Nitrat kislota ishlab chiqarish

MINERAL O‘G‘ITLAR VA TUZLAR KIMYOVIY TEXNOLOGIYASI 
31 
da 30
O
C haroratgacha sovutiladi. Bunda suv bug‘i kondensatsiyasi va azot(II)-
oksidning oksidlanishi qisman sodir bo‘ladi. Tezkor sovutgich 10 da NO ning 
oksidlanish darajasi oz bo‘ladi, shuning uchun unda 3% li nitrat kislota hosil bo‘ladi. 
Sovutgich 11 da esa 25% HNO
3
konsentratsiyali kislota olinadi. 
3.9-rasm. Atmosfera bosimi ostida ishlaydigan suyultirilgan nitrat kislota ishlab 
chiqarish qurilmasining sxemasi 
Nitroza gazlari gidrozatvor 12 dan o‘tgach, gaz purkagich 13 bilan absorbsiya 
minorasiga uzatiladi, u yerda birin-ketin ulangan kislotali absorsiya minoralari 14 dan 
o‘tadi. Minoralar kislotabardosh halqalardan iborat to‘ldirgichlar bilan to‘ldirilgan. 
Minoralarga sovutgichlar 15 va nasoslar o‘rnatilgan bo‘ladi. Agar nitroza gazlarini 
qayta ishlash atmosfera bosimida amalga oshirilsa, odatda kislotali absorbsiya olti-
sakkiz minorada o‘tkaziladi. NO
2
ni yuttirish uchun suv oxirgi minora 14 ga gaz 
yo‘nalishi bo‘yicha beriladi. Hosil bo‘ladigan kislota gaz oqimiga qarama-qarshi 
oqimda barcha minoralardan o‘tadi va oxiri birinchi minoraga kelib tushadi. Mahsulot 
– taxminan 50% li nitrat kislota eritmasi – ikkinchi minoradan gaz oqimi yo‘nalishida 
ajratib olinadi. Kislotali minoralarda absorbsiyaga keladigan azot oksidlarining 
taxminan 90% miqdori qayta ishlanadi. Kislotali absorbsiya minoralaridan tashqarida 
qoldiq NO ni NO
2
ga oksidlash uchun minora 16 o‘rnatilgan, nitroza gazlari undan 
o‘tib minora 17 da soda eritmasi bilan ishqorli absorbsiyaga keladi va chiqindi gaz 
chiqarish quvuri 18 orqali atmosferaga chiqarib yuboriladi. 
Ishqoriy absorbsiya minorasida bir vaqtning o‘zida azot(IV)-oksid va NO + 
NO
2
(N
2
O
3
) aralashmasi yutiladi, bunda gaz fazasiga NO ajralishi yo‘qotiladi, bu 
xuddi suvli absorbsiya kabi sodir bo‘ladi: 

---