Нинг ўзгаришига олиб келади/, ћаво оќими йўналишининг таъсири /хона ичидаги микро иќлимнинг ўзгаришига олиб келади/; ќуёш нури энергиясининг таъсири /конструкция материал физик-техник хусусиятларининг ўзгаришига олиб келади

2.6.2. Eshiklar va ularning konstruktiv yechimlari 
Eshiklar bino ichiga kirish va birdan biriga o‘tiladigan xonalarni o‘zaro 
izolatsiya qilish uchun xizmat qiladi. Ularning soni va o‘lchamlari xonaga to‘g‘ri 
kelgan kishilar soni, binoning ko‘rinishi va boshqalar asosida bo‘yicha aniqlanadi. 
Eshiklar devorlarga mahkamlanadigan rom ko‘rinishidagi kesaki va ularga ilingan 
tavaqadan iborat bo‘ladi. 
Tabaqalar soniga qarab eshiklar bir, bir yarim va ikki tavaqali bo‘lishi 
mumkin. Binoda joylashishiga ko‘ra eshiklar ichki, tashqi va shkaf eshiklariga 
bo‘linadi. Odatda bir tavaqali eshiklarning kengligi 600, 700, 800, 900 va 1100 
mm, ikki tavaqalikniki esa 1200, 1400 va 1800 mm ga teng qilib olinadi. Turar-joy 
binolari eshiklarining balandligi 2000 va 2300 mm ga teng bo‘ladi. Evakuatsiya 
uchun mo‘ljallangan maxsus xonalar va xizmat eshiklarining balandligi (podval, 
shkaf eshiklari) 1200 va 1800 mm bo‘lishi mumkin. 
Eshik kesakisida tavaqani ilintirish uchun chuqurligi 15 mm, eni eshik 
tabaqasi qalinligiga teng bo‘lgan o‘yiq bo‘ladi. Ayrim hollarda eshik tepasida 
ochilmaydigan deraza-framugalar ham bo‘lib, ular daxliza tabiiy yorug‘lik tushishi 
uchun qilinadi. Uni o‘rnatish uchun eshik romiga qo‘shimcha gorizontal o‘rtalik 
qo‘yiladi. 
Ichki devor eshiklarida ostona qo‘yilmaydi. Eshik kesakisi devorlarda 
qoldirilgan maxsus yog‘och probkalarga mixlar bilan qotiriladi. Eshik kesakisi 
chirishga qarshi ishlov berilgan bo‘lib, o‘rnatishda chetlariga (devor bilan kesaki 
oralig‘iga) tol o‘raladi. Parda devorlarda eshik kesakisi bilan devor konstruksiyasi 
oralig‘idagi yoriq “nalichnik” bilan berkitiladi (2.60-rasm). 
Konstruktiv yechimlarga ko‘ra eshiklar taxta shitli va filyonkali bo‘lishi 
mumkin. Taxta shitli eshik tabaqasida brusoklardan tuzilgan rom va yaxlit 
to‘rsimon shchit ikki tomonidan faner yoki yog‘och qirindi plitasi bilan
qoplangan 
bo‘ladi. 

---

84 
2.60-rasm. Eshik konstruksiyalari: 
a – g‘ishtin devorlarda joylashgan eshik qutisi 
(kesakisi); b – parda devorlarda joylashgan 
eshik qutisi; v – eshik tavaqasi shchitli; g – 
filyonkali eshik; g – filyonkali eshik; d – 
ramkali shchitlar eshik detali; ye – ramkasiz 
shchitli eshik; j, z – yog‘och filyonkalar; i – terilgan yog‘och; k – filyonkasi 
chiqarilgan; l – yonma-yon taxtalar o‘zaro shpokalar bilan biriktirilgan; m – 
yonma-yon taxtalar taxtagachalar yordamida biriktirilgan; 1 – chaspak (palichnik); 
2 – kursicha; 3 – duradgorlik plitasi; 4 – faner; 5 – romka; 6 – chaspak (nalichnik); 
7 – quti; 8 – kleylangan nagel; 9 – filyonka; 10 – terilgan yog‘och; 11 – chiqarilgan 
filyonka; 12 – shponka; 13 – taxtacha (planka). 
Flyonkali eshik tabaqasi o‘rab turuvchi belbog‘, o‘rtama (ora element) va 
ular orasini to‘ldiruvchi filyonkalradan iborat bo‘ladi. Filyonkalar taxta, faner, 
yog‘och qirindi plitasi kabilardan tayyorlanadi. Tashqi eshiklarga issiqlik 
o‘tkazmaydigan materiallar, ya’ni mineral, tola, voylok va boshqalar puxta 
o‘rnashtirilgan bo‘lishi kerak. 
Muvaqqat binolarda duradgorlik eshiklari (taxtalarni yonma-yon 
joylashtirilgan) o‘rnashtiriladi. Brandmauer devorida, zinapoya kataklarida va 
chordoqlarda qiyin yonuvchi eshiklar o‘rnatiladi. Shu maqsadda eshik 
konstruksiyasiga asbest elementlari kiritilib, hamma tomoni po‘lat tunuka bilan 

---

85 
o‘raladi. Eshiklarning asosiy jihozlari metall oshiq-moshiq, tutqich, qulf va eshik 
lo‘kidoni hisoblanadi. Keyingi paytlarda ayrim jamoat binolarida qalin oynali (10-
15mm) eshiklar ham qo‘llanilmoqda.