян табака, ижтимоий гурухдар манфаатларига хизмат киладиган 
эмпирик билимлар, илмий гоялар, назарялар, дунёкарашлар ва методологик 
принциплар асосида вокеликдаги нарса ва ходисапар, уларнинг ривожланиш 
конуниятларининг инсон онгида инъикос этилиши ва англаб олиниши назарда 
тутилади.
Д иалектика узининг амалиёт ва илмий билишдаги методологик урнини 
умумий конун ва категориялар йигиндиси ёрдамида бажаради.
Конун туш унчасининг узи мажбурийлик, зарурийликни билдиради. 
Зарурийлик конуннинг мухим белгиси сифатида ундан келиб чикадиган 
нячижаларнинг мажбурий йуналишини курсатиб беради. Конуннинг мухим 
белгиларидан бири - нарса ва ходисштардаги умумий муносабатларни
181


ифодалашдир. Конун - муайян шарт - шароитда вокеалар ривожининг 
характери ва йуналишини белгилайдиган, маълум бир катьий натижани такозо 
этадиган объектив дунёдаги нарса ва ходисаларнинг мухим, зарурий, умумий, 
нисбий баркарор муносабатларидир.
Фалсафанинг энг умумий конунлари таркибига куйидагилар киради: 1) 
Микдор ва сифат узгаришларининг бир-бирига утиш конуни; 2) Карама- 
каршиликлар бирлиги ва кураши конуни; 3) Инкорни инкор конуни.
Микдор узгаришларнинг сифат узгаришларига утиш конуни фалсафанинг 
асосий конунларидан бири хисобланади. Нарса ва ходисачардаги микдорий ва 
сифатий томонлар доимо бир-бирини такозо килиб, бирликда булади. Хар 
кандай нарса микдор ва сифат бирлигига эга. Табиат да факат микдорга ёки 
сифатга эга булган нарса йук.
Хар кандай нарса ва ходисага микдор ва сифат узгаришлари хосдир. 
Микдор узгаришлар билан сифат узгаришлар уртасидаги катьий конуният 
мавжуд булиб, бу конуният куйидагича ифодаланди: Микдор узгаришлари 
сифат узгаришларини тайёрлаб, хар бир аник холатда муайян 
сифат 
узгаришларини келтириб чикаради ва шу холатда микдор узгаришларини сифат 
узгаришларига >'тиши содир булади. Микдор узгаришларидан туб сифат 
узгаришларига утиш конуни объектив булиб, реал вокеликдаги 
нарса ва 
ходисаларнинг узига хосдир. Оламдаги барча узгаришлар аста-секин содир 
буладиган микдор узгаришлардан бошланади. Микдор узгаришлар муайян 
чегарада сифатнинг баркарорлигига таъсир этмайди. микдор узгаришлар 
чегарадан чикиши билан сифатнинг баркарорлиги бузилади. Натижада эски 
сифат йуколиб, янги сифат ю зага келади.
Тараккиёт жараёнида микдор узгаришлари туб сифат узгаришларига 
утиши билан бирга сифат узгаришлари микдор узгаришларига хам утади. 
Микдор узгаришлари билан сифат узгаришлари узаро чамбарчас богланган 
булшига карамай, улар айрим узига хос хусусиятларга хам эга: а) микдор 
узгаришлари доимо юз бериб туради. Хатго ходисалар сифатининг нисбий 
баркарорлиги даврида хам микдор узгаришлар аста-секин юз беради. Сифат 
узгаришларига утиш факат маълум бир даврда бошланади; б) микдор 
узгаришлари маълум вактгача нарса ва ходисага мухим гаъсир курсатмайди. 
Сифат узгаришлари ходисаларни тубдан узгартириб, уни бошка ходисага 
айлантиришни такозо этади; в) микдор узгаришлари аста-секин ва куп холларда 
сезилмасдан утади. Сифат узгаришлари эса анча тез, айрим холатда тусатдан 
содир булади; сифат узгаришлари микдор узгаришларига Караганда туб 
узгаришлар хисобланади.
Хозирги 
шароитда 
жамиятимизнинг 
ижтимоий-иктисодий, 
сиёсий, 
маданий, маънавий хаётда руй бераётган жараёнлар уз мохиятига кура янги
182


сифатий узгаришлар киради. Шулар натижасида давлатимиз юксак боскичга 
кутарилади. Булар уз-узидан эмас, балки кенг халк оммасининг ижобий 
фаолияти, ижтимоий-сиёсий фаоллиги натижасида амалга оширилади.
Карама-каршиликлар бирлиги ва кураши конунига мувофик, хар бир 
нарса бир-бири билан узвий алокада булган ва бири иккинчисини истисно 
этувчи карама-карши томон ва кучларга эга булиб, улар уртасидаги кураш 
натижасида эскининг йуколиши ва янгининг пайдо булиши юзага келади. 
Карама-каршиликлар бирлиги ва кураши конуни билиш жараёнида хам уз 
ифодасини топади. Билиш жараёни бир-бирига узвий боглик булган хиссий ва 
рационал 
билишдан 
иборат. 
Х,иссий 
билиш 
оркали 
инсон 
нарса 
ва 
ходисаларнинг факат ташки томонлари ва хусусиятлари тугрисида маълумот 
олади, 
мавхум тафаккур оркали эса уларнинг ички 
муносабатларини 
белгиловчи конуниятларни билади. Бу ерда хиссий ва рационал билиш бир 
жараённинг 
икки 
ажралмас, аммо 
бир-биридан 
фарк килувчи мухим 
томонларидир. 
Карама-каршиликлар 
бирлиги 
ва 
кураши 
конунининг 
умумийлик хусусияти моддий дунёдаги хамма нарса ва ходисаларга хос 
эканлигидагина эмас, балки зиддиятлар нарса ва ходисаларга, уларнинг пайдо 
булишидан тортиб халок булишигача бошидан охиригача сингиб кетган. Бир 
мохиятнинг турли томонларини ифодалагани учун хам карама-каршиликлар 
бирлиги куйидаги шароитларда юзага келади.
Карама-карши томонларнинг бирлиги ва кураши жараёнида содир 
буладиган муносабатлар узларининг мураккаблиги ва купкирралиги билан 
тавсифланади. 
Карама-карши томонлар тараккиёт давомида турли хил 
вазифани бажаради. Карама - каршиликнинг мутаассиб томони нарса ва 
ходисани кандай булса шундайлигича саклаб колишга интилса, илгор томони 
уни узгартиришга, ёки уни барбод килиб, янгисини вужудга келтиришга 
харакат килади.
И нкорни инкор конуни объектив оламнинг ва билишнинг турли 
сохаларида куплаб учрайдиган кенг таъсир доирасига эга булган конундир. 
Диалектик инкор тараккиётни ифодалайди. Иккинчи инкор эскини емирибгина 
колмай, олдинги ривожланишдаги бутун ижобий томонларни умумлаштиради,
Фалсафий 
категориялар, 
бошка фанлар 
категорияларидан бир катор хусусиятлари билан 
фарк килади: а) категориялар - объектив 
дунёнинг энг умумий конунлар тараккиётининг инъкосидир. Категорияларнинг 
объектив мазмуни инсон онгига боглик булмаган холда мавжуд булган вокелик 
харакатининг энг умумий конунларидир; б) категориялар энг умумий 
тушунчалар сифатида инсон тафаккури шакллари булиб ва шу тахлитда улар
183
яъни синтез килади.
Ф ал саф и й катего р иялар -
j оламни англаш д а вуж удга кел! ан 
т а ф а к к у р ш акллари д ир.


мантикий мазмунга хам эгадирлар. Категориялар объектив дунёнинг энг 
умумий ва мухим томонларини ифодалабгина колмай, билишнинг погонапари 
ва таянч нуктаси хисобланади. Уларни била бориш оркали инсоннинг назарий 
ва амалий фаолияти учун мухим булган дунёдаги нарса ходисаларнинг энг 
умумий конунлари очиб берилади; в) категориялар илмий билишда мухим 
ахамиятга эга. Фалсафий категориялар объектив дунё ходисаларининг энг 
умумий конунлари харакатини урганиб, фалсафий категориялар бир томондан, 
нарсаларнинг мохиятини чукуррок ва туларок билишга ёрдам берадилар, 
объектив дунёдаги нарса ва ходисапар хакида янги билимлар олишга ва 
туплаш га сабабчи буладилар; г) фалсафий категорияларнинг шаклланиши ва 
ривожланиши асосида инсон моддий-хиссий фаолиятининг йигиндиси булган 
амалиёт ётади.
Ф алсафа кате гор и ял ар и ни уч туркумга булиш мумкин: 1) Борлик ва унинг 
мавжудлик 
шаклларини 
ифодалайдиган 
категориялар; 
2) 
нарса 
ва 
ходисапарнинг энг умумий алокадорлик ва тараккиёт конуниятларини акс 
эттирадиган категориялар; 3) билиш жараёнини ифодалайдиган категориялар 
назарда тутилади. Уз иавбатида биринчи туркум таркибига: борлик категорияси 
ва унинг турлари, субстанция ва материя категориялари, харакат ва 
ривожланиш категорияси, фазо ва вакт категориялари киради.
Илмий-фалсафий 
нуктаи 
назардан 
Борлик 
тушунчаси 
сермазмун, 
купкиррали булиб, вокеликдаги барча нарса ва ходисапар, жараёнларни 
ифодалаш, акс эттириш учун ишлатилади. “Ворлик^ тушунчаси ёрдамида 
кишилар уз онгида дунёнинг мавжудлиги, унинг чексизлиги, абадийлиги, яхлит 
ва бутунлиги хакида умумий тасаввурга эга буладилар. Материя тушунчаси 
барча нарса ва ходисаларга хос булган энг умумий хусусиятни белгилайдиган 
мавхум тушунча хисобланади. Оламдаги хамма нарса ва ходисаларнинг энг 
умумий белгиси, хусусияти шундан иборатки, улар бизнинг онгимиздан 
ташкарида, мустакил равиш да мавжуддир. Материя барча узгаришларниш 
субстанциявий негизидир. М атериядан ажралган харакат йук. Харакатнинг 
фалсафий маъноси шундаки, у материянинг борлик шаклидир. Х,аракатни 
ривожланиш тушунчаси билан адаштирмаслик керак. Харакат реал вокеликда 
руй берадиган хамма узгаришларни уз ичига олади.
Харакат материянинг ички мохиятидан келиб чикадиган объектив жараён, 
у икки турда намоён булади: 1) нарсаларнинг мавжуд сифатини саклаб колиш 
асосида руй берадиган узгаришлар; 2) нарсаларнинг мавжуд сифатининг 
емирилиши асосида буладиган узгаришлар. Харакат фазо билан вактнинг 
мохиятидир. Харакат фазо билан вактнинг бирлигидир. Фазо билан вакт уз 
табиатининг мавжудлигини материя харакатида очик - ойдин курсатади. Вакт 
фазо билан чамбарчас боглик булса-да, лекин узининг айрим хусусиятлари
184


билан ундан фарк килади. Моддий жисмлар фазода хар хил жойлашишлари, 
турли томонга харакат килишлари мумкин. Вакгнинг узига хос томонларидан 
яна бири унинг чексизлигидадир. Фазо ва вакт уз табиатига кура хам мутлак, 
хам нисбийдир. Фазо ва вакт материя мавжудлигининг умумий объектив 
шакллари каби мутлакдир, чунки бу шакллардан ташкари хеч кандай моддий 
жисмларнинг булиши мумкин эмасдир.
Вокеликнинг энг умумий алокадорлиги ва тараккиёт конунларини акс 
эттирувчи категорияларга куйвдаги киради: яккалик, умумийлик, хусусийлик, 
мохият, ходиса, конуният, мазмун, шакл, элемент, бутун ва кием, сабаб, 
сабабият, окибат, зарурият ва тасодиф, имконият ва вокелик.
Яккалик - алохида сифат ва микдор аниклигига эга булган нарса, ходиса ва 
жараёндир. Умумийлик деганда, объектив реалликнинг барча ёки бир канча 
нарса ёки ходисалардаги объектив мавжуд булган томонлар, хоссалар ва 
белгиларнинг мажмуи, улар уртасидаги алока ва муносабатларнинг ухшашлиги 
тушинилади. Хусусийлик шундай нарса ёки ходисалар гурухидирки, улар 
маълум маънода умумий булса-да, лекин ундан хам умумийрок булган бошка 
бир гурухга киради ва бу гурухда у алохидалик ёки яккаликдир, бутуннинг 
кисмидир. Мохият - ходисанинг ичида яширинган оламнинг турли туман 
ходисаларида юз берадиган чукур нисбий баркарор алокаларни ифодалайдиган 
вокеликнинг ички томонидир. Ходиса эса мохиятнинг у ёки бу холда 
учратилишини ифодаловчи вокеликнинг узгарувчан, харакат хусусиятларига, 
белгиларга бой булган томонидир. Сабаб - бу узига мувофик келадиган бирор 
натижа келтириб чикарувчидир. Окибат - сабаб амалининг натижаси. Зарурият 
ва тасодиф категориялари кишиларнинг оламдаги нарса ва ходисаларга хос 
булган сабаб окибат богланишлари хакидаги тасаввурлар янада чукурлашиши 
натижасида шаклланади. Имконият хали амалга ошмаган, лекин ю зага чикиши, 
мумкин булиб вокеликка айлана оладиган ходисадир. Имкониятнинг вокеликка 
айланишини ривожланиш жараёни ифодалайди.
Фалсафий тафаккур узига хос бир катор 
тамойил, конун - коидаларга асосланади ва уларга 
катьий риоя этишни талаб этади.
Фалсафий тафаккур оламдаги хар кандай нарса ёки ходисани урганишда 
уларнинг хамма гомон ва богланишларили, шунингдек, унинг бошка нарсалар 
ва ходисалар билан узаро муносабатларини хисобга олишни талаб этади. Реал 
вокеликдаги 
нарсалар 
бир-биридан 
ажралган, 
алохида 
холда 
мавжуд 
булмасдан, балки бир-бири билан мустахкам узаро богланишларда булади ва 
и^п-бирини такозо килади. Шунинг учун оламдаги нарсалар матикнинг 
янъикоси булган инсон тафаккури мантики - вокеликдаги нарса ва ходисаларни 
бутун ташки олам билан бирга жонли ва турли туман алокасини камраб олиши,
185
О л ам н и а н г л а ш д а ф ал саф и й
т а ф а к к у р л а ш
т а м о й и л л а р и н и ш ахам и я ги


акс этиши керак. Назарий билим урганилаётган объектнинг хар томонлама 
муносабатларида булишини курсатиб бериши лозим. 
Факат нарса ва 
ходисаларнинг хамма богланиш ва узаро муносабатларини билиш инсонга 
хакикатга эришиш имкониятини беради.
Табиат ва жамиятда хеч бир ходиса ажралган, бошка ходисаларга боглик 
булмаган холда яшайолмайди ва яшаши хам мумкин эмас. Сиртдан Караганда, 
нарсалар вокеалар бир-бирларидан ажралган булиб куриниши мумкин. Аслида 
эса улар узаро алокада булиб, бири иккинчисидан келиб чикади, бир-бирини 
такозо килиб туради. Нарса, ходиса ва вокеалар уртасидаги ички богликлик, 
алокадорлик ва бир-бирига таъсир килишлик объекгив конуний холдир.
Фапсафанинг вокеликдаги нарса ва ходисаларни хар томонлама ва узаро 
муносабатда тахлил килиш тамойили урганилаётган объектга бир томондан, 
бир ёклама, бир муносабатда тахлил этишни максад этиб куйган шаклан мантик 
тафаккур услубидан тубдан фарк килади. Бундай фикрлаш усули софистика ва 
метафизика, эклектика усулларига хам карама-каршидир. Булардан фаркди 
уларок, диалектик фикрлаш усули нарса ва ходисаларни тахлил килишда уларга 
хос булган хамма алока восигаларини хисобга олишни талаб этади. Худди 
шундай ёндошиш оламни чукур ва атрофлича билиш ва амалий фаолият 
мувафаккиятининг шартидир. Диалектик фикрлаш усули оламдаги нарса ва 
ходисаларни факат узаро алокада ва бир-бирини такозо килишда олиб 
карамасдан, балки харакатда, узгаришдан ва ривожланишда карашни талаб 
этади. Бу хам диалектиканинг мухим тамойилларидан бири хисобланади. У 
бевосита нарса ва ходисаларнинг узаро алокадорлиги тамойилидан келиб 
чикади. Бунинг боиси шундаки, вокеликдаги барча нарса ва ходисалар узаро 
алокадорлиги, богланишлари туфайли бир-бирига таъсир килади ва уларнинг 
худди шу узаро таъсири харакатдир.
Табиат ва жамият ходисаларининг узаро богликлиги ва бир-бирига таъсир 
килиб туриши уларнинг доимий харакатда, ривожланиш ва узгаришда булиб 
туришини курсатиб беради. Хамма ходисалар узаро боглик булиб, бири 
иккинчисидан келиб чикади. Дунё абадий харакат, узгариш ва ривожланишда 
булади Шунинг учун хам оламдаги нарса ва ходисаларга диалектик мантик 
нуктаи назаридан ёндошувларни нафакат узаро алокада ва бир-бирини такозо 
килишда, балки харакатда, узгаришда ва ривожланишда карашни талаб этади. 
Бундай ёндошиш хам шаклан, хам мантикан метафизик усулга зиддир. 
М асалан, метафизика учун урганилаётган объект уларнинг фикрий инъикоси -
тушунчалар узгармайдиган, котиб колган, биридан кейин иккинчиси ва бири 
иккинчисига богланмасдан алохида тахдил килинадиган нарсалардир.
Нарса ва ходисаларни, тадкик этаётган объектларнинг барчасини узаро 
алокада, уларнинг харакатида, пайдо булиши ва йуколишида каралиши
186


диалектиканинг 
мухим 
гамойилларидан 
булиб хисобланади. 
Диалектик 
тафаккурлаш усулининг яна бир мухим тамойиллари шундан иборатки, хар 
кандай нарса ва ходисаларни тахлил килишда, уРганишДа Укга конкрет 
ёндошмокни такозо этади. Н арса ва ходисаларнинг мохиятини билиш учун уни 
теварак атрофдаги мухит, шароит, жой, вактга богланган холда урганиш 
максадга мувофикдир. Конкрет тарихий ёндошиш коидасини эътиборга 
олмаслик назария ва амалиётда бир томонламаликка олиб келиши мукаррар.
Диалектиканинг мазкур тамойили илмий билиш ва амалиётда катта 
методологик роль уйнайди. Нарса ва ходисаларга конкрет тарихий ёндошиш 
уларнинг 
ривожига 
таъсир 
курсатадиган 
омилларни 
тараккий 
этиш 
йуналишларини белгилаб олиш имкониятини яратади. Буни Узбекистон 
Республикаси хаётидан олинган мисолдан хам яккол куришимиз мумкин. 
Узбекистон Республикаси Президента И.А.Каримов таъкидлаганидек, хозирги 
кунда 
мамлакатимизнинг 
ривожланиш 
стратегиясини, 
ислохотларни 
чукурлаштириш ва жамиятни янгилаш борасидаги фаолиятимизнинг устувор 
йуналишини куйидагилар ташкил этади: 1) мамлакат сиёсий, иктисодий 
хаётини, давлат ва жамият курилишини янада эркинлаштириш; 2) жамият 
маънавиятини янада кжсалтириш; 3) кадрлар масаласи; 4) халк турмуш 
даражасининг изчил ва баркарор усиши, ахолини кучли ижтимоий химоя 
килиш; 5) иктисодиётда таркибий узгаришларни таъминлаш; 6) жамиятдаги 
баркарорлик, тинчлик, миллатлар ва фукаролараро тотувликни, сархадларимиз 
дахлсизлигини, мамлакатимиз худуди яхлитлигини таъминлаш.33
Фалсафий конун, категория ва тамойилларнинг мохиятини чукур англаш 
нарса 
ва 
ходисапар 
тараккиёти 
конунларини 
олдиндан 
кура 
билиш 
имкониятини юзага келтиради. Бу эса оламни фалсафий англаш жараёнида 
диалектика конун ва категорияларига таяниш фан ва амалий фаолият учун 
катта ахамиятга эга эканлигидан далолат беради.
*’ И .А .К а р и м о в. У зб е к и с т о н X X I аср га и н т и л м о к л а. -Т ., “ У зб е к и с т о н ” . 1999, 15-19 б етлар.
187



Download 9,08 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   ...   107




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish