7.6. ИССИҚЛИК БЕРИШ ВА ЎТКАЗИШ
КОЭФФИЦИЕНТЛАРИНИНГ ҚИЙМАТЛАРИ
Саноат ускуналарида олинган иссиқлик бериш ва иссиқлик ўтказиш коэффициентлари (α ва К) нинг тахминий сон қийматлари 7.1 ва 7.2 – жадвалларда берилган.
7.1-жадвал. Иссиқлик бериш коэффициентининг тахминий қийматлари
Иссиқлик бериш шароитлари
|
α, Вт/м2·К
|
Турбулент режимда:
сувнинг қувур ўқи бўйлаб ҳаракати
сувнинг қувурни кўндаланг кесиб ўтган ҳаракати
|
1000 – 5500
3000 – 10000
|
ҳаво (газ) нинг қувур ўқи бўйлаб ҳаракати
ҳаво (газ) нинг қувурни кўндаланг кесиб ўтган ҳаракати
|
50 – 150
100 – 300
|
Қувур ўқи бўйлаб ламинар ҳаракатда:
сув учун
ҳаво учун
|
300 – 430
10 – 20
|
Сувнинг эркин ҳаракати
|
350 – 900
|
Сувнинг қайнаши
|
2000 – 2400
|
Сув буғининг конденсацияланиши
|
9000 – 15000
|
Органик суюқликларни иситиш ва совитиш
|
140 – 400
|
Органик суюқликларнинг қайнаши
|
300 – 3500
|
Органик суюқликлар буғларининг конденсацияланиши
|
230 – 3000
|
7.2-жадвал. Иссиқлик ўтказиш коэффициентининг тахминий қийматлари
Иссиқлик алмашинишининг
тури ва муҳит
|
К, Вт/м2·К
|
мажбурий ҳаракат
|
эркин
ҳаракат
|
Оддий босимда газдан газга
|
12 – 35
|
3,5 – 12
|
Газдан суюқликка
|
12 – 60
|
6 – 17
|
Конденсацияланаётган буғдан газга
|
12 – 120
|
6 – 12
|
Суюқликдан сувга
|
200 – 400
|
100 – 300
|
Суюқликдан органик суюқликка
|
120 – 300
|
30 – 60
|
Конденсацияланган буғдан сувга
|
500 – 1000
|
300 – 800
|
Конденсацияланаётган буғдан органик суюқликка
|
100 – 350
|
60 –180
|
Органик моддалар конденсацияланаётган буғидан сувга
|
350 – 800
|
230 – 450
|
Конденсацияланаётган буғдан қовушоқли суюқликка
|
–
|
300 – 500
|
7.7. ИССИҚЛИК ЖАРАЁНЛАРИНИНГ
ҲАРАКАТЛАНТИРУВЧИ КУЧИ
Муҳитлар ҳароратлари ўртасида бирор фарқ бўлгандагина, иссиқлик ҳарорати юқори бўлган муҳитдан ҳарорати паст бўлган муҳитга ўтади. Бунда ҳароратлар фарқи иссиқлик алмашиниш юзаси бўйлаб ўзгаради, яъни улар бир хил қийматга эга бўлмайди. Шу сабабли иссиқлик алмашиниш жараёнларини ҳисоблашда ўртача ҳароратлар фарқи Δtўр деган тушунча ишлатилади. Муҳитларнинг ўртача ҳароратлар фарқига иссиқлик алмашиниш жараёнларининг ҳаракатлантирувчи кучи деб юритилади.
Суюқликлар ҳароратларининг иссиқлик алмашиниш юзаси бўйича ўзгариши муҳитларнинг ўзаро йўналишига боғлиқ. Иссиқлик алмашиниш ускуналарида иссиқ ва совуқ суюликлар ўзаро параллел, қарама-қарши ёки ўзаро кесишган бўлиши мукин. Булардан ташқари, амалда иссиқлик ташувчи агентларнинг анча мураккаб схемалари ҳам учрайди.
Иссиқлик ташувчи агентларнинг йўналиши бир ёки қарама-қарши томонга йўналган бўлганда (7.6-расм), ўртача ҳароратлар фарқи қуйидаги тенглама билан топилади:
, (7.35)
бу ерда Δtка ва Δtкu – иссиқлик алмашиниш ускунасининг четларидаги ҳароратларнинг катта ва кичик фарқлари. Ҳароратларнинг бу фарқлари қуйидагича аниқланади:
Δtка = tI1 – tI2 ; Δtкu = tII1 – tII2 ;
ёки Δtка = tII1 – tI2 ; Δtкu = tI1 – tII2 .
Агар Δtка/Δtкu < 2 бўлса, ўртача температуралар фарқи қуйидаги тенглама билан топилади:
Δtўр = . (7.36)
Бундай ҳисоблашда хатолик 4 % дан ортмайди.
(7.35) тенгламадан кўриниб турибдики, агар Δtка=0 ва Δtкu=0 бўлса, Δtўр=0; агар Δtка=Δtкu бўлса:
Δtўр = Δtка = Δtкu .
7.6-расм. Иссиқлик ташувчи агентлар ҳароратининг юза бўйича ўзгариши:
а) бир хил йўналишда; б) қарама-қарши йўналишда.
Агар иссиқлик ташувчи агентлардан бирининг ҳарорати юза бўйича ўзгармаса (тўйинган буғнинг конденсацияланиши, суюқликнинг қайнаши), бундай шароитда Δtўр нинг қиймати (7.35) ёки (7.36) тенгламалар бўйича ҳисобланади.
Агар иссиқлик ташувчи агентларнинг йўналиши ўзаро кесишса, ўртача ҳароратлар фарқи қуйидаги тенглама билан топилади:
. (7.37)
бу ерда εΔt – муҳитлар ҳароратларининг нисбатига боғлиқ бўлган коэффициент. Бу коэффициентнинг қиймати тегишли адабиётларда келтирилаган.
Do'stlaringiz bilan baham: |