Ni aniqlash. Ishdan maqsad

Tajriba natijalarini ishlab chiqish
2-jadval

Yuk	P (kg)	Kuchlanish	σ (Pa)
Propоrtsiоnal-lik chеgarasiga mоs kеluvchi	Pnts=	Propоrtsiоnallik chеgarasi	ps= H/m^2
Оqish chеgara-siga mоs kеluvchi	Pоq=	Оqish chеgarasi	o= H/m^2
Mustahkamlik chеgarasiga mоs kеluvchi	Pm=	Vaqtincha qarshilik	m= H/m^2
Uzilish daqiqasiga mоs kеluvchi	Puz =	Uzilish daqiqasidagi sохta kuchlanish	e= H/m^2
		Uzilish daqiqasidagi хaqiqiy kuchlanish	= H/m^2

4.1.Plastiklik хaraktеristikalarini aniqlash
3- jadval

Nоmlanishi	Sоn qiymatlari
Nisbiy qоldiq uzayish
Nisbiy qоldiq ingichkalanish

Namunani uzish uchun sarflangan kuchlaish:

bu еrda, ∆ℓ_o – haqiqiy qоldiq dеfоrmatsiya

Sоlishtirma ish:

Olingan σ va ε ma’lumotlar bo‘yicha haqiqiy cho‘zilish
diagrammasi.

Plastik materiallarning elastiklik chegarasidagi deformatsiyasi uchun Guk qonuni quyidagiga teng:

Bu erda: -kuchlanish; e -nisbiy deformatsiya; E-elastiklik moduli.
va ekanligini hisobga olib, yuqoridagi formuladan elastiklik moduli E ni toppish mumkin:


Хulоsa:__________________________________



Universal Material Testing Unit [4]


5.Sinov savollari.

1. Cho’zilish deformatsiyasi deb nimaga aytiladi?

2 .Ishni bajarishdan maqsad nima?
3. Tajriba ishi qanday uskunada bajariladi?
4. Tajriba ishini bajarishda qanday namunalardan foydalaniladi?
5. Namunaning proporsionallik chegarasi deganda nimani tushunasiz?


Prof.Shaikn Ibrahim Ismail. “Enginering Mechaniks Laboratory Manual.2011 (page-31)

LABОRATОRIYAISHI №2
TURLI XILDAGI MATERIALLARDAN TAYYORLANGAN NAMUNANI BURALISHGA SINASH. SILJISHDAGI ELASTIKLIK MODULINI ANIQLASH.

1. 
   Ishdan maqsad: Sof siljishda ikkinchi tur elastiklik modulini
   aniqlash.
   

2. Kerakli asbob va jixozlar:
SHtangensirkul, lineyka va zarur bo‘lgan maxsus uskunalar to‘plami.

3.Nazariy ma’lumotlar. Buralish burchagi elastik deformatsiya

chegarasida quyidagicha aniqlanadi:



M_b - burovchi moment, [Nm];
1 - brus uzunligi, [m];
G - II tur elastiklik moduli, [N/m²];
I_p - qutbga nisbatan inersiya momenti, [m⁴]
- doiraviy kesimli bruslar uchun.
-xalkasimon kesimli bruslar uchun.
Buralish burchagining orttirmasi ni o‘lchab, G ning qiymatini
aniqlaymiz:

Silindrik sterjenning buralishi.

1-namuna; 2- richag; 3-tosh; 4-indikator.
Indikator ѐrdamida o‘lchanadigan chiziqli ko‘chish namunaning buralish burchagiga praporsional bo‘ladi, ya’ni:

- indikator ko‘rsatkichlari orttirmasi, [mm];
R- indikatorning simmetriya o‘qidan namunaning o‘qigacha bo‘lgan masofa.[mm];
buralish burchagining orttirmasi;
K_i -indikator shkalasining bitta bo‘linmasi qiymati.

D R

1-namuna; 2-halqa; 3- planka; 4- indikator;
Namuna o‘lchamlari:
Namuna uzunligi l= mm
Namuna tashqi diametri D= mm
Namuna ichki diametri d= mm
Namuna devorining qalinligi 2mm ga teng.


Elastiklik moduli G^naz=8·10⁵ MPa
R= mm
Richag uzunligi a = mm
4. Ishni bajarish tartibi:
a) Namunani mahkamlangandan keyin indikatorning strelkasi nolga
keltiriladi. So‘ngra ilgakka og‘irligi 50 N bo‘lgan yuk osib namunaga M_b=F ·a =
22,5 NM burovchi moment ta’sir ettiriladi va unga mos indikatorning
ko‘rsatishi jadvalga ѐziladi. YUkning og‘irligi 50 N dan orttira borib,
ularning har bir bosqichiga mos kelgan indikator ko‘rsatkichlari jadvalga ѐzib
boriladi.
Tajriba davomida namunaga qo‘yilgan burovchi momentning umumiy miqdori proporsionallik chegarasidan oshib ketmasligi shart.
b) Tajriba natijalarini hisoblash.
Tajriba tugaganidan keyin tarozi toshlarni olib tashlab namuna to‘la yuksizlantiriladi, hamda hisobot ishlari bajariladi.


Tajriba ma’lumotlari jadvali.

№	Namunani yuklash			Indikatordan olingan sanoq
	YUkning og‘irligi F [N]	Burovchi momentining miqdori Mb=Fa, [Nm]	Burovchi momentining orttirmasi Mb1, [Nm]	Ko‘rsatishi	Orttirmasi .
1.
2.
3.
4.
5.

Burovchi momentni har bir pog‘onasi ∆M_b=22,5 N·m uchun indikator ko‘rsatishliring orttirmasi ∆h _i ni hisoblab, so‘ngra orttirmaning o‘rtacha qiymati topiladi:


Bunda: n- pog‘onalar soni.
Buralish burchagi orttirmasi quyidagicha topiladi:
[rad]
Bunda: K_u- indikator shkalasining bitta bo‘linmasi qiymati.
Tajribadan II tur elastiklik moduli quyidagicha hisoblanadi va nazariy qiymati bilan taqqoslanadi:






Xalqasimon kesim uchun;



5. Xulosa.
Takrorlash uchun savollar:
Ko‘ndalang kesim doiraviy ѐki halqasimon bruslarning buralishga oid cheklanishlarni izohlang.

1. 
   Ikkinchi tur elastiklik moduli nima va uning o‘lchov burchagi qanday?
   
2. 
   Birinchi va ikkinchi tur elastiklik modullari orasidagi bog‘lanish formulasini ѐzing.
   
3. 
   Doiraviy va halqasimon kesimli bruslar uchun qutb inersiya momenti va qutb qarshilik momentini aniqlash formulasini ѐzing.
   
4. 
   Tajriba o‘tkaziladigan qurilmaning tuzilishi va ishlash prinsipini izohlang.
   
5. 
   Tajriba o‘tkazish tartibini izohlang. Indikatorning tuzilishi va ishlash prinsipini izohlang