Невроз. Нерв системасининг функционал касалликларига


Миядан кетмайдиган фикрлар неврози



Download 54,42 Kb.
bet4/5
Sana24.02.2022
Hajmi54,42 Kb.
#254766
1   2   3   4   5
Bog'liq
Невроз

Миядан кетмайдиган фикрлар неврози
Неврознинг бу тури кадимдан маълум булиб, бу касаллик психастения деб хам аталади. Психастения атамасини француз олими Пьер Жане таклиф килган ва миядан кетмайдиган фикрлар бу касалликнинг асосий белгиси эканлигини таъкидлаган.Агар тарихга бир назар ташлайдиган булсак, неврастения, истерия ва психастениянинг клиник белгилари тугрисида Шарк олимлари (айникса, Ибн Сино] рисолаларида куп бор эслатиб утилган. Бир неча асрлардан сунг деярли барча касалликлар сингари невроз ва психастениялар хам Европа олимлари томонидан системалаштирилди, уларга ном берилди ва таснифлари яратилди. Шунинг учун булса керак, биз Европа олимлари томонидан яратилган дарсликларда Шарк (Марказий Осиё, Хитой, Эрон, Ирок, ва х,.к.] олимларининг номларини жуда кам учратамиз. Миядан кетмайдиган фикрлар неврознинг бир тури булиб, унинг учун психастеник белгилар жуда хос, яъни доимий шубха, куркув, мияга азоб берувчи гоялар, турли харакатлар ва интилишлар. Бемор бу фикрларнинг барчасидан кутулишга харакат килади, интилади, даво чораларини излайди, лекин бу уринишлар купинча зое кетади, уни мияга урнашиб килган фикрлар кийнайверади. Миядан кетмайдиган фикрларнинг доимийлиги, такрорланувчанлиги ва улардан кутулиш ута кийинлиги беморни огир ахволга солиб куяди. Бу холатларга бемор танкидий нуктаи назар билан карайди, уларнинг асоссиз ва галати эканлигини тушунади, уларга бардош беришга интилади. Бирок бу гоялар унинг иродаси ва хохишига боглик булмаган холда пайдо булаверади. Бемор уларни мустакил равишда енга олмайди. Миядан кетмайдиган фикрларнинг яккол клиник куринишлари куркув (фобия) ва мияга урнашган турли гоялардир (обсессиялар). Фобия - бу мияга урнашиб колган куркув. Унинг куйидаги турлари фаркланади: канцерофобия - ракка чалиниб колишдан куркиш, кардиофобия – тузатиб булмайдиган юрак касаллигига чалинишдан куркиш, лисофобия - рухий хасталикка чалинишдан куркиш, клаустрофобия - ёпик жойдан куркиш (масалан, лифт кабинаси, кичик хона), агарофобия - аксинча, очик жойлардан куркиш ва хоказо. Баландлик, метрода юриш, бирор касаллик юкиб колиши, ифлос булиш ва одамлар олдида сузга чикишдан куркиш каби симптомлар хам фобия учун хос. Дастлабки куркув муайян вазиятларда вужудга келади ва у мияга урнашиб колади. Масалан, бемор хаммаёк;ни куриш учун томга чикади ва пастга караган захоти куркиб кетади, боши айланади, гуё пастга караб кулаб тушаётгандек хавфсирайди. Бунинг окибатида баландликдан куркиш миясига урнашиб колади ва кейинчалик у бошка вазиятларда хам пайдо булаверади. Дастлаб куркув баландликка кутарилиш керак булганда, сунг эса баландликка кутарилиш эхтимоли пайдо булганда, сунгра ана шу баландликка кутарилиш керак деган хаёлга борганда пайдо булади. Беморда баландликдан куркадиган вазиятлар борган сари купаяди. Эндиликда у лифтда юриш ва деразадан карашдан куркади, хатто баландлик унча катта булмаганда хам чучиб тушади. Фобия пайдо булганда вегетатив симптомлар хам вужудга келади, яъни беморнинг юзи кизаради ёки ранги учади, огзи курийди, юраги тез-тез уради, АЦБ ошади, тер босади, куз корачиклари кенгаяди ва хоказо. Ички аъзоларнинг огир касаллигига чалинишдан куркиш, одатда, психосоматик симптомлар билан бирга кечади, яъни бемор уз саломатлигига хаддан зиёд эътибор каратади. Масалан, бемор кардиофобияда юрак уришини эшитиб туради, томир уришини санайди ёки кон босимини улчайверади, хар сафар юраги нотугри ишлаётганидан гумонсираб терапевтдан ЭКГ килиш ва пухта текширув утказишини илтимос килаверади. Касаллик хуружи кузгаб колишидан куркиб бемор йулда одамлар бор жойдан юради, тиббиёт муассасаларига якин булган йулни танлайди, йул-йулакай дорихонага кириб туради, у ерда юрак дорилари ва тиббий ходимлар борлигини куриб тинчланади ва яна уйига кайтиб кетади.
Обсессиялар - кетма-кет ёгилиб келаверадиган, мияга урнашиб олган шубхали хаёллар. Улар беморнинг иродаси ва хохишига боглик булмаган холда куйилиб келади. Бу хаёллар беморга огир ботади, аслида, ёкмайди ва улардан врач ёрдамисиз кутула олмайди. Масалан, бемор уйидан ташкарига чиккандан сунг унинг миясига эшикни кулфладимми, оловни учирдимми, сувни беркитдимми каби хаёллар келаверади. У уйига кайтиб киради, хаммаёкни кайта текширади, хаммаси жойидалигига ишонч хосил килгач тинчгина кучага чикиб кетади. Уйдан бироз узоклашгандан сунг халиги фикрлар яна ёгилиб келади ва у яна уйига кайтади. Бемор сикилиб кетганидан йиглаб юборади ва кучага чикмай куяди. Узида кечаётган бу аломатларга бемор, албатта, танкидий куз билан карайди ва улардан кутулишни хохлайди, лекин бунинг иложини топа олмайди.Баъзан беморни мантик жихатидан бир-бирига зид булган хаёллар чулгаб олади. Масалан, якинлашиб келаётган машина тагига узини ташлаш истаги пайдо булади-ю, машина якинлашганда бирдан куркиб кетиб оркага тисарилади. Гохида беморнинг миясига узига ёки бошка бировга пичок санчишдек фикрлар келади ва шу ишни килиб куймай деб пичокка якин бормайди ёки уни беркитиб куяди.

Download 54,42 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish