Neftni gazdan ajratish jarayonining hisobi

Q = — = = 885кг / м .

• 
  0,118 -10 ³
  

GAZ OMILI
(1 - 0,420)моль - 24 -10 ³ м³ / моль
Г = = 116нм³ / м³
118,39-10 ^{- 6} м³
14-жадвал

Компо нентла Р	Кртлам аралаш масини нг тах,лили, Zi	Ki	1- уриниш N=0,6 L=0,4	2- уриниш N=0,57 L=0,43	3- уриниш N=0,579 L=0,421	Газ арал ашма синин г тарки би Yi=Xi- Ki	Мол екул яр мас са	Газ аралаш ма Сининг молекул яр массас ида ги умуми
			X = ^Z L + KiN	x = ^Zi L + KiN	Xi = ^Z L + KiN
Ci	0,4241	185	0,0038	0,0040	0,0039	0,7302	16	11,71
С2	0,0533	41	0,0021	0,0022	0,0022	0,0904	30	2,72
Сз	0,0467	11	0,0068	0,0071	0,0070	0,0756	44	3,33
С4	0,0155	4,4	0,0051	0,0053	0,0052	0,0229	58	1,33
С4	0,0202	3,5	0,0081	0,0083	0,0082	0,0287	57	1,67
С5	0,0092	1,28	0,0079	0,0079	0,0079	0,0101	72	0,73
С5	0,0086	1,0	0,0086	0,0086	0,0086	0,0086	72	0,62
Сб	0,0313	0,34	0,0522	0,0502	0,0506	0,0172	86	1,48
С7	0,3911	0,018	0,9516	0883	0,9064	0,0163	114,2	1,86
Жам и	1,00	-	1,0462	0,9819	1,00	1,00	-	25,45

15-жадвал

Компо нентла р	Суюк аралаш ма таркиби , Xi	Суюклик­ нинг аралаш ма-даги моль микдори, L-Xi	Суюк моляр х,ажми см^3/мол ь	1моль аралаш ма-даги суюк хажми см^3 (3х4)	Мол е- куляр мас са	Суюк массас и (3х6)
С1	0,0039	0,0164	53,4	0,088	16	0,026
С2	0,0022	0,00093	80,6	0,075	30	0,028
Сэ	0,0070	0,00295	87,0	0,275	44	0,130
С4	0,0052	0,00219	103,4	0,226	58	0,127
C4	0,0082	0,00345	99,6	0,344	58	0,201
C5	0,0079	0,00333	115,7	0,385	72	0,246
C5	0,0086	0,00362	114,6	0,415	72	0,261
C6	0,0506	0,02130	130,0	2,769	86	1,835
C7	0,9064	0,33159	298,3	113,830	267	101,880
Жами		0,420		118,39		104,73

топшириц. Нефтни газдан ажратиш жараёнини (16- жадвал) келтирилган бошлангич маълумотлар асосида
Neftь konlarida neftni gazdan ajratish uchun vertikal (tik), qiya va gorizontal (yotiq) ajratkichlardan foydalaniladi. Gaz neft ajratkichlarining o'tkazuvchanlik qobiliyatlarini aniqlash yetarlicha murakkab muhandislik masalalarini o'z ichiga oladi. Ayniqsa ajratkichning ishchi kattaliklariga
16-жадвал

Компонентл ар	Аралашмада компонентлар таркиби, моль концентрация
	Топши		ри^ вариа	нтлари
	1	2	3	4	5
Ci	0,4350	0,4670	0,4280	0,4517	0,4483
С2	0,0633	0,0721	0,0752	0,0693	0,0593
С3	0,0463	0,0373	0,0455	0,0477	0,0485
С4	0,0173	0,0125	0,0184	0,0175	0,0485
С4	0,0101	0,0214	0,0175	0,0163	0,0179
С5	0,0087	0,0095	0,0092	0,0075	0,0085
С5	0,0097	0,0081	0,0087	0,0083	0,0093
Сб	0,0275	0,0315	0,0263	0,0245	0,0325
C7+10 ва ундан ю^ори	0,4096	0,3406	0,3712	0,3572	0,3572
Жами	1,0	1,0	1,0	1,0	1,0

5. 
   ГАЗНЕФТЬ АЖРАТКИЧЛАРИНИНГ МАХСУЛДОРЛИГИНИ ХИСОБЛАШ Гравитацион (огирлик) ажраткичларини х,исоблаш
   

sezilarli ta'sir "neft-gaz" sistemasining dispersligi ekan. Oxirgi navbatda esa noaniq kattaliklar hisoblanadi. Shularga muvofiq xozirda gravitatsion ajratkichlarning mahsuldorligini hisoblashning faqat taxminiy usullari mavjud. Gravitatsion gaz va neftь ajratkichlarining o'tkazuvchanlik qobiliyati gaz uchun ham, suyuqlik uchun ham bir xil baholanadi. Vertikal gravitatsion ajratkichning diametri asosan gaz sarfiga bog'liq bo'lib, u quyidagi tenglama yerdamida aniqlanadi:

f = ^Qr^vrPr (38)
3,77 - md ²р_н

bu yerda: F - ajratkich yuzasi, sm2; m=0,8:0,9 - ajratkich yuzasidan foydalanish koeffitsiyenti, tajribalarda aniqlanadi; Qr - ajratkichdagi bosim va haroratda gaz sarfi, m3/kun; Vr - gazning ajratkich sharoitidagi kinematik qovushqoqligi, sm2/s; Sr va Sn - mos ravishda gaz va neftning ajratkich bosim va haroratidagi zichliklari; d - neftь qismining diametri. Gaz sarfi (Qr) quyidagi tenglamadan foydalanib hisoblanadi:

Q_r=(q:-«QhP) PZiL , (39)
РТ_а кун

bu yerda, Qr - neftь to'liq gazsizlangan sharoitdagi gaz miqdori, m3/kun;  - gazning neftda eruvchanlik koeffitsiyenti, 1/MPa; Qn - neftь miqdori, m3/kun; R - ajratkichdagi ishchi bosim, MPa; Ro - atmosfera bosimi, MPa; T - gazning ajratkichdagi mutlaq harorati, 0K; To=2930K - mutloq normal harorat; Z=0,8:0,9 - ajratkichdagi gazning 1,5 MPadagi siqiluvchan lik koeffitsiyenti (ajratkichdagi quyi bosimda Z ko'rsatkichning qiymatiga yaqin bo'ladi). Ajratkichdagi sharoitga keltirilgan gazning kinematik qovushqoqlik koeffitsiyenti:

Bu yerda: Vo - normal sharoitda (metan uchun Vo=0,145 sm2/s; gazning kinematik qovushqoqlik koeffitsiyenti; S=210 - gaz uchun harorat doimiysi. Ajratkich sharoitiga keltirilgan gaz zichligi quyidagi tenglamadan topiladi:

Bu yerda, o -gazning normal sharoitdagi zichligi (metan uchun o=0,001 g/sm3). Atratkich yuzasidan uning diametri topiladi:

Ajratkichning taxminiy diametrini gazning o'rtacha tezligini ajratkichdagi bosimga bog'liqligi orqali aniqlash mumkin

bu yerda: Qr - normal sharoitda gazning kunlik miqdori (0,1MPa bosim va 200S haroratda), nm3; Vo'r - ajratkichdagi gazning o'rtacha harakat tezligi, m/s; Ro, R, To, T yuqorida ko'rsatilgan kattaliklar. Gazning ajratkichdagi ruxsat etilgan o'rtacha harakat tezligining bosimga bog'liqligi chizmadan aniqlanishi mumkin

Neftdan gazni ajratish mexanizmi, ajratgichlarning turlari.
Neftni yig‘ish va tayyorlash tizimi ulushiga konni jihozlash harajatlarining 50% ga yaqinrog‘i to‘g‘ri keladi. Bu tizimlar ulkan va metall talabchandir.
Neft va gazni konlarda tayyorlash uchun har xil turdagi asbob - uskunalar ishlatiladi. Bu asbob - uskunalar neftdan erigan gazni to‘liq ajratib olish, neftni qatlam suvlaridan to‘liq tozalash, neft tarkibidagi tuzlarni yuvish va kum zarrachalarini ajratib olish uchun xizmat qiladi.
Bu asbob - uskunalarga ajratgich, tindirgich, qizdirgich, sovutgich, aralashtirgich, elektrodegidrator, saqlagich va boshqalar kiradi.
Ajratgichlar turli ko‘rinishda ishlab chiqiladi va quyidagi ishlarni bajaradi:

1. 
   neftda erigan gazni ajratib oladi;
   
2. 
   neft - gaz oqimining aralashishini kamaytiradi va shu bilan gidravlik qarshiliklarni pasaytiradi;
   
3. 
   neft - gaz aralashmasi harakatidan hosil bo‘lgan ko‘piklarni yo‘qotadi;
   
4. 
   neftdan suvni ajratib oladi;
   
5. 
   oqim harakatining nomuntazamligini yo‘qotadi;
   
6. 
   mahsulotni o‘lchaydi;
   

Ajratgichlarning quyidagi tasnifi mavjud:

1. 
   ishlatilish maqsadi bo‘yicha:
   

• 
  o‘lchovchi - ajratuvchi
  
• 
  ajratuvchi;
  

2. 
   geometrik shakli bo‘yicha:
   

• 
  silindrik;
  
• 
  sharsimon;
  

V) o‘rnatilishiga qarab;

• 
  tik, - qiya, - yotiq;
  

G) ajratish uchun asosiy ta’sir etuvchi kuchlar bo‘yicha:

• 
  gravitatsiya, - markazdan kochuvchi; - inersiya kuchlari;
  

4. 
   ishlatish bosimi bo‘yicha:
   

• 
  yuqori bosimli (6.4-2.5MPa),
  
• 
  o‘rta bosimli (2,5-0,6 MPa),
  
• 
  past bosimli (0,6-0,1 MPa),
  
• 
  vakuumli;
  

4. 
   ulangan quduqlar soni bo‘yicha:
   

• 
  bitta quduq uchun;
  
• 
  quduqlar guruhi uchun;
  

J) ajratadigan fazalar bo‘yicha:

• 
  ikki fazali (gaz - neft);
  
• 
  uch fazali (gaz - neft - suv).
  

9 - rasmda tik neft - gaz ajratgichi va 10 - rasmda yotiq neft - gaz ajratgichi chizmalari keltirilgan.


6.1 - rasm. Tik neft - gaz ajratgichi.








z
6.2 - rasm.
Yotiq neft - gaz ajratgichi.
Emulsiyani muvozanat holatida yoki laminar oqimda neft va suvga ajratuvchi qurilma tindirgich deyiladi.
Neftgaz qazib oluvchi korxonalarda ko‘pincha gorizontal tindirgichlar qo‘llaniladi. Aralashmani tindirish natijasida ikki qavat tindirilgan fazalar hosil bo‘ladi. Hali tindirilib ulgurilmagan aralashma ularning orasida joylashadi.
Tindirgichlarning asosiy vazifasi neft emulsiyalarini qizdirgichdan chiqqan oqimini qabul qilib, undan suvni ajralib chiqishini ta’minlashdir.
Neftdan suvning ajralib chiqishi har ikkala suyuqliklar zichliklari orasidagi tafovut hisobiga bo‘ladi. Tindirgichning ostki qismida suv yig‘iladi va suv yuzasiga neft ajralib chiqadi. Tindirgichning ostiga qum zarrachalari ham o‘tirib qoladi. Tindirgichdan suv chiqarib yuborilayotganda qum zarrachalari ham suv bilan birga chiqib ketadi va maxsus tozalagichda suvdan ajratib olinadi.
Hozirgi vaqtda neft va gaz qazib oluvchi korxonalarda tindirgichlarning har xil geometrik shaklini uchratish mumkin: gorizontal, vertikal va sferik. Bu qurilmalarning samaradorligi quyidagilarga bog‘liq:

1. 
   geometrik shakliga;
   
2. 
   fazoviy joylashishiga (gorizontal, vertikal);
   
3. 
   isitilgan mahsulotni kiritish usuliga;
   
4. 
   isitilgan mahsulotni tindirgichga uzatishdan oldin tayyorlashga.
   

Qizdirgichlar va sovutgichlar ko‘proq gaz tayyorlashda ishlatiladi. Ular
gazdagi kondensatni ajratib olish va gazni me’yoriy holatga keltirish uchun xizmat qiladi.
Aralashtirgichda neft chuchuk suv bilan aralashtirilib, uning tarkibidagi tuzlar yuviladi.
Elektrodegidratorlar neft bilan birga emulsiya holida chiqqan qatlam suvlarini ajratib olish uchun xizmat qiladi. Emulsiyani parchalash (yoki suvni ajratib olish) maxsus elektrodlarga elektr quvvati yuborilishi natijasida suv tomchilari bir - biri bilan birlashib ketadi va sekin - asta elektrodegidrator tagiga ajralib chiqadi.
Emulsiya holatidagi neft - suv aralashmasini parchalash uchun deemulsatsiya apparatlaridan ham foydalaniladi. Bu apparatlarda maxsus reagentlar - deemulgatorlardan foydalanilgan holda emulsiyalar parchalanadi.
Saqlagichlar tayyor neft mahsulotini vaqtinchalik yig‘ish uchun omborxona sifatida qo‘llaniladi.
Neft konlarida odatda 100, 200, 300, 400, 700, 1000, 2000, 3000, 5000m³ hajmdagi saqlagichlar ishlatiladi. Temir yo‘l neft quyish estakadasiga qarashli omborxonalarda 7500 va 10000m³ li saqlagichlar ham qurilishi mumkin.