Nitrifikasiya jarayoni

YAshil o’simliklar CO2 o’zlashtirishida quyosh energiyasidan foydalanib, o’zi organik moddalar sintezlaydi. Bu jarayon fotozintez deb ataladi.

• YAshil o’simliklar CO2 o’zlashtirishida quyosh energiyasidan foydalanib, o’zi organik moddalar sintezlaydi. Bu jarayon fotozintez deb ataladi.
• Nitrobakteriyalar karbonat angidridni o’zlashtirib, organik moddalar hosil qilishda kimyoviy reaksiyalar vaqtida ajralib chiqadigan energiyadan foydalanadi. Shunga binoan bu jarayon xemosintez deb ataladi. Bu reaksiya tubandagicha boradi:
• 1-fazada: a) 2NH3 + 3O2 = 2HNO2 + 2H2O + 158kkal
• b) CO2 + H2O + 112kkal = 1/6C6H12O6 + O2↑
• 1-fazada: a) 2HNO2 + O2 = 2HNO3 + 48kkal
• b) CO2 + H2O + 112kkal = 1/6C6H12O6 + O2↑
• Xemosintezda fotosintezga nisbatan oz miqdorda organik modda sintezlanadi, albatta. Lekin xemosintez jarayonining o’ziga xos xususiyati shundaki, bunda ham organik moddalar sintezlanib, boshqa organizmlarning o’sishi uchun zamin tayyorlanadi.

Turli tuproqlarda boradigan nitrifikasiya jarayoni.

• Tuproqda boradigan nitrifikasiya jarayoni laboratoriya sharoitida olib boriladigan nitrifikasiya jarayonidan farqlanadi. Laboratoriya sharoitida birinchidan, organik moddalarning ko’payishi, ya’ni ortishi bakteriyalarga salbiy ta’sir etsa, tuproqda bunday hol yuz bermaydi, chunki tuproqda organik moddalarning eruvchan shakli kam uchraydi. Ikkinchidan, tuproqda nitrifikatorlar bilan birga boshqa bakteriyalar ham mavjud bo’lib, ular organik modddlarni o’zlashtiradi va nitrifikatorlar uchun mikrozonalar vujudga keltiradi.

Denitrifikasiya jarayoni.

• Muhit (tuproq) tarkibidagi nitrit, nitrat, ammiak va amin birikmalardagi azot ba’zi mikroorganizmlar tomonidan molekulyar azotgacha qaytariladi. Bu jarayon denitrifikasiya deb ataladi. Denirifikatorlar tabiatda keng tarqalgan bo’lib, tuproqda, daryo va hatto dengiz suvlarida ham uchraydi. Bu mikroorganizmlar SHimoliy muz okeanida ham yashashini rus olimi B. L. Isachenko aniqlagan. Potapov ma’lumotlariga ko’ra denitrifikatorlar bahor va kuz faslida ko’payib, yoz faslida kamayar ekan, ular tuproqning 10-15 sm chuqurlikdagi qavatida joylashadi.