Nigora Erkaboyeva pedagogik mahorat (O‘quv qo‘llanma) Toshkent

Tarbiya texnologiyalari. Zamonaviy sharoitda ta’lim amaliyotida o‘nlab tarbiya texnologiyalari qo‘llanilmoqda. Ayni o‘rinda shuni ham aytib o‘tish joizki, ta’lim texnologiyalari ham, tarbiya texnologiyalari ham pedagogik vaziyatga individual yondashishni taqozo qiladi. Zero, mavjud vaziyatning o‘zigaxos jihatlari qo‘llanilayotgan texnologiyalarning samaradorligini belgilab beradi.

Aksariyat adabiyotlarda tarbiya texnologiyalari quyidagi guruhlarga ajratiladi:

1. 
   doimiy qo‘llaniladigan texnologiyalar (tarbiya jarayoniga xos tipik masalalarni hal qilishga yordam beradi);
   
2. 
   vaziyatli texnologiyalar (mavjud vaziyatning o‘zigagina xos jihatlarni inobatga olgan holda qo‘llaniladigan texnologiyalar);
   
3. 
   istiqbolli texnologiya (uzoq muddat davomida samarali natijalarni beradigan texnologiyalar)²⁸.
   

Bugungi kunda tarbiya jarayonida quyidagi texnologiyalar faol qo‘llanilmoqda:

1. 
   Rivojlantiruvchi texnologiyalar. Bu turdagi texnologiyalar shaxsning individual xususiyatlarini rivojlantirishga yo‘naltiriladi, ularni rag‘batlantiradi va tezlashtiradi. Ushbu texnologiyalarni qo‘llashda o‘quvchi faoliyatning barcha bosqichlarida to‘laqonli sub’ekt sanaladi. Har bir tarbiyaviy jarayon shaxsning rivojlanishiga muayyan hissa qo‘shadi. Rivojlantiruvchi texnologiyalarni maqsadga muvofiq qo‘llash orqali talabada mustaqillik, shaxs sifatida rivojlanishi uchun javobgarlik, sabr-toqat, qat’iyatlilik, tartiblilik, bosiqlik, tashabbuskorlik, ijodkorlik, tashkilotchilik, mustaqillik, iroda kabi sifatlar shakllantiriladi. Natijada u o‘z maqsadini amalga oshirishda mehnatsevar, intizomli, faol va mahoratli ekanligininamoyon qila oladi. O‘z faoliyati natijalarini tahlil qilishga ijobiy yondashsa, o‘z-o‘zini baholashga nisbatan talabchan, qat’iyatli bo‘ladi.
   

Treninglar; ijodiy topshiriqlar; keyslar; testlar, boshqotirmalar, mantiqiy masalalar, maxsus mashqlar, tez aytishlar, topishmoqlar, krossvordlar, rebuslar, skanvordlar, chaynvordlar, loyihalar, bellashuvlar,
didaktik o‘yinlar, “Zakovat” o‘yini, lego o‘yinlari, mozaikalar, stol o‘yinlari (“Birja”, “Bank”, “Monopoliya” va b.), konstruktsiyalar va boshqalar²⁹ rivojlantiruvchi texnologiyalar sanaladi.

2.