Нефти и газа им. И. М. Губкина

Statika

621.

622. Ikkita maxsus dinomometrga vazni 8 N bo`lgan yuk osilgan har bir dinomometr vazni 2 N bo`lsa dinomometrlar ko`rsatishi qanday? (10)

623. Polda 1000 N vaznli yuk yotibdi odam yuqoriga tik yo`nalgan 200 N kuch bilan uni ko`tarishga urinmoqda. Yuk yerga qanday kuch bilan tasir qiladi? (800)

624.Vazni 700 N bo`lgan odam 400 N og`irlikdagi yukni tekis ko`tardi. Bunda odam polga qanday kuch bilan tasir qiladi? (400)

625. Ikkita bikrligi 2 N/m va 3 N/m bo`lgan purjinalar parallel ulandi ikkita purjinali tizmning bikrligi qanday? (5)

626. Ikkita bikrligi 5 N/m va 20 N/m bo`lgan purjinalar ketma ket ulandi. Ikkita purjinadan tuzilgan tizimni bikrligi qanday? (4)

627. Jismga qo`yilgan 3 N va 4 N kuchlar yo`nalishi bir biri bilan to`g`ri burchak hosil qiladi jismga 3- kuch qo`yilganda barcha kuchlar yig`indisi nolga teng bo`lishi uchun 3- kuch nimaga teng bo`lishi kerak? (5)

628. 80kg massali parashutchiga sakrasg boshida havoning qarshilik kuchi vertikal yo’nalishda 400N gorizontal yo’nalishda esa 300N. Teng ta’sir qiluvchi kuchni toping(500N)

629. Samolyotga ta’sir qiluvchi kuchlar: vertikal yo’nalishda 550kN og’irlik kuchi, 555kN ko’taruvchi kuch, gorizont bo’yicha 162kN tortuvchi kuch, 150kN havoni qarshilik kuchi. Barcha kuchlarning teng ta’sir etuvchisini toping.(13kN)

630. Har biri 200N dan bolgan birinchi va ikkinchi, ikkinchi va uchinchi kuchlar orasidagi burchak 60̊ bo’lgan 3ta kuchni teng ta’sir etuvchisini toping?(400)

631. Bir-biri bilan 60̊ burchak hosil qilgan 3N va 5 N ga teng kuchlarni teng ta’sir etuvchisini toping?(7)

632. Bir-biri bilan 120̊ burchak hosil qilgan 3N va 8N kuchlarni teng ta’sir etuvchisini toping. (7)

633. Samolyot ikkita shatakka oluvchi planer bilan o’zgarmas tezlikda tortilmoqda. Samolyot va planer uchishi bitta gorizontal tekislikda ro’y berdi. Uchish chizig’i va shatakka olingan tros bir xil 60̊ burchak hosil qildi. Har bir shatakka oluvchi tros tarangligi 500N. Samolyotga havoning qarshilik kuchi 400N bo’lsa, dvigatelning tortishish kuchini toping.(900)

634. 20kg massali fonar ikkita bir xil va bir-biri bilan 120̊ burchak hosil qilgan troslar bilan ko’chada osilgan. Har bir trosning tarangligini toping.(200)

635. Ikkita bino orasida binolarga ulangan 20mli simning o’rtasida 20 kg massali yoritgich chiroq mahkamlangan. Agar sim gorizontal holatidan 50 sm pasaygan bo’lsa, simning tarangligi qanday? Sim massasi hisobga olinmasin.(2000)

636. Bir jinsli 6 kg massali va uzunligi 80 sm bo’lgan sterjen ikkita har birining uzunligi 50 smli ipga osilgan. Iplar sterjen uchiga bog’langan va shiftga ulangan. Bunda har bir ipning tarangligi qanday?(50)

637. Qiyalik burchagi 30̊ bo’lgan qiya tekislikda 10 kg massali jism muvozanat holatda turishi uchun sirt bo’ylab yo’nalgan qanday kuch qo’yish kerak? Ishqalaninsh hisobga olinmasin.(50)

638. Qylik burchagi 45̊ bo’lgan qiya tekislikda 10 kg massali jism muvozanat holatda turishi uchun unga qanday gorizontal kuch qo’yish kerak? (100)

639. Balandligi 0,7 m, uzunligi 2,5 m bo’lgan qiya tekislikda 5 kg massali jism turibdi. Tekislikda jismni normal bosim kuchi qanday? (48)

640. Vertikal silliq devorda 0,4 kg massali shar ipga osilgan. Ip vertical bilan 60̊ burchak hosil qilsa ipning taranglik kuchini aniqlang.(8)

641. 30 kg massali yuk ikkita ip yordamida osilgan. Iplardan biri vertikalga 45̊ burchak tashkil qiladi. Ikkinchi ip esa gorizontal holatda. Gorizontal ipning taranglik kuchini aniqlang.(300)

642. 24 kg massali yuk simga osilgan holda jismga qo’yilgan gorizontal kuch ta’sirida vertikaldan 60̊ burchakka burildi. Yuk qo’zg’almas bo’lsa, simning taranglik kuchini aniqlang.(480)

643. Stolda turgan 500 gr massali doskaga gorizontal yo’nalishda 5 N kuch ta’sir qilmoqda. Agar stol va doska orasidagi ishqalanish koeffitsienti 0,2 ga teng bolsa, doska to’xrashi uchun unga qanday massali yuk qo’yish kerak? (2)

644. Brusokni vertikal devorga siqib ushlab turish uchun unga minimal gorizontal 500 N kuch qo’yish kerak. Brusok va devor orasidagi ishqalanish koeffitsienti 0,1 bo’lsa, massasi qanday? (5)

645. Uzunligi 13 m va balandligi 5 m bo’lgan, qiya tekislikda 26 kg massali yuk turibdi. Ishqalanish koeffitsienti 0,5 ga teng. Yukni pastga harakatlanishi uchun unga tekislik bo’ylab qanday pastga yo’nalgan kuch qo’yish kerak? (20)

646. Uzunligi 1 m , balandligi 0,8 m bo’lgan qiya tekislikda 2 kg massali yuk turibdi. Ishqalanish koeffitsienti 0,5 ga teng. Yukka tekislikka perpendikulyar yo’nalgan qanday minimal kuch qo’yilganda yuk pastga sirpanib ketmaydi? (20)

647. 6 kg massali jism balandligi 40 sm va asos uzunligi 100 sm bo’lgan qiya tekislikda turibdi. Jismga uni qiya tekislik bo’ylab sudrab chiqish uchun gorizontak yo’nashda qanday minimal kuch qo’yish kerak?(5)

648. 2,6 kg massali jismni qiya tekislikda pastga sirpantirmay ushlab turish uchun unga gorizontal yo’nalishda qanday minimal kuch qo’yish kerak? Qiya tekislik uzunligi 50 sm, balandligi 30 sm. Ishqalanish koeffitsienti 0,4 (7)

649.

650.Balandligi 3 m va uzunligi 9 m bo’lgan qiya tekislikda 6 kg massali jism turibdi. Jismni joyidan qo’zg’atish uchun unga gorizontal yo’nalishda qanday minimal kuch qo’yish kerak? Ishqalanish koeffitsienti 0,5. (20)

Momentlar qoidasi.

a) paralell kuchlar

651.

652. Dastasining uzunligi 40 sm bo’lgan gayka kaliti yordamida gayka buralmoqda. Kalit dastasini uchiga dastaga perpendikulyar yo’nalgan 80 N kuch qo’yilgan. Agar kuch dasta uchiga emas, dasta o’rtasiga qo’yilsa, aylantiruvchi moment qanday bo’ladi?(16)

653. Odam quduq valiga bog’langan arqonni val o’qiga perpendikulyar va radius chizig’i davomida 30̊ burchak ostida 100N kuch bilan tortmoqda. Val diametri 28 sm bo’lsa, odamning val o’qiga nisbatan kuch momenti kattaligi qanday? (7)

654. Vazni 12N bo'lgan turba yerda yotibdi.Turbani ko'tarish uchun unga bir uchidan qanday kuch qo'ish kerak? (6)

655. Bir jinsli bo'lmagan uzunligi 1 m va massasi 200 kg li balka uchlaridan vertikal troslarga osilgan. Balka horizontal holatda.Agra balkani og'irlik markazi chap trosdan 0,3 m masofada o'ng tomondagi taranglik kuchini toping. (600)

656. Ikkita odam doskada uni yelkaga qo'ygan holda yuk tashimoqda. Ulardan biriga yuk massasining 2/5 qismicha og'irlik to'g'ri keldi. Agar yuk markazdan 10 sm masofada bo'lsa, doskaning uzunligi qanday? Doskaning massasi hisobga olinmasin. (100)

657. ikkita odam metall turbani yelkasiga qo'ygan holda tashimoqda. Birinchi odam turbani chetidan 1 m masofada. 2- odam esa uchidan ushlab turibdi. Turba uzunligi 2,5 m bo'lsa, 1- odamga 2-siga qaraganda necha marta ko'p yuklama tushadi? (5)

658. Uzunligi 10 m, og'irligi 9000N bo'lgan rels gorizontal holatda ikkita vertikal biri rels oxiriga,ikkinchisi rels oxiridan 1 m masofada mahkamlangan tros bilan tekis ko'tarilmoqda.Ikkinchi trosning tarangligini toping. (5000)

659. Bir jinsli uzunligi 1 m va massasi 12 kg sterjen bir uchidan 20 sm masofadagi nuqtasidan osilgan. Bunda sterjen gorizontal holatda ushlab turilsa, uni ushlab turgan qo'lga qanday kuch ta'sir qiladi? (180)

660. Bir jinsli sterjen bir uchiga 1,2 kg massali yuk mahkamlangan holda muvozanat holatda turibdi. Tayanch yukdan uzunligining 1/5 qismicha masofada turgan bo'lsa, sterjen massasi nimaga teng? (800gr)

661. Stolda uni chekkasiga perpendikulyar bir jinsli 75 sm uzunlikdagi chizg'ich yotibdi. Chizg'ichni bir qismi stoldan chiqib turibdi. Chizg'ichning stoldan chiqib turgan qismiga chizg'ich massasidan 2 marta katta massali yuk osilgan. Agar chizg'ich faqat stolga tayansa va sistema muvozanatda turgan bo'lsa, chizg'ich markazi stol chekkasidan qanday masofada? (25)

662. To'g'ri burchakli gorizontal platformada bir jinsli 200 kg massali balka platforma chekkasiga perpendikulyar holatda turibdi. Balkani 1/4 qismi platformadan chiqib turgan qismiga vertikal pastga yo'nalgan kuch bilan ta'sir qilindi. Bu kuchni qanday eng kichik qiymatida balkani qarama-qarshi tomoni ko'tarila boshlaydi? (2000)

663. Richakka uni muvozanatga keltirilgan ikkita

664. Richak ko'rinishdagi yelkalari har xil tarozini bir pallasida jism og'irligi 36 N, boshqasida 49 N chiqdi. Jismning haqiqiy og'irligi qanday? (42)

665. Richak ko'rinishidagi tarozi yelkalari har xil. Uni bir pallasida jism og'irligi 16 N, boshqasida 25 N. Jism massasini toping. (2)

666. Richak ko'rinishidagi tarozining bir pallasiga 1,2 N, boshqasiga 1,1 N og'irlikdagi yuklar qo'yilgan . Richakning o'qi markazidan qanday masofada 0,4 N og'irlikli tosh qo'yilganda tarozi muvozanatda turadi. Richak o'qi uzunligi 0,2 m. (25)

667. Uzunligi 0,9 m va massasi 2 kg bo'lgan gorizontal sterjen uchlariga chapda 1 kg massali, o'ngda 3 kg massali yuklar osilgan. Katta massali yukdan qanday masofada tayanch qo'yilsa, sterjen muvozanatda turadi? (30 sm)

668. Bit jinsli uzunligi 4 m va massasi 2 kg bo'lgan doskada 30 kg va 40 kg massali ikkita bola tebranmoqda. Bolalar uni qarama-qarshi uchlariga o'tirgan bo'lsa, markazdan qanday masofada tayanch qo'ish kerak? (20 sm)
669. 200 gr massali sterjen o'rtasidan to'g'ri burchak qilib buruldi va bir uchidan ip bilan orib qo'yildi. Sterjenni quyidagi yarmining o'rta nuqtasi aniq osilgan nuqtaning tagida bo'lishi uchun uni quyida turgan uchiga qanday massali yuk mahkamlanishi kerak? (50 gr)

670. 300 gr massali sterjen uni 1:2 nisbatda bo'luvchi nuqtasidan to'g'ri burchak qilib buruldi va bukilgan nuqtasidan ip bilan osildi.Burchakni qisqa tomoni uchiga sterjen uchlari bir xil sathda turishi uchun qanday massali yuk mahkamlash kerak? (350 gr)

671. 100 gr massali sterjen o'rtasidan 120' burchak qilib bukildi va bukilgan nuqtasiga bog'langan ip bilan osildi. Hosil bo'lgan burchakni bir tomoni gorizontal holga kelishi uchun uni ikkinchi tomoniga qanday massali yuk mahkamlash kerak? (25gr)
672. 3ta odam 70 kg massali teng tomoni uchburchak shaklidagi tomoni uzunligi 2 m bo'lgan plastinani tashimoqda. Ulardan biri plastina asosining o'rtasidan qolgan 2 tasi qarama-qarshi burchakdan tutib turibdi. 100 kg massali yukni shu burchakdan qanday masofada gorizontal holatdagi plastina ustiga qo'yganda barcha tashuvchilarga bir xil yuklama tushadi? (30 sm)

b) parallel bo'lmagan kuchlar.

673. Ishchi 16 kg massali doskani bir uchini tutib turibdi. Boshqa uchi esa yer bilan 60' burchak tashkil qiladi. Odam doskani doskada perpendikulyar qanday kuch bilan tutib turibdi? (40)

674. Vertikal silliq devorda 8 sm li ipga radius 5 sm va massasi 6 kg li shear osilgan. Sharni devorda bosom kuchini aniqlang. (25)

675. Bir jinsli uzunligi 1,5 m va massasi 2 kg li tayoqcha stol chekkasida yuqori va quyi nuqtalari orasidagi masofa 50 sm li holatda keltirildi. Stol balandligi 0,8 m. Stol va tayoqcha orasidagi ishqalanishni hisobga olmay ularni o'zaro ta'sir kuchini toping. (9)

676. 30 kg massali jargon silliq devorga 45' burchak ostida qo'yildi. Narvonni devorga bosim kuchini hisoblang. Narvonni og'irlik markazi o'rtasida. (150)

677. Devorga 1,5 kg massali narvon qo'yildi. Narvonni og'irlik markazi uni yuqorisidan 1/3 uzunligida. Narvonni yuqori nuqtasi devorga bosim bermasligi uchun uni o'rtasiga qanday gorizontal yo'nalgan kuch qo'yish kerak? Devor va narvon orasidagi burchak 45' (20)

678. Silliq silindrik stakan ichki radiusi 6 sm. Uni ichiga 13 sm li va massasi 250 gr tayoqcha solindi. Tayoqchaning yuqori nuqtasi stakan devoriga qanday kuch bilan ta'sir qiladi? (3)

679. 3 kg massali shar gorizon bilan 60' burchak tashkil qilgan qiya tekislikda turibdi. Sharni muvozanat holatga uni tekislik bilan ishqalanishi va uni yuqori nuqtasi bilan qiya tekislik yuqorisiga bog'langan ip hisobidan erishiladi. Agar ip gorizontal holatda turgan bo'lsa, uni tarangligini toping. (17)

680. Radiusi 0,5 m va massasi 10 kg li halqa 0,1 m balandlikdagi zina qarshisida turibdi. Uni zinadan ko'tarilishi uchun halqa o'qiga qanday gorizontal kuch bilan ta'sir qilish kerak? (75)

681. Silliq devorga suyalgan narvon va pol orasidagi ishqalanish koeffitsienti 0,5 bo'lsa, vertikalga ko'pi bilan qanday burchakda qo'yilishi mumkin? Narvonni og'irlik markazi o'rtasida. (45')

682. Silliq devorga suyalgan narvon uzunligi 4 m va gorizont bilan 60' burchak hosil qiladi. Narvon va pol orasidagi ishqalanish koeffitsienti 0,25. Narvon sirpana boshlaguncha odam unda narvon bo'ylab qanday masofada o'tadi? Narvon massasi inobatga olinmaydi. (170)

683. Bit jinsli disk a devorga suyalgan. Disk a va gorizontal pol orasidagi burchakni qanday eng kichik qiymatida doska muvozanatini saqlaydi? Doska va pol orasidagi ishqalanish koeffitsienti 0,4. Doska va devor orasidagi ishqalanish koeffitsienti sea 0,5. (45)

684. Massasi 50 kg bo'lgan kuchni pastime qirrasi bo'yicha ag'darish uchun yuqori tekislik qirrasiga qanday minimal gorizontal kuch qo'yish kerak? (250)

685. Qiya tekislik gorizontal bilan hosil qilgan burchak tangensi 0,6 ga teng. Unda radiusi 1,5 sm bo'lgan silindr turibdi. Silindrni qanday maksimal balandligida u ag'darilib ketmaydi? Silindr bir jinsli materialdan tayyorlangan. (5 sm)

686. Yuk mashinasi kuzovida balandligi 50 sm, asosi radiusi 10 sm li silindr turibdi. Silindr ag'darilib ketmasligi uchun qanday maksimal tezlanish bilan tormozlanish mumkin? (4)

687. Ikki yoqlama massasi 10 kg li narvon pastime nuqtalari arqon bilan bog'langan. Narvonni har bir tomoni pol bilan 45' burchak tashkil qiladi. Polni absolyut silliq deb Arab arqon tarangligini toping. (25)

688. Ikki yoqlama narvon pastki nuqtalari arqon bilan ulangan. 80 kg massali odam narvon balandligi yarmigacha chiqqan vaqtdagi arqon tarangligini aniqlang.nArvon massasi va pol bilan ishqanalish inobatga olinmasin. Har bir tomon pol bilan 45' burchak hosil qiladi. (200)

689. Ikkita bir xil radiusi 10 sm va massasi 600 gr li sharlar vertikal holatda gorizontal tekislikda turgan radiusi 15 sm li ikki tomoni ochiq silindr ichiga solindi. Ishqalanishni hisobga olmasdan sharlar silindrni ag'darib yubormasligi uchun silindrni massasi kamida qanday bo'lishi kerakligini aniqlang. (400 gr)
Og’irlik markazi

690. Har birining radiusi 30 sm bo’lgan sharlar bir biriga tegib turibdi. Agar sharlardan birining massasi boshqasidan ikki marta katta bo’lsa bu sistemani og’irlik markazi ular tegib turgan nuqtadan qanday masofada (sm da)? (10)

691. Uzunligi 0,8 m bo’lgan sterjen va radiusi 0,2 m bo’lgan shar sterjen o’qi va shar markazi bir to’g’ri chiziqda birlashtirildi. Shar va sterjen massasi teng bo’lsa bu sistemaning og’irlik markazi sterjen markazidan qanday masofada (sm da)? (30)

692. Ikkita radiuslari 1 sm va 6 sm bo’lgan sharlar bir jinsli uzunligi 10 sm bo’lgan sterjen yordamida biriktirildi. Birinchi shar massasi 60 g ikkinchisi esa 12 g. Sistemaning og’irlik markazi massasi kichik bo’lgan sterjendan qanday masofada (sm da)? (9)

693. Ikkita bir jinsli silindr bir biri bilan ularni o’qi bir chiziqda yotadigan qilib bir biri bilan birlashtirildi. Silindrlardan birining massasi 3 kg uzunligi 1 m. Ikkinchi silindr esa 1 kg uzunligi 0,6 m. Sistemaning og’irlik markazi katta silindr markazidan qanday masofada (sm da)? (20)

694. 4 ta bir jinsli massalari m₁=1 kg, m₂=5 kg, m₃=7 kg, m₄=3 kg bo’lgan sharlar shu ketma-ketlikda vaznsiz sterjenga mahkamlangan. Sterjen o’qi sharlar markazida va sharlar bir-biridan 0,2 m masofada. 3-shar markazidan qanday masofada (sm da) sistamaning massa markazi joylashgan? (5)

695. Bir jinsli ingichka plastinka teng yonli uchburchak ko’rinishida asosi 16 sm va yon tomoni 10 sm. Plastinani massa markazi uni asosidan qanday masofada joylashgan? (sm da) (2)

696. Bir jinsli ingichka plastina tomonlari 15, 20 va 25 sm bo’lgan uchburchak ko’rinishida. Plastinani og’irlik markazi uni katta tomonidan qanday masofada? (sm da) (4)

697. Bir jinsli ingichka plastina tomonlari 13, 14 va 15 sm bo’lgan uchburchak ko’rinishida. Plastinani og’irlik markazi uni 2-tomonidan qanday masofada (sm da)? (4)

698. ABC uchburchakni burchaklari massasi mos ravishda 4, 6 va 10 g. Uchburchakni tomonlari: AB=50 sm, BC=40 sm va CA=30 sm. Sistemaning og’irlik markazi BC tomondan qanday masofada joylashgan? (sm da) (6)

699. Teng tomonli uchburchak ko’rinishidagi simdan qilingan ramka tomoni uzunligi 1 m va uni ikki tomoni alyumin simdan uchinchi tomoni esa xuddi shunday diametrli misdan qilingan. Sistemani og’irlik markazi mis simni o’rtasidan qanday masofada joylashgan? (sm da) Misni zichligi alyumin zichligidan 3 marta katta. (17)

700. ABC uchburchakni burchaklari mos ravishda 4, 6 va 10 g massali. Uchburchakni tomonlari: AB=50 sm, BC=40 sm va CA=30 sm. Sistemani og’irlik markazi AB tomondan qanday masofada joylashgan? (sm da) (4)

701.to'g'ri burchakli AbC uchburchakni uchlariga 9 g 2 g va 4g massalar joylashtirilgan. Uchburchakning katetlari AC=4 sm va BC =9 sm. Sistema og'irlik markazi A uchidan qanday masofada? (2 sm)

702. R radiusli bir jinsli diskda R/3 radiusli dumaloq teshik qirqilgan. Teshik markazi disk markazidan 24 sm masofada. Bu jism massa markazi disk markazidan qanday masofada? (3 sm).

703. Radiusi 28 sm bo'lgan shar ichida uni sirtiga tegib turgan shar shaklidagi bo'shliq kovak bor.- Kovak radiusi shar radiusidan 2 marta kichik. Sistemaning massa markazi katta shar markazidan qanday masofada? (2 sm).

Gidrostatika. Paskal qonuni, suyuqlik ustunining bosimi.

704. Yuzasi 200 sm² bo'lgan silindrik suyuqlikli idish 1 kg massali porshen bilan mahkam yopilgan. Porshenni suyuqlikka qo'shimcha bosimni aniqlang. (500)

705. Suyuqlikli silindrli idish 1 kg massali porshen bilan mahkam biriktirilgan. Porshen yuzi 200 sm². Porshenga uni tekisligiga 30⁰ burchak ostida yo'nalgan 200 N kuch ta'sir qilmoqda. Porshenga suyuqlik tomonidan qanday kuch ta'sir qiladi? Atmosfera bosimi hisobga olinmasin (5500).

706. Suv ustunining bosimi 105 Pa. Suv ustuning balandligini aniqlang? (10 )

707. Simobli barometrdagi simob ustunining balandligi 75 sm. Shu bosimda suv ustuni qanday balandlikni tashkil qiladi? Simob zichligi 13600 kg/m³. (1020)

708. Zichligi 800 kg/m³ ustuni balandligi 2 m bo'lgan suyuqlik idish tubiga bosimi atmosfera bosimidan necha kPa ga farq qiladi? (16)

709. Silindrik neft baki tubidagi teshikka tiqin tiqilgan. Tiqin tashqariga chiqib ketishi uchun unga 16 N kuch bilan ta'sir qilish kerak. Agar tiqin yuzasi 10 sm² bo'lsa, bakka qanday balandlikkacha neft quyish mumkin? Neft zichligi 800 kg/m³ (2)

710. Minoraning asosidagi turbada suv ustunining bosimi 490 kPa. Binoning asosidan 15 m balandlikdagi 4-qavatida suv krandanqanday bosim ostida oqadi? Gap suyuqlik ustunining bosimi haqida.

711.

712. Qanday chuqurlikdagi suv ustunining bosimi atmosfera bosimidan 3 marta katta? P.=100 kPa.

713. 70 m chuqurlikdagi suv ustunining bosimi 10 m chuqurlikdagi bosimdan necha marta ko'p? Atmosfera bosimi 100 kPa (4)

714. Silindrik tubining yuzi 0,01 m² bo'lgan idishga suyuqlik quyildi. Suyuqlik sirtida suzayotgan 300 gr massali jism suyuqlik idish tubiga bosimini qanchaga o'zgartiradi? (300)

715. Qirrasi 10 sm bo'lgan kun shaklidagi idish suv bilan to'ldirilgan. Suvni idishning yon chegaralariga bosimini toping. Atmosfera bosimini hisobga olmang. (5)

716. To'g'ri burchakli parallelopepid shaklidagi akvarium yuqorisigacha suv bilan to'ldirilgan. Agar akvarium uzunligi 0,8 m va balandligi 0,5 m bo'lsa, suv akvarium devorlariga qanday bosim bilan ta'sir qiladi? Atmosfera bosimi hisobga olinmasin. (1000)

717. Kun shaklidagi idishga yuqorisigacha suv solindi. Suvning idish tubidagi bosimi yon devoridagi bosimidan necha marta katta? Atmosfera bosimi hisobga olinmasin. (2)

718. Sitserna silindr shaklda yotibdi va yon diametri 1 m. Sitsernani yuqori qismidan suv bilan to'ldirildi. Suv sitsernani vertikal devoriga qanday kuch bilan ta'sir qiladi? (3925).

719. Silindrik idishga massalari teng miqdorda suv va simob solindi. Suyuqlik ustunining balandligi 146 sm. Bu suyuqlik ustunini idish tubiga bosimini aniqlang. Simobning zichligi 13600 kg/m³ (27200)

720. Vertikal turbani ichki devorlariga porshen mahkam tutashtirilgan. Unga eng quyi nuqtasidan suv quyilmoqda. Dastlab porshen eng quyi holatda turgan edi, keyin esa suv sathi uni sekin 20 m balandga ko'tardi. Ishqalanishni hisobga olmasdan bunda bajarilgan ishni toping(kJ da). Porshen yuzi 100 sm² (15)

Gidravlik pres. Tutash idishlar.

721. Gidravlik preening kichik porsheniga 10 N kuch ta'sir qilganda porshen 253 m tushadi. Natijada katta porshen 5 mm ga ko'tariladi. Bunda katta porshenga qanday bosim kuchi uzatiladi? (500)

722. Gidravlik pres yordamida 2000 kg massali yukni ko'tarishda 40 J ish bajarildi. Bunda kichik porshen 10 sm li yo'lda 10 marta yo'l o'tdi. Katta porshen yuzasi kichik porshen yuzasidan necha marta katta? (500)

723. Tutash idishga simob solingan. Idishning bir qismiga kerosin qo'shildi va ustunining balandligi 27,2 sm bo'ldi. Bu idishdagi simob ustunining balandligi narigi qismidagidan necha mm ga past? Simobning zichligi 13600 kg/m³, kerosin zichligi 800 kg/m³

724. Suvli idish ichiga kesim yuzasi 2 sm² bo'lgan trubka tushirildi. Trubkaga 72 gr massali moy quyildi. Suv va moyni yuqori sathlari farqini toping(sm da) Moy zichligi 900 kg/m³. (4)

725. Tutash idishga simob quyildi. Idishlardan biriga suv quyilgan. Suv ustunining balandligi 4 sm. Idishlardagi simob ustunlarining balandligi bir xil bo'lishi uchun 2-idishga suv zichligidan 1,25 marta kichik zichlikli qanday ustun balandlikda suyuqlik quyilishi kerak? (5)

726. Simobli tutash idishni: 1-idishiga moy solingan bo'lib, ustunining balandligi 30 sm, ikkinchisiga esa suv solingan va ustunining balandligi 20,2 sm. Idishlardagi simob ustuni balandliklari farqini mm larda hisoblang. Simobning zichligi 13600 kg/m³ , moyning zichligi esa 900 kg/m³(5)

727.Kesim yuzalari bir xil bo'lgan tutash idishga suv solingan. Idishlardan biriga suv sirtiga 40 sm balandlikda moy quyilgan. Boshqa idishdagi suv sathi qanday o'zgaradi. Moy zichligi 800 kg/m³. (16)

728. Tutash idishga simob solingan. Idishlardan birining kesim yuzi boshqasidan 2 marta katta. Kichik idishga ustuni 1,02 m balandlikda suv qo'shildi. Katta idishda simob necha mm ga ko'tariladi? Simobning bichligi 13600 kg/m³. (25)

729. Tutash idishda simob solingan. Idishlardan birining kesim yuzi boshqasidan 2 marta katta. Katta idishga to'ldirib suv quyildi. Boshqa idishdagi simob sathi necha sm ga ko'tariladi? Simobni dastlabki sathi idish yuqori nuqtasidan 39,8 sm pastda. Simobning zichligi 13600 kg/m³ (2)

730. Kesim yuzi 20 sm² bo'lgan tutash idishda suv solingan va yengil porshen bilan berkitilgan. Porshenlarning biriga 160 g massali yuk qo'yildi. Boshqa idishdagi suv sathi necha sm ga ko'tariladi? (4)

731. Kesim yuzi 100 sm² bo'lgan tutash idishga simob solingan. Idishlardan biriga 2 kg suv quyildi va suvga 0,72 kg massali yo'g'och brusok solindi. Boshqa idishdagi simob ustuni necha mm ga ko'tariladi? (10)

Arximed qonuni

a) To'la botish. Jismni suvdagi og'irligi.

732. Suv ostidagi 0,5 m³ hajmli toshga ta'sir qiluvchi ko'taruvchi kuchni aniqlang. (5 kN)

733. Havodagi hajmi 50 dm³ bo'lgan jismga ta'sir qiluvchi arximed kuchini aniqlang. Havoning zichligi 1,29 kg/m³. (645 mN)

734. Havodagi og'irligi 350 N bo'lgan toshni suv ostida ushlab turish uchun unga qanday kuch qo'yilishi kerak? Toshning zichligi 2500 kg/m³. (210)

735. Massasi 2 kg va hajmi 0,001 m³ bo'lgan jism ko'lda 5 m chuqurlikda turibdi. Uni 5 m balandlikdagi suv sirtiga chiqarish uchun qanday ish bajarish kerak? (150)

736. Alyuminiy parchasi og'irligi havoda 270 N glitserinda 144 N. Alyuminiyning zichligi 2700 kg/m³ bo'lsa, glitserinning zichligini aniqlang. (1260)

737. Jismni havodagi og'irligi suvdagidan 2 marta katta. Jism zichligi qanday?(g/sm³). (2)

738. Zichligi 800 kg/m³ bo'lgan suyuqlikda qandaydir jismni og'irligi havodagi og'irligidan 3 marta kichik bo'lsa, bu jismning zichligi shu suyuqlik zichligidan qancha katta? (400)

739. Zichligi suv zichligidan 1,25 marta katta bo'lgan jismning suvdagi og'irligi havodagi og'irligidan necha marta kichik? (5)

740. Metall parchasining suvdagi og'irligi 6800 N, benzinda esa 7100 N. Metall zichligi 7800 kg/m³. Benzin zichligini aniqlang. (700)

741. Jism havoda 3 N suvda 1,8 N va noma'lum suyuqlikda 2,04 N og'irlikka ega. Noma'lum suyuqlik zichligini toping. (800)

742. Probka parchasi havoda 1 N, qandaydir metall esa 10 N og'irlikka ega. Agar ularni ip bilan ulab so'ngra kerosinga tashlansa ularning umumiy og'irligi 5 N bo'ladi. Probka zichligini aniqlang. Kerosin zichligi 800 kg/m³. Metallniki esa 4000 kg/m³. (200)

743.Sof oltin o'zi turgan kvars bilan birgalikda dinamometr prujinasini 2,26 N kuch bilan tortadi. Sof oltinga suvga botgan holda 0,2 N ko'taruvchi kuch ta'sir qiladi. Oltin massasini aniqlang. Oltinning zichligi 19,3g/sm³. Kvarsniki esa 3,3 g/sm³. (193 g)

744. Kumushli oltin qotishmasidan qilingan tojdagi oltin massasini aniqlang. Havodagi tojning og'irligi 25,4 N, suvda esa 23,4 N. Oltinning zichligi 19,3 g/sm³. Kumushning zichligi 10,5 g/sm³. (965 g)

745. Shisha sharcha hajmi 1 sm³ ga teng va suvda tekis cho'kmoqda. Sharcha 10 m ga ko'chishida 0,17 J issiqlik ajraladi. Shisha zichligini aniqlang. (2700)

746. Sharcha materiali zichligidan 4 marta kichik bo'lgan suyuqlikda doimiy tezlikda suzmoqda. Sharchaga ta’sir qilayotgan suvni qarshilik kuchi sharcha og’irlik kuchidan necha marta kichik? (3)

747. 0,18 kg massali sharcha zichligi 800 kg/m³ bo'lgan suyuqlikda v tezlikda cho'kmoqda. Sharcha yuqoriga 2v tezlik bilan ko'tarilishi uchun unga qanday kuch bilan ta'sir qilish kerak? Qarshilik kuchi tezlikka proporsional. (3)

b) To'la bo'lmagan cho'zilish.

748. Yog'och sharcha suvli idishda yarmigacha suvga botgan holda idish tubiga tegib turibdi. Sharchaning havodagi og'irligi 8 N bo'lsa, u idish tubiga qanday kuch bilan ta'sir qilmoqda? Yog'och zichligi 800 kg/m³. (3)

749. Bir jinsli 60 g massali sharcha bo`sh stakan tubida turibdi. Stakanga sharcha umumiy hakmining 1/6 qismi botadigan qilib suyuqlik solindi suyuqlikning zichligi sharcha materiali zichligidan 3 marta katta sharchaning idish tubiga bosm kuchini toping. (300mN)

750. Vodoyom uzunligi 2m va ko`ndalang kesm yuzi 100sm<sup>2</sup> bo`lgan alyuminiy silindr ip bilan o`zgarmas tazlik bilan chiqarib olinmoqda silindrni 0.25 qismi yuquriga chiqarilgan vaqtda ip uzulib ketdi Ipning chegaraviy chidashi mumkin bo`lgan trangligini aniqlang. (390)

751. Ipning bir uchi idish tubiga 2-uchi po`kakka mahkamlangan bunda po`kakni 75% suvga botib turibdi po`kakni massasi 2 kg zichligi 300kg/m<sup>3</sup> bo`lsa ipni tarangligini toping (30)

752. Silindirik suvli idishda nur parchasi ip bilan idish tubiga mahkamlangan holda suzmoqda. Muz erib ketganda suv sathi 1 sm pasyadi ipni taranglik kuchi qanday bo`ladi? Idish ubining yuzasi 100 sm² (1)

753. Suvli silindirik asos yuzi 300sm² bo`lgan idish tubida balandligi 40 sm va asos yuzi 100 sm<sup>2</sup> zichligi 3000 kg/m<sup>3</sup> bo`lgan silindr turibdi. Suv sathining dastlabgi uzunligi 30sm bo`lsa silindrni suvdan chiqarish uchun qanday ish bajarish kerak? Silindr vertukal harakatda ko`tariladi. (21)

754. Suvli silindrik asos yuzi 400sm² bo`lgan idish tubida balandligi 40 sm va asos yuzi 100sm<sup>2</sup> zichligi 2500 kg/m<sup>3</sup>bo`lgan silindr turibdi. Suv qatlamining uzunligi 60 sm bo`lsa silindrni suvdan chiqarish uchun qanday ish bajarish kerak? Silindr vertukal holatda ko`tarilmoqda. (36)

755.

756. Silliq balandligi 8 sm va radiusi 3 sm bo`lgan stakanga bir jinsli uzunligi 12 sm va 100 g massali tayoqcha solindi . stakan zichligi tayoqcga materiali zichligidan 2 marta katta bo`lgan suyuqlik bilan to`ldirildi. Tayoqcha stakan yon devoir yuqorisiga qanday kuch bilan tasir qiladi (235mN)

757. Baland silliq 4 sm radiusli stakanga uzunligi 10 sm va massasi 60 g bo`lgan tayoqcha solindi. Stakanga balandligi 3 sm tayoqcha materiali zichligi 1.5 marta katta bo`lgan suyuqlik solingan stakan yon devoir yuqorisga tayoqchaning tasir kuchini toping? (250mN)

758. Jism suvda hajmining 3/4 qismi botgan haolda suzmoqda jism hajmi 0.1 m³ bo`ls jismga tasir etuvchi og`irlik kuchini toping? (75)

759. Yog`pch bo`lagi o`z hajmining ¾ qismi suvda botgan holda suzmoqda uning zichligi qanday? (750)

760. Bir jinsli hajmi 0.2 dm³ bo`lgan jism o`z zichligidan 4 marta katta zichlikka ega suyuqlikda suzmoqda. Jismning ustki qism hajmini toping? (150sm³)

761. Zichligi 0.8 *103 kg/m³ bo`lgan jism 103 kg/m³ zichlikka ega suyuqlikda suzmoqda Jismning qanday qismi suvga botgan? (80%)

762. Suzuvchi suvda tinch holatda yuzini tepaga qaratib yotibdi. Suzuvchining yuzini kichik qismidan tashqari butun tanasi suvga botgan. Unung massasi 75 kg bo`lsa suzuvchi tanasining hajmini toping? (75dm³)

763.

764. Asosining yuzi 38 sm² va balandligi 6 sm bo`lgan tunikadan qilingan to`gri burchakli quti suvda, suv ustidagi qismi balandligi 4 sm holda suzmoqda. Quticha massasin aniqlang. (76g)

765. Aysberg qanday qismi suvda botgan holda suzadi. (90%)

766. Agar muzni suvdan chiqib turgan qismi 2 m bo`lsa uning massasini aniqlang. (18t)

767. Suvda suzaotgan tekis qalinlikdagi muzning suv ustidagi qismi balandligi 4 sm asosining yuzi 45 m² bo`lsa uning massasini aniqlang. (16200)

768. Qalinligi 25 sm va 75 kg massali odamni ko`tara oladigan muzni yuzasi kamida qanday bo`lishi kerakligini aniqlang. (3)

769. Tekis bir jinisli muzni suvda to`la botirish uchun unga qo`yilishi kerak bo`lgan minimal yuk massasini aniqlang. Muz yuzasi 1 m² va qalinligi 20 sm. (20)

770. Uzunligi 3.5m va ko`ndalang kesimi 0.04 m<sup>2</sup> bo`lgan xoda suvda suzmoqda. Xodani ustiga qanday eng katta massali odam chiqganda u cho`kib ketmaydi? Yog`och zichligi 500 kg/m³ (70)

771. Yuzasi 1m² va qalinligi 0.4 m bo`lgan muz suvda suzmoqda. Muzni suvda to`la cho`ktirish uchun qanday minimal ish bajarish kerak? (8)

772. Yuzi 150 sm² bo’lgan silindrik baland suvli idishda balandligi 30 sm va asosining yuzi 50 sm² bo’lgan silindr vertikal holatda suzmoqda. Agar silindr zichligi 400 kg/m³ bo’lgan materialdan qilingan bo’lsa uni suvga to’la botirish uchun qanday ish bajarish kerak? (540 mJ)

773. Yuzasi 300 sm² bo’lgan silindrik baland suvli idishda balandligi 20 sm va asosining yuzi 100 sm² bo’lgan silindr vertikal holatda suzmoqda. Agar silindr zichligi 300kg/m³ bo’lgan materialdan qilingan bo’lsa uni suvdan to’la chiqarish uchun qanday ish bajarish kerak? (540 mJ)

774. Yuzasi 300 sm² bo’lgan baland silindrik suvli idishda balandligi 20 sm asosining yuzi 100 sm² bo’lgan silindr vertikal holatda suzmoqda. Silindr zichligi 400 kg/m³ bo’lgan materialdan qilingan. Idishdagi dastlabki suv qatlamining qalinligi 20 sm bo’lsa silindrni idish tubiga tekkizish uchun qanday ish bajarish kerak? (960 mJ)

775. Yuzasi 200 sm² bo’lgan chuqur silindrik suvli idishda balandligi 20 sm va asosining yuzi 100 sm² bo’lgan silindr suzmoqda. Silindr zichligi 500 kg/m³ bo’lgan materialdan qilingan. Agar idishdagi suv sathining dastlabki balandligi idish yuqori chegarasidan 2 sm pastda bo’lsa silindrni suvga to’la botirish uchun qanday ish bajarish kerak? (460 mJ)

776. Yuzasi 100 sm² bo’lgan silindrik idishga suv solingan. Agar suv sirtida 300 g massali muz parchasi suza boshlasa idish tubiga berilayotgan bosim qanday o’zgaradi? (300)

777. Kesim yuzi 0,01 m² bo’lgan silindrik idishga suv solingan. Agar idishga 0,1 kg massali yog’och brusok solinsa suv sathi necha sm ga ko’tariladi? (1)

778. Kesim yuzi 200 sm² bo’lgan silindrik idishga suzuvchi jism solindi. Bunda suv sathi 15 sm ko’tarilsa jism massasi qanday? (3)

779. Silindrik suvli idishga ruxdan qilingan quticha solindi natijada idishdagi suv sathi 14 mm ga ko’tarildi. Agar quticha suvga to’lib cho’kib ketsa suv sathi necha mm tushadi? Rux zichligi 7000 kg/m³. (12)

780. Yuzasi 100 sm² bo’lgan silindrik idishda suv yuzasida ustida 35 g massali ruxdan qilingan yuki bor muz parchasi suzmoqda. Muz erib ketganda suv sathi qancha pasayadi? Rux zichligi 7000 kg/m³ (3 mm)

781. Konus suyuqlikda o’z o’qi vertikal holatda va uchi yuqariga qaragan holda suzmoqda. Konus zichligi suyuqlik zichligining 7/8 qismini tashkil qiladi. Konusni suv ostidagi qismi uni umumiy balandligidan necha marta kam? (2)

782. Bandargohda ketayotgan paraxod yukni bir qismini tushirdi. Bunda uni to’xtashi 0,6 m ga kamaydi. Vater chizig’Idagi paraxodni kesim yuzi 5400 m² bo’lsa u bandargohda qancha yuk qoldirgan? (3240 t)

783. Ichi bo’shliq silindr kerosinda suzmoqda. Silindr suvda ham shuncha qismi botishi uchun unga 100 kg massali yuk qo’yilishi kerak. Silindr massasini aniqlang. Kerosin zichligi 800 kg/m³ (400)

784. Ichi bo’shliq shar o’z hajmining 1/5 qismi botgan holda suzmoqda. Shar hajmi 1 dm³ va materiali zichligi 2500 bo’lsa bo’shliq hajmini aniqlang. (920 sm³)

785. Ichi bo’shliq shar suyuqlikda unda yarmi botgan holda suzmoqda. Sharni ichki bo’shlig’I umumiy hajmini necha foiz qismini tashkil qiladi? suyuqlikni zichligi shar materiali zichligidan ikki marta kichik. (75)

786. Kub birinchi suyuqlikda 40 mm ga ikkinchi suyuqlikda esa 60 mm ga botgan holda suzadi. Bu ikki suyuqlikning zichligi o’rta arifmetigiga teng zichlikka ega uchinchi suyuqlikda kub necha mm botgan holda suzadi? (48)

787. Metall brusok simob va uni ustiga suv solingan idishda suzmoqda. Bunda brusokni o’z balandligining 1/4 qismi simobga 1/2 qismi suvga botgan. Metal zichligini aniqlang. Simob zichligi 13600 kg/m³ (3900)

788. Jism ikki suyuqlik chegarasida suzmoqda. Suyuqliklardan birini zichligi jim zichligidan 2,5 marta katta ikkinchi suyuqlik zichligi esa jism zichligidan 2 marta kichik. Zichligi katta suyuqlikda jism umumiy hajmining qancha foiz qismi botgan holda suzadi? (25)

789. Silindr suvli idishda vertikal holatda suzmoqda. Idishga silindr yuqori qismigacha bormagan holda qatlami qalinligi 20 sm bo’lgan kichik zichlikli suyuqlik solindi. Bunda silindrni suvda botgan qismi 15 sm ga qisqardi. Keyin qo’shilgan suyuqlik zichligi qanday? (750)

790. Bir jinsli 1 kg massali zichligi 810 kg/m³ zichlikli suyuqlikda cho’kkan jism idish tubini 1 N kuch bilan bosmoqda. Jism suv sirtida suzsa uni qanday foiz qismi suvga botadi? (90)

791. Ikkita bir xil 100 sm³ hajmli sharlar ip bilan ulangan holda suyuqlikka botirildi. Yuqoridagi shar suyuqlikda yarmigacha botgan holda suzmoqda. Agar ip tarangligi 0,1 N pastdagi shar yuqoridagi shardan 3 marta og’ir ekanligi ma’lum bo’lsa yuqoridagi shar zichligini aniqlang. (800)

Idishda tezlanish bilan harakatlanuvchi suyuqlik

792. Idish tubida probka bilan berkitilgan teshik bor. Idishga 12 sm balandlikda simob solinsa probka chiqib ketadi. 7,5 sm balandlikda simob solingan idishni probka chiqib ketmasdan qanday maksimal tezlanish bilan ko’tarish mumkin? (6)

793. Suyuqlik solingan ochiq idish 2 m/s² tezlanish bilan tushayotgan liftda turibdi. Suyuqlikni istalgan nuqtasidagi bosim shu suyuqlikni tinchlikdagi bosimidan necha marta katta? Atmasfera bosimi hisobga olinmasin. (20)

794. Tomoni 2 m bo’lgan kub shaklidagi platforma ustida turgan sitserna suv bilan to’ldirildi va og’zi yopildi. Platforma gorizontal 2 m/s² tezlanish bilan harakatlana boshladi. Sitsernani orqa devoriga bosim kuchini aniqlang. (56 kN)

795. kub shaklidagi platforma ustida turgan sitserna suyuqlik bilan to’ldirildi va og’zi yopildi. Platforma gorizontal 2 m/s² tezlanish bilan harakatlana boshladi. Sitsernaning orqa devoriga bosim kuchi oldingi devoriga nisbatan necha marta katta? Sitserna diametric 2 m uzunligi 10 m. (3)

796. Og’zi ochiq tomoni 2 m bo’lgan kub shaklidagi platformada turgan sitserna yarmigacha suyuqlik bilan to’ldirildi. Platforma 2 m/s² tezlanish bilan harakatlana boshladi. Platforma suyuqlik bir butun bo’lib harakatlana boshlagan vaqtda suyuqlikni sitserna orqa devoridagi sathi qancha ko’tariladi? (20 sm)

797. Og’zi ochiq kub shaklidagi platformada turgan sitserna 1/4 qismigacha suyuqlik bilan to’ldirildi. Platforma 3 m/s² tezlanish bilan harakatlana boshladi. Platforma va suyuqlik bir butub bo’lib harakat qilayotgan vaqtda suyuqlikni sitserna orqa devoriga bosim kuchi oldingi devorga bosim kuchidan necha marta katta? (16)

798. Zichligi 500 kg/m³ bo’lgan jism tik yuqoriga g/2 tezlanish bilan ko’tarilayotgan idish ichidagi suv sirtida surmoqda. Jism hajmining qanday foiz qismi suvga botadi? (50)

799. 2 kg massali bir jinsli shar tik yuqoriga 2 m/s² tezlanish bilan ko’tarilayotgan suvli idish tubida turibdi. U idish tubiga qanday kuch bilan ta’sir qiladi? sharcha materialining zichligi 4000 kg/m³ (18)

800. Suvli sitserna gorizontal 2 m/s² tezlanish bilan harakatlanmoqda. Sitsernani tubida uni orqa vertikal devoriga tekkan holda 4,5 kg massali sharcha turibdi. Agar sharchani zichligi 3000 kg/m³ bo’lsa u devorga qanday kuch bilan ta’sir qiladi? (6)

801. Suvli sesterna gorizontal 2.25m/s² tezlanish bilan harakatlanmoqda. Uning shiftiga massasi 5 kg va zichligi 5000 kg/m³ bo`lgan sharcha ip yordamida osilgan. Sharcha turg`un holatga kelganida ipning taranglik kuchuni toping, g=10m/s² (41)

802. Suvli sesterna gorizontal 2.25m/s² tezlanish bilan harakatlanmoqda. Uning poliga massasi 1 kg va zichligi 200 kg/m³ bo`lgan sharcha ip yordamida mahkamlangan. Sharcha turg`un holatga kelganida ipning taranglik kuchuni toping, g=10m/s² (41)

Molekulyar fizika. Gaz qonunlari

Molekulyar fizika

803. Molekulalari soni 1,204*10²⁴ ta molekulaga ega jismni modda miqdorini toping. Avagadro soni 6,02*10²³ 1/mol (2)

804. Azotning 3*10²³ ta molekulasi qanday massaga ega? Azotni molyar massasi 28 kg/kmol. Avagadro soni 6*10²³ 1/mol (14 g)

805. 50 mol kislorodni massasini aniqlang. Kislorodni molyar massasi 32 kg/kmol. (1600 g)

806.3 g vodorodni molekulalari soni 9 g suvni molekulalari sonidan necha marta ko’p? vodorodni molyar massasi 2 kg/kmol suvda esa 18 kg/kmol. (3)

807. Atmosfera havosi azot va kislaroddan tashkil topgan deb hisoblab aralashmadagi kislarod molekulalarining necha foiz ekenligini toping? ʍ_h=29.12g/mol ʍ_a=28g/mol ʍ_k=32g/mol (28)

808. 300 K hororatdagi 10¹² ta molekuladan iborat ballondagi simob sharchalar hajmi 3*10^-5 m³ bo`lsa simob bug`I hosil qilgan bosimni toping? (138)

809. 300 K temperatupali va bosimi 414 Pa bo`lgan 5* 10²⁴ ta molekuladan iborat gaz qanday hajmni egallaydi? (50)

810. 1 mm³ li idishdagi havo molehulalari, idish harorati 27⁰C undagi havo bosimi 0.83µPa gat eng bo`lsa, idishdagi molekulalar sonini toping? (200)

811. Hajmi 0.01 m³ bo`lgan ballonda 27<sup>0</sup>C temperatural gaz bor. Ballondan gaz chiqishi natijasida ballondagi bosim 4140 Pa gatushib qoldi. Agar temperature o`zgarmas bo`lsa ballondan qancha miqdarda gaz chiqib ketgan? (100)

812. Xonada elektr pechka yoqilgandan so`ng xona harorati 18<sup>0</sup> C dan 27<sup>0</sup> gacha ko`tarildi. Bosim o`zgarmas bo`lsa xonadagi havo molekulalari soni necha foiz kamaygan? (3)

813. 2 mol ideal gazni 27⁰C haroratda ilgarilanma harakat to`la energiyasi qanday? (7479)

814. 5l hajmli ballonda 800 kPa bosim ostida gaz molekulalarining to`la kinetic energiyasi qanday? (6kJ)

815. Qanday temperaturali gaz harorati 73⁰C gacha sovitilsa molekulalarining o`rtacha kvadratik tezligi 2 marta kamayadi? (527⁰C)

816. Gaz zichligi 1 kg /m³ bosimi esa 30kPa. Gaz molekulalarining o`rtacha kvadratik tezligi qanday? (300)

817. 1-gazning zichligi 1.6kg/m³ bosimi esa 400kPa. Ikkinchi 2kg massali gaz 200kPa bosmda 10m³ hajmni egallaydi. 2-gaz molekulalarining o`rtacha kvadratik tezligi 1-sinikiga qaraganda necha marta ko`p? (2)

818. Gaz molekulalarining o`rtacha kvadratik tezligi 1000m/s gat en. Gaz hajmi va bosimi 1.2marta ortsa o`rtacha kvadratik tezligi qanday bo`ladi? (1200)

819. Gaz temperaturasi 100 K ga ko`tarilganda gaz molekulalari o`rtacha kvadratik tezligi 300m/s dan 500 m/s acha oshdi. Gaz molekulalari o`rtacha kvadratik tezligi 700 m/s bo`lishi uchun gazni haroratini necha gradusga ko`tarish kerak? (150)

Ideal gaz holati o'zgarishi

a) Izobarik jarayon
820. Gaz porsheni o'zgarmas silindrda 300 k haroratda 250 sm3 hajmni egallaydi. agar temperatura 270 k ga tushsa gaz qanday hajmni egallaydi? (273 sm3)
821. O'zgarmas bosimda gaz hajmi ikki marta ortishi uchun uni 0 C dan qanday haroratgacha isitish kerak? (273)
822. Havoni 3 K ga isitish natijasida hajmi 1 % ga ortgan bo'lsa uning dastlabki harorati qanday bo'lgan? jarayon izobarik. (300 K)
823. Gaz 27 C dan 39 C gacha qizdirildi. Agar gaz bosimi o'zgarmas bo'lsa uning hajmi necha foizga oshadi? (4)
824. 0,004 m3 hajmda 0,012 kg va harorati 117 C bo'lgan gaz joylashgan. Agar bosim o'zgarmasa qanday haroratda gaz zichligi 6 kg/m3 bo'ladi? (225 K)
825. Gaz doimiy hajmda 127 C dan 27 C gacha sovitildi.SHundan so'ng bosim dastlabki holatida qolishi uchun izotermik jarayonda shu gaz hajmini qanchaga kamaytirish kerak? (25)

b) Izoxorik jarayon

826. Gaz harorati 286 K dan 326 K gacha o`zgarganda bosm 20kPa ortdi. Gazning dastlabki bosimini toping. V=const. (143kPa)

827. Rezina lotka ertalab havo hararati 7⁰C bo`lgan vaqtda damlandi. Kunduzi quyosh nuri tasirida 20<sup>0</sup>C haroratda lotkadagi havo bosimi necha foizga ortadi? Lotka hajmi o`zgarmas (5)

828. O`zgarmas hajmda gazni 1 K ga qizdirilganda bosim 0.2% ortdi gazning dastlabki temperaturasi qanday? (227⁰C)

829. Og`zi ochiq idishda havo 400 K gacha isitildi keyin esa idish germetik yopilib 280 K gacha sovitildi bunda idishdagi bosim necha foiz o`zgargan? (30)

830. Silindrda porshen ostida gaz bor. Gazni absalyut temperaturasi 2marta ortgamda porshen holati o`zgarishsiz qolishi uchun uni ustiga 10kg massali yuk qo`yildi. Porshen yuzi 10 sm² bo`lsa gazning dastlabki bosimini topin? (10⁵)

831. Gaz vertikal silindrda 5 kg massali porshen ostida joylashgan. Gazning absalyut harorati 2 marta ortganda porshen holati o`zgarmay qolishi uchun uni ustiga necha kg massali yuk qo`yish kerak? (15)

832. Og`ziga propka mahkamlangan butilka ichidagi havo harorati 7<sup>0</sup>C, bosimi 150 kPa. Butilkadan propkani ajratib olish uchunminimal 45 N kuch talab qilinsa, butilkani undan propka uchib chiqishi uchun qanday haroratgacha qizdirish kerak? Propkaning ko`ndalang kesim yuzi 4 sm². (217⁰C)

833. Dastlab gaz izoxorik 400 K dan 600K gacha qizdirildi, keyin esa T haroratgacha izobarik isitildi, shundan so`ng gaz, bosm hajmga to`g`ri proporsional kamayotgan boshlang`ich holatiga keldi. T temperaturani aniqlang. (900K)

834. Gaz 5*10⁶Pa bosmda 2*10^-2 m³ hajmni egallaydi. Gaz xuddi shu haroratda qanday bosim ostida bo`lganda 1³ hajni egallaydi? (1atm)

835. Sig`imi 30 l, bosimi 100kPa ni tashkil qilgan ballonga 10 l sig`imli qanday bosim ostidagi ballon ulanganda umumiy bosm 200kPa bo`ladi? Temperatura o`zgarmas. (500kPa)

836. Ikkita idish ingichka kranli turba bilan ulangan 1-idishda hajmi 15dm³ gaz 2atm bosim ostida, 2-idishda esa xuddi shu gaz 10 atm bosim ostida turibdi. Agar kran ochilsa ikkala idishning bosimi 4atm bo`ladi. Ikkinchi idish hajmini toping. Harorat o`zgarmas. (5dm³)

837. Hajmi 3 l bo`lgan fudbol to`pi porshenli nasos bilan 40 marta damlansa qanday bosimga ega bo`ladi? Nasosning har bir damlashida atmosferadan 150 sm<sup>3</sup> havo olinadi. Atmosfera bosimi 100kPa, to`pga havo urulgangacha bo`lgan undagi havo hisobga olinmasin. T=const. (200kPa)

838. Idishdagi havo bosimi 10⁵ Pa. Nasos porsheni 3 marta borib kelib havo chiqargandan so`ng havo bosimi 800 Pa gacha tushdi. Nasos silindirning hajmi idish hajmidan necha marta katta. T=const (4)

839. Porshenli nasos silindrning hajmi havosi chiqarilayotgan idish hajmiga teng. Nasos porshenining 5 xodidan so`ng idishdagi bosim qanday bo`ladi? Idishdagi dastlabki bosim 10⁵Pa. T=const (3125)

840. Gaz silindrda porshen ostida 10⁵ Pa bosimda 240sm³ hajmni egallaydi. Gazni siqib porshenni 2sm ga siljitish uchun unga perpendukular qanday kuch qo`yish kerak? Porshen yuzi 24sm² (60)

841. Gaz baland silindrda ishqalanishsiz siljishi mumkin bo`lgan porshen ostida turibdi. porshen yuzi 30sm2. porshen og`zi bilan teskarisiga og`darilganda gaz hajmi 3 marta ortdi, porshen massasi nimaga ten? (15)

842. Vertikal silindrda havo massasi 20.2 kg kesim yuzi 20sm2 bo`lgan porshen ostida turibdi. silindr tik yuqoriga 5m/s2 tezlanish bilan ko`chganda silindrdagi havo ustuni balandligi 20% ga qisqardi. harorat o`zgarmas bo`lsa atmosfera bosimi qanday? (101kPa)
843. Propka bilan yopilgan idishda havo 50kPa bosim ostida turibdi. Idishni 10 m chuqurlikdagi suv ostiga tushurib o`gzini pastga qaratgan holda propkasi ochilsa unga qanday hajmdagi suv kiradi? Idish hajmi 4l temperatura suv sirti va ostida bir xil. (3l)
844. Suvli idishda ko`tarilayotgan havo pufagi idish tubidagidan suv sirtida hajmi 3 marta katta bo`lishi uchun u qanday chuqurlikdan ko`tarilishi kerak? temperatura suv osti va sirtida bir xil. (20)

845. Havo pufakchasi 35 m chuqurlikka ega vodoyom tubidan ko’tarilmoqda. 5 m chuqurlikdagi havo pufakchasi hajmi vodoyom tubidagidan necha marta katta? Suv tubida va sirtida harorat bir xil. (3)

846. Qanday chuqurlikdagi vodoyomni tubidagi havo pufakchasi radiusi suv sirtidagidan ikki marta kichik? Suv tubidagi va sirtidagi harorat bir xil. (70)

847. Gorizontal probirkada atmosferadan 150 mm uzunlikdagi simob qatlami bilan ajratilgan 240 sm3 havo bor. Agar probirkani og’iz tomonini yuqoriga qilib ko’tarilsa havo hajmi 200 sm3 bo’ladi. Atmosfera bosimini toping. Simob zichligi 13600 kg/m3. (102 kPa)

848. Ikki uchi ochiq trubka uzunligi 1 m va u simobga yarmigacha botirildi. Keyin esa ikkinchi ochiq uchi mahkam qilib yopildi va trubka simobdan chiqarildi. Trubkada 25 sm uzunlikdagi simob ustuni saqlanib qoldi. Bunda atmosfera bosimini aniqlang. Simob zichligi 13600kg/m3. (102 kPa)

849. Bir uchi kovsharlangan 42 sm uzunlikdagi trubka ikkinchi ochiq uchi bilan simobga botirildi.

850. Bir tomoni yopiq trubkada havo qatlami 19 sm uzunlikdagi simob qatlami bilan yopilgan. Agar trubkani ochiq tomonini pastga qilib burilsa havo qatlami 10 sm ochiq tomoni yuqorida bo’lganda esa 6 sm bo’ladi. Atmosfera bosimini aniqlang. 760 mm. sim. u)

851. Uzun bir tomoni ochiq trubkadagi 16 sm uzunlikdagi havo qatlami 20 sm uzunlikdagi simob qatlami bilan berkitilgan. Trubka uni yopiq uchiga mahkamlingan vertikal o’q atrofida aylanmoqda. Trubka qanday burchak tezlik bilan aylansa simob qatlami 4 sm ga siljiydi? (5)

852. Massasi 50 g yupqa stakan tubi yuqoriga qilib suvga sekin botirildi bunda u o`zining vertikal holatini saqlaydi, stakan balandligi 10sm tubining yuzi 20sm2 bo`lsa stakan cho`kib ketishi uchun uni qanday minimal chuqurlikga tushurish kerak? Atmosfera bosimi 100kPa. Chuqurlik suv sirtidan stakan botgan nuqtagacha olinsin. Suv sirti va ostida harorat bir xil. Stakandagi havo massasi inobatga olinmasin. (30)

Gaz qonunlari

853. Gaz hajmini 2 marta kamayishi bosimni 120 kPa ga o`zgartirdi, absalyut temperatura esa 10% ortdi. Gazning boshlang`ich bosimi qanday? (100kPa)

854. Gaz hajmi 7 marta ortganda bosim 10 marta kamayishi uchun gaz temperaturasini necha % kamaytirish kerak? (30)

855. Ikkita idish kranli ingichka truba bilan ulangan. Idishlardan birining hajmi 3l undagi gaz bosimi 10Kpa, boshqa idish hajmi 6l undagi bosim inobatga olinmas darajada juda kichik. Birinchi idishdagi harorat 27 C, agar kran ochilsa gaz harorati 177 C ko`tariladi bunda idishlarning umumiy bosimi qanday bo`ladi? (5)
856. Porshenli nasos har bir xodida atmosferadan 10dm3 havo oladi va hajmi 10m3 bo`lgan idishga beradi, idishdagi harorat o`zgarmas va 364 K ga teng. nasos idishdagi bosimni 1atm dan 10 atm bosimgacha ko`tarishi uchun necha marta damlashi kerak? (6750)
857. Silindrda porshen ostidagi havo dastlab izotermik siqildi bunda bosim 2 marta ortdi, keyin esa doimiy bosimda isitildi natijada gaz hajmi boshlang`ich holatiga nisbatan 3 marta ortdi, havoning boshlang`ich harorati 300 K bo`lsa havo qanday haroratgacha isitilgan? (1800K)
858. 127 C haroratda va 200kPa bosimda hajmi 3 l bo`lgan gaz izotermik siqildi, keyin esa izobarik -73 C gacha sovitildi. shundan so`ng hajm 1 l gacha izotermik o`zgartirildi. gazning oxirgi bosimini toping? (300kPa)
859. Silindrda porshen ostidagi gaz o`zgarmas bosimda hajmi 1.5 marta ortgancha isitildi keyin esa porshen mahkamlanib gaz bosimi 2 marta ortgancha isitildi. gazning boshlang`ich va oxirgi absalyut temperaturalari nisbatini toping? (3)
860. Ikkita 300 K haroratli kislarodi bo`lgan bir xil idishlar ingichka o`rtasida simob ustuni bo`lgan gorizontal trubka bilan ulandi. Idishlarning hajmi 10-5 m3, idishlardan biri 3 K ga isitilganda ikkinchisi 3K ga sovitilsa simob ustuni 1 sm ortdi. Trubkaning kesim yuzi qanday? (40mm2)
861.Issiqlikdan izolatsiyalangan porshen gorizontal idishni 2 ta bir xil qismga bo`ladi idishdagi gaz harorati 7 C har bir qism uzunligi 30sm idishlardan biri isitilganda porshen 2smga ko`chdi. Gaz necha gradusga isitilgan? Ikkinchi qismdagi gaz harorati o`zgarmagan. (40)
862..Issiqlikdan izolatsiyalangan porshen gorizontal idishni 2 ta bir xil qismga bo`ladi, idishdagi gaz harorati 5 C, har bir qism uzunligi 144mm, qismlardan biri 18 C boshqasi 2 C ga isitilsa porshen qanday masofaga ko`chadi? (4mm)
863. 40 l hajmli yonkistda 18 MPa bosimda 27 C haroratli siqilgan gaz bor. Harorati 7 C bo`lgan 20m chuqurlikdagi
864. Ingichka havo to`ldirilgan rezina sharcha 65.2m suv ostiga tushurilsa radiusi necha marta kamayadi? Suv sirtidagi harorat 27 C, chuqurlikda esa 9 C. (2)
865. Kesim yuzi bir xil bo`lgan tutash idishlarda simob bor, idishlardan biri yopildi va undagi havo harorati 300 K dan 400 K gacha ko`tarildi. Idishlardagi boshlang`ich havo ustuni balandligi 10 sm bo`lgan bo`lsa, keyingi simob ustunlari sathi orasidagi farqni toping. Atmosfera bosimi 750mm.sim.ust. (5)

Mendeleyev Klaperon tenglamasi

866. Sig`imi 0.06m3 bo`lgan ballondagi vodorod massasini aniqlang. ballondagi bosm 830kPa , harorati 27 C. (40g)
867. 83 l sigimli ballonda 2.2kg ugli kislota gazi bor ballon 4*106 Pa dan yuqori bo`lmagan bosimga bardosh beradi. Qanday haroratda ballon portlab ketishi mumkin? ugli kislota gazi molyar massasi 44g/mol. (800K)
868. 7 kg massali 293 K haroratdagi azotni 10 karrali zaxiradagi mustaxkamlik bilan saqlashga mo`ljallangan ballonda qandaydir massali vodorod gazi 1172 K haroratda saqlanganda portlab ketdi. Vodorod massasi qanday bo`lgan? (1250g)
869. 2kg gaz 10⁶ Pa bosim va 47⁰C haroratda 1660sm³ hajmni egallaydi . Gazning molyar massasini aniqlang. (32g/mol)
870. 0.007 kg massali gaz ballonda 27⁰C harorat va 50 kPa bosmni tashkil qiladi. Agar shu ballonda 4 g vodorod 60⁰ haroratda 444 kPa bosimni tashkil qilsa, ballondagi gaz molyar massasi qanday? (28g/mol)
871. Bir xil ballonlarda, bir xil temperaturada, bir xil massali vodorod va kislorod bor. Vodorodning ballon devorlariga bosimi, kislarodning bosimidan necha marta katta? (16)
872. 85 sm uzunlikdagi gorizontal idish ishqalanishsiz harakatlanishi mumkin bo`lgan to`siq bilan ikki qisimga ajratilgan. Idishning chap qismida vodorod, o`ng qismida xuddi shunday massali kisarod bor, idishning chap qismi uzunligini toping. Gazlar harorati birxil. (80sm)
873. Ikkita ballon o`zaro ingichka kranli truba bilan ulangan , ballonlardan birida 2 g massali gaz 400kPa bosimda , 4 g massali gaz 200kPa bosimdaikkinchi ballonda turibdi. Kran ochilsa ballonning umumiy bosimi qanday bo`ladi? Gaz haroratlari bir xil. (240kPa)
874. Silindrda yengil porshen ostida 1 mol gaz 0.02m³ hajmda 250 K temperaturada turibdi. Porshenga u qo`zg`almay turishi uchun sirtiga perpendikular qanday kuch bilan tasir qilish kerak? Porshen yuzi 0.02m² (75)
875. Gaz trubasida ugli kislota gazi 0.83 MPa bosimda va 27⁰C haroratda oqmoqda. Agar 2.5 minutda, 5sm² truba ko`ndalang kesimidan 2.2 kg gaz oqib o`tsa, gazning oqim tezligi qanday? (2)

876. Aerostatni sferik shari 1 kvadrat metri 900g bo`lgan materialdan qilingan shar vodorod bilan 27<sup>0</sup>C haroratda va 100kPa bosimda to`ldirilgan. Shar qanday minimal radiusida u o`zini ko`tara oladi? (249sm)

877. 198g massali rezina shar azot bilan to`ldirilgan va 73 m chuqurlikdagi suvda 7<sup>0</sup>C haroratda qo`zg`almay turibdi. Shardagi ozot massasini toping. (2g)
878. Vertikal silindr og`ir ishqalanishsiz ko`chuvchi porshen bilan ikki qismga ajratilgan. Porshen ostida, ustidagidan 3 marta ko`p gaz bor. 300 K haroratda porshen idishni teng ikkiga bo`ladi, 800 K haroratda porshen ostidagi gaz hajmi ustidagi gaz hajmidan necha marta ko`p? (2)
879. 1.5 mol vodorod va 2.5 mol kislorod aralashmasi 27⁰C harorat va 240 kPa bosmda qanday zichlikka ega? (2)

Modda miqdorining o’zgarishi

880. Ochiq idishda 0 C dan 100 C gacha qizdirilgan gaz massasi qanchaga kamayadi? Havoning boshlang’ich massasi 373 g. (100)

881. Hajmi 249 m3 bo’lgan xonani to’ldirib turgan havo massasining yozdagi va qishdagi farqi qanday? Zaldagi havo harorati yozda 27 C qishda esa 17 C. Qishdagi va yozdagi havo bosimi bir xil 105 Pa. (10)

882. Idishda gaz 60 atm bosim ostida turibdi. Agar idishdagi gaz 7/12 qismi chiqarib yuborilsa undagi bosim qanday bo’ladi? Harorat o’zgarmas (25)

883. Ballonda 27 C haroratda 200 kPa bosimda gaz bor. Agar ballondagi gaz 80 %i chiqarib yuborilsa va 12 C gacha sovutilsa undagi bosim qanday bo’ladi? (38 kPa)

884. Ballanda qandaydir gaz bor. Gazni qandaydir qismi chiqarib yuborilib undagi harorat 3 marta kamayganda bosim 4 marta kamaydi. Gazni qanday foiz qismi chiqarib yuborilgan? (25)

885. Ballonda 2 kg massali gaz 27 C haroratda 2*10⁵ Pa bosimda turibdi. Gazni bir qismi chiqarib yuborilib qolgan qismi 627 C haroratgacha isitilganda bosim 3*10⁵ Pa gacha ortdi. Agar ballonni hajmi 1 m3 bo’lsa qolgan gaz zichligi qanday bo’ladi? (1)

886. Ikkita bir xil idishlar ingichka trubka bilan ulangan. Sistema 24 C haroratli gaz bilan to’ldirilgan. Idishlardan birini harorati 33 C ga ko’tarildi. Sistemaning bosimi o’zgarmasligi uchun ikkinchi idishdagi gaz haroratini qanchaga kamaytirish kerak? (27)

887. Ikkita trubka bilan ulangan bir xil idishlar 300 K haroratli gaz bilan to’ldirilgan. Idishlardan biri qizdirilib ikkinchisi oldingi haroratida qoldirilgan vaqtda sistemaning bosimi 1,5 marta ortdi. Idishlardan biri necha gradusga isitilgan? (600)

888. Uchta bir xil idishlar ingicha trubka bilan ulangan holda 40 K haroratdagi geliy gazi bilan to’ldirilgan. Keyin esa idishlardan biri 100 K ikkinchisi 400 K isitildi uchinchisini harorati o’zgartirilmadi. Sistemaning bosimi necha marta ortadi? (2)

889. Idishda ozom O₃ gazi 727 C haroratda turibdi. Bir qancha vaqtdan keyin gaz harorati 127 C ga tushdi ozon og’irligi kislorod O₂ ga o’zgardi. Idish bosimi necha foizga kamaygan? (40)

890. Azot haroratini yopiq idishda 7 C dan 1407 C gacha isitishda azot molekulalari atomlarga ajraldi. Bunda gaz bosimi necha marta ortgan? (8)

891. Vodorod temperaturasini 300 K dan 1350 K gacha ko’tarishda uning molekulalari atomlarga ajraldi. Bunda gaz qismini o’rtacha kvadratik tezligi necha marta ortgan? (3)

Termodinamika

Issiqlik miqdorini hisoblash. Issiqlik FIKi

1. 
   Isitish va sovutish
   

892. 13 kg massali spirt ega bo’lgan issiqlik sig’imiga qanday massali simob iga bo’ladi? Spirtni solishtirma issiqlik sig’imi 2440 J/kg*K simobda esa 130 J/kg*K (244)

893. Bir xil jismlarning bir biri bilan ishqalanishi natijasida 1 minutda harorat 30 C ga ortdi. Bunda ikkala jismdagi ishqalanishning o’rtacha quvvati qanday? Har bir jismni issiqlik sig’imi 800 J/K (800)

894. Quvvat 600 Vt bo’lgan elektrplitada 3 l suv qaynagunicha 40 minut qaynatildi. Suvni boshlang’ich harorati 20 C. Suvni solishtirma issiqlik sig’imi 4200 J/kg*K. Qurilmani FIKini aniqlang. (70)

895. Metallni qo’lda parmalanganda 0,05 kg drel sverlosi 200 s da 20 C ga qizidi. Drelni o’rtacha quvvat 10 Vt. Sverlo materialining solishtirma issiqlik sig’imi 460 J/kg*K bo’lsa energiyaning necha foizi qizishga sarflangan? (23)

896. Quvvati 400 Vt bo’lgan elektromatorni 50 s to’xtovsiz ishlashi natijasida u 10 ga qizidi. Mator FIKi qanday? Matorni issiqlik sig’imi 500 J/K. (75 %)

897. Moyga botirilgan transformator kuchlanish natijasida moyni isita boshladi. Agar transformator quvvati 60 kVt va 4 minutda 60 kg moyni 30 C ga isitsa uni FIKsi qanday? Moyni solishtirma issiqlik sig’imi 2 kJ/kg*K (75)

898. Generator yuqori chastotali har birini energiyasi 6 J bo`lgan impuls tarqatmoqda ipmulsning takrorlanish chastotasi 700Hz, generatorning FIK 60%. Generator sovitish tizimidan soatiga 10 K dan yuqori isimagan necha litr suv o`tadi? c=4200J/kg*K (240)

Fazoviy o`zgarishlar

899. 0⁰C li qancha muzni 0.66mJ energiya bilan eritish mumkin? (2)

900. 100kg po`latni erish haroratidan boshlab qotirish uchun 21 MJ issiqlik ketdi. Po`latning solishtirma erish issiqligi qanday? (210kJ/kg)

1001. Issiqlikdan himoyalanganda ikki kolba o`zaro ingichka kran bilan mahkamlangan kolbalardan birida 2 mol harorati 300 K bo`lgan. Ikkinchisida ham 3 mol va 400 K bo`lgangeliy bor. Kran ochilganda so`ng muvozanatdagi harorat qanday bo`ladi. (360 K)

1002. Ikkita bir xil hajmli kolba ingichka kran bilan o`zaro ulangan kolbalardan birida 200 K bo`lgan geliy bor. Ikkinchida ham 400 K bo`lgan sim birinchi kolbaning bosimidan 3 marta katta. Har kran ochilsa gazning muvozanatdagi harorati qanday. (320)

1003. Hajmlari 2 l va 5 l bo`lgan kolbalar o`zaro ingichka kran bilan ulangan. Har ikkala kolbada har xil haroratdagi geliy bor. 1-kolbaning bosimi 30 kPa ikkinchisiniki 16 kPa. Kran ochilsa qanday bosim qaror topadi.(20 kPa)

1004. Gorizontal holatdagi issiqlikdan himoyalangan 4 l hajmli silindrni issiqlik o`tkazmaydigan porshen 2 ga bo`ladi. Har ikkala tomonda bosimi 50 kPa bo`lgan bir atomli gaz bor. Tomonlardan biriga 30 J issiqlik berilsa qanday bosim qaror topadi.

1005. Katta issiqlikdan himoyalangan silindrdagi porshen ostida geliy gazi bor. Porshenning gazni siqib boorish tezligi 2 m/s. Porshen muvozanat holatiga kelgandan so`ng qanchaga ko`tariladi.Porshen ustida gaz yo`q (8cm)

1006. Issiqlikdan himoyalangan vertikal silindrdagi porshen ostida hech qancha miqdorni tashkil qilmaydigan 240 K haroratli geliy gazi bor. Porshenda porshen massasining yarmiga teng bo`lgan yuk yotibdi. Sistema mvozanat olatiga kelguncha ukdan qo`yib borilsa shu holatda harorat qanday bo`ladi. Porshen ustiga gaz yo`q(208 K)

1007.Vertikal issiqlikdan izolyatsiyalangan silindrda porshen ostida 200 K haroratda qandaydir miqdorda geliy bor. Porshen dastlab silindr sirtiga sal tegadigan qilib ushlab turildi keyin esa qo’yib yuborildi. Muvozanat holatiga kelgandan keyingi gazni haroratini aniqlang. Yuk massasasi porshen massasining yarmiga teng va porshen ustida gaz yo’q. (240 K)

1008.Vertikal issiqlikdan izolyatsiyalangan silindrda porshen ostida qandaydir miqdorda geliy bor. Porshen ustida uni massasiga teng bo’lgan yuk bor. Yuk bir lahzada olib qo’yildi va sistema muvozanat holatiga kelguncha kutildi. Porshen joylashgan balandlik necha foiz ortadi? Porshen ustida gaz yo’q. (60)

1009. Issiqlikdan himoyalangan silindrdagi porshen ostida harorati 300K bo`lgan 1 atomli gaz bor. Deformatsiyalanmagan purjina porshen orqali silindrga mahkamlandi. Purjina qo`yib yuborilgandan so`ng gazning muhozanatdagi hajmi 1.5 marta oshdi. Bunda gaz harorati qanday bo`ladi. Porshen ustida gaz yo`q(270 K)

1010. Issiqlikdan himoyalangan silindrdagi yengil porshen ostida 1 atomli gaz bor. Porshen deformatsiyalanmagan prjina orqali silindrga mahkamlandi. Purjina qo`yibyuborilgandan so`ng gaz hajmi muvozanatdagi hajmiga qaraganda 4 marta ortdi. Bunda bosim necha marta kamaygan. Porshen ustida gaz yo`q (5)

Issiqlik mashinalari

1011.Yopiq siklda gazga 420 J issiqlik berildi. Agar FIK 10 % bo`lsa gaz qanday ish bajaradi.(42)

1012. Foydali ishi 200 J bo`lgan issiqlik mashinasi muzlatkichga 300 J energiya bermoqda. Mashinaning FIK qanday(40%)

1013. FIK 50 % bo`lgan issiqlik mashinasi 1 siklda muzlatkichga 700 J issiqlik bersa uning Foydali ishi qanday (700)

1014. Karno sikli bo`yicha ishlaydigan ideal issiqlik mashinasining FIK 25 % . Sovutkichning harorati 27` C bo`lsa isitkichning harorati qanday (127` C)

1015. Ideal issiqlik mashinasi sovutkichga 80 % issiqlik beradi. Agar sovutkichning harorati 248 K bo`lsa isitkichning harorati qanday (310)

1016. Karno sikli bo`yicha ishlaydigan ideal issiqlik mashinasining FIK 80 % bo`lsa isitkichning harorati sovutkichning haroratidan necha marta katta (5)
1017. Karno sikli bo`yicha ishlaydigan ideal gazda isitkichning harorati 400 K sovutkichning harorati 300 K. Agar isitkichning harorati 200 K ga oshirilsa FIK necha marta ortadi(2)

1018. Karno sikli bo`yicha ishlaydigan gazda isitkichning harorati sovutkichnikidan 4 marta katta bo`lsa berilgan issiqlikning qancha qismi sovutkichga tegishli (25%)

1019. Karno sikli bo`yicha ishlaydigan ideal issiqlik mashinasi 1 sikl davomida 100 J ish bajaradi. Isitkichning harorati 100` C sovutkichning harorati 0 ` C bo`lsa sovutkichga berilgan issiqlik miqdori qanday(273J)

1020. Karno sikli bo`yicha ishlaydigan issiqlik mashinasi, isitkichga 273` C va 80 kJ energiya beradi. Sovutkich vazifasini 0` C ochiq havo bajarsa, bu mashina 400 kg massali yukni qanday maksimal balandlikkacha ko`tara oladi.(10)

1021.Vazni 1000 kN bo’lgan yukni 6 m ga ko’tarish uchun ideal issiqlik mashinasidan olingan to’la mexanik ishni 80 % i sarflandi. Issiqlik mashinasidagi isitgich va sovutgich haroratlari farqi 125 K, isitgichdan olingan issiqlik miqdorini uning absolut haroratiga nisbati esa 300 J/K. Yukni ko’tarish necha marta sikl davomida amalga oshirilgan? (200)

1022. 2 mol gazni izobarik ravishda 400 K dan 800 K gacha isitildi. So`ngra izoxorik 500 K gacha sovutildi. Xuddi shunday izobarik ravishda yana sovutildi. Bunda hajm boshlang`ich hajmga teng bo`lib qoldi. So`ngra gaz izoxorik 400 K ga isitilgan bo`lsa gazning umumiy hol uchunbajarilgan ishini toping. R=8.3 J/mol*K(2490)

1023. Yopiq siklda 1 atomli ideal gaz 2 ta izobaarik va 2 ta izoxorik jarayonda bo`ladi. Izoxorik istilganda bosim 2 marta ortadi, izobarik isitilganda esa hajm 70 % ortgan bo`lsa FIKi qanday bo`ladi (14)

1024. 1 atomli ideal gaz sikl jarayonda izoxorik isitilganda gaz bosimi 40 % ga oshadi, so`ngra izobarik kengaydi va jarayonning boshlang`inch holatiga qaytdi, bunda bosim hajmga to`g`ri proporsional ravishda o`zgarsa FIKi qanday (4)

1025. 1 atomli ideal gaz sikl jarayonda izoxorik sovutildi, bunda bosim 4 marta kamaydi, so`ngra izobarik siqildi va boshlang`ich haroratga qaytdi, bosim hajmga to`g`ri proporsional tarzda o`zgaradi. FIKni toping? (15)

1026. 1 atomli ideal gaz sikl jarayonda izoxorik sovutildi, bunda bosim 4 marta kamaydi. So`ng izobarik isitilganda hajm 30 % ga oshdi va bu jarayonda hajm boshlangich holatiga qaytdi.

1027. 1 atomli ideal gaz sikl jarayonda izoxorik ravishda 4 marta ortirildi. So`ngra xuddi shu holda hajm 2.5 marta ortdi. Bosim hajmga chiziqli bog`liq holda 2 marta oshdi, shundan so`ng gaz boshlangi`ch jarayonga qaytgan bo`lsa FIK qanday (6)

1028.Ideal sovutish mashinasi Karno sikli bo’yicha ishlaydi va sovutuvchi sifatida eriyotgan 0o C li muzdan isituvchi sifatida qaynayotgan 100o C li suvdan foydalanadi. 25 kJ energiya olish uchun qancha massali muz ketadi? Muzni solishtirma erish issiqligi 3,25*105 J/kg (210 g)

1029.Ideal sovutkich mashinasi karno sikliga teskari holda ishlaydi. U suvni 0` C gacha yaxlatadi. Bunda ochiq havoga 27` C issiqlikni chiqaradi. Agar mashinaning quvvati 25 W bo`lsa u necha minutda 420 gr suvni muzga aylantiradi(9)

Bug` xossalari. Namlik

1030. 10 l kolba ichida namligi 40 % bo`lgan havo bor. Boshqa 30 l kolba ichida ham xuddi o`shanday haroratdagi lekin namligi 60% bo`lgan havo bor. Kolbalar ingichka trubkali kran bilan mahkamlangan. Kran ochilsa qanday namlik qaror topadi.(55)

1031.Hajmi 50 m3 bo`lgan xonani haroratini 20` C va namligini 20 % ga yetkazish uchun 180 gr suv parlatilgan bo`lsa 20` C dagi suv parining zichligi qanday.(18 gr/m3)

1032. Hajmi 49.8 m3 bo`lgan xonaning namligini 25% dan 50 % gacha oshrish uchun qancha miqdorda suv parlatish kerak ? Suv parining harorati 27`C bosimi 3.6 kPa ϻ=18 kg/mol R=8,3 J/mol K (324 gr)

1033.Hajmi 33.2 m3 bo`lgan yopiq parnikda kunduz kuni harorat 27` C namligi 75% bo`ladi. Kech tushganda parnik harorati 15 `C gacha tushadi. Bunda parlanish tufayli necha gr suv hosil bo`ladi. Kunduzi bosim 3.6 kPa kechasi 1.7 kPa μ=18gr/mol R=8.3 J/mol K

1034. Hajmi 33.2 m3 bo`lgan yopiq parnikda kechasi harorat 15` C namligi 92 % tashkil etadi. Kunduzi harorat 27 % dan oshmasligi va namligi 75 % dan tushib ketmasligi uchun qanday massali suvparlatilishi kerak. . Kunduzi bosim 3.6 kPa kechasi 1.7 kPa (257)

1035. Kolbada 1 atm bosim ostida harorati 100 K va namligi 40% bo`lgan havo bor. O`zgarmas haroratda kolbaning hajmi 5 marta kamaytirilsa qanday bosim qaror topadi.(4 atm) Kondensatsiyalangan suv hajmi inobatga olinmasin.

1036. Kolbadagi 1 atm bosim ostida 100o C haroratli nam havoni o’zgarmas o’zgarmas haroratda hajmi 4 marta orttirildi. Bosimi esa 3,8 marta kamaytirildi. Bunda namlik necha foizni tashkil etadi. (30 %) Kondensatsiyalangan suv hajmi inobatga olinmasin.

1037. Kolbada 1 atm bosim ostida harorati 100o C namligi 90 % bo’lgan havo bor. Uning hajmi izotermik ravishda 2 marta kamaytirildi. Shundan keyim bosim oldingi holatida qolishi uchun haroratni qancha oshirish kerak? (20 %) Kondensatsiyalangan suv hajmi inobatga olinmasin.

1038.10 l li kolbada 1 atm bosim ostida namligi 40 % bo’lgan havo bor. Agar unga 4 g suv qo’shilsa bosim necha foiz oshadi? Bunda kolba harorati 100o C da ushlab turiladi. (60)

1039. Hajmi 10 l bo’lgan kolbada 1 atm bosim ostida namligi 60 % bo’lgan havo bor. Kolbaga 10 g suv quyilsa va uni hajmi 2 marta orttirilsa bosim necha foiz oshadi? T=100o C. (20)

1040. Elektropech ustidagi choynakda qaynayotgan suv bor. Choynak tumshug’ining yuzasi 3,73 sm2 va undan chiqayotgan bug’ning tezligi 0,83 m/s, harorat esa 100o C, L=2,2 MJ/kg. Hosil bo’lgan bug’ choynak tumshug’idan chiqib ketadi deb olib elektr plitkani foydali quvvatini toping? P=105 Pa, M=18 g/mol, (396)

1041. Gilitsilinni 5mm qalinlikdagisirt qatlamichegarasiga 0.1 mN sirt taranglik kuchi ta’sir qilmoqda. Glitserinni sirt taranglik koeffitsientini aniqlang. (20 mN/m)

1042. Simobni erkkin sirtini 5 sm² ga orttirish uchun qanday ish bajarish kerak? Simobni sirt taranglik koeffitsienti 0,56 N/m (280mkJ)

1043. Kapilyar naychada spirt 4,6 sm balandga ko’tarolsa, naychaning ichki diametrini aniqlang. Spirt naycha devorlarini to’la ho’llaydi. Spirtning sirt taranglikk koeffitsienti 23 mN/m, zichligi 800 kg/m³. (250µm)

1044. Bir xil kapiltar naychalarda suv 144 m, sirt esa 55 mm ko’tariladi. Naycha to’la ho’llangan deb hisoblab, sirtning zichligini toping. Sirt taranglik koeffitsienti suvda 72 mN/m, sirtda 22mN/m. (800)

1045. Kapilyar naychada suv 27,2 mm ga ko’tarildi. Shu naychada simob necha mm ga tushadi? Sirt taranglik koeffitsienti suvda 0,07 N/m, simobda 0,56 N/m. Simobning zichligi 13600 kg/m³. Suv trubkani to’la ho’llaydi, simob esa ho’llamaydi. (16)

1046. Yer sirtidagi kapilyar naychada suv 12 mm ga ko’tariladi. Shu naychadagi suv oyda qanday balandlikka ko’tariladi. Oyda erkin tushish tezlanishi yerdagidan 6 marta kichik. (72 mm)

1047. Qandaydir sayyorada kapilyar naychada suv 8 mm, shu naychadagi suv yerda esa 12 mm ga ko’tarilsa, sayyoraning erkin tushish tezlanishi qanday?(15)

1048. Kapilyar naychada suv 18 mm ga ko’tarildi. Agar idish 2 m/s² tezlanish bilan ko’tarilsa, kapilyar naychadagi balandlik qanday bo’ladi? (15 mm)

1049. Tutash idish diametrlari 0,6 mm va 0,1 mm bo’lgan kapilyar naychalarga ega. Shu naychalardagi suv sathi farqini aniqlang. Suvning sirt taranglik koeffitsienti 72 mN/m (12 sm)

1050. Simobli idishga tushirilgan kapilyar naychadagi sath, idishdagidan 15 mm pastda, idishdagi simob sirtiga suv quyildi. Natijada simob sathlari tenglashdi. Suv qatlami balandligini toping. (204 mm)

Elektrostatika. Kulon qonuni. Superpozitsiya prinsipi.

1051. Ikkita nuqtaviy zaryad o`zaro 8mN kuch bilan tasirlashmoqda. Zaryadlar orasidagi masofani o`zgartirmasdan ularni har birini zaryadini 2 martadan orttirilsa zaryadlarning o`zaro tasir kuchi qanday bo`ladi? (32mN)

1052. O`zarotasirlashayotgan ikkita nuqtaviy zaryadlardan birining zaryad miqdori 4 marta oshganda o`zaro tasir kuchi oldingidek qolishi uchun zaryadlar orasidagi masofani necha marta orttirish kerak? (2)

1053. Ikki nuqtaviy zaryad vakumda bir-biridan 0.03 m masofada turibdi. Agar ularni dielektirik suyuqlikga ko`chirilsa va ular orasidagi masofa 3 sm orttirilsa zaryadlarning o`zaro tasir kuchi 8 marta kamayadi suyuqlikni dielektirik singdiruvchanligini toping. (2)