Neft va gazni qayta ishlash texnologiyasi

Gaz kondensatlarining fizik – kimyoviy xossalari

jadval

Ko’rsatgichlar	Gaz kondensatlari			GOST 302-82 bo’yicha yozgi dizel yonilg’isi
	I	II	III
Setan soni	43	53	52	Kamida 45
Frakstiya tarkibi, ^0C
Boshlang’ich qaynash harorati	103	111	140	-
50% qaynash harorati	151	201	208	280 dan past
Oxiri qaynash harorati	282	350	345	360 dan past
20^0C dagi kinematik qovushqoqligi mm^2/s	1,2	1,7	2,1	3,0.......6,0
Oltingugurt miqdori, % umumiy	0,02	0,02	0,02	ko’pi bilan 0,2%
Merkaptanli	0,0001	0,0001	0,0001	ko’pi bilan 0,01%

Og’ir gaz kondensatlari respublikamizning qator gaz konlaridan olinadi. Tajribalar shuni ko’rsatadiki, ularda dizel yoqilg’isiga qaraganda engil frakstiyalari ko’proq ekan. Bu jihat dizelning ishga tushish xususiyatlarini yaxshilashi va o’z – o’zidan alangalanishigacha bo’lgan davrda yonish kamerasida bug’lanishni jadallashtirishga olib kelishi kerak. Shu bilan birga, smolali qoldiqlar, ishlatilgan gazlarda tutun hosil qiladigan og’ir frakstiyalar miqdori mazkur gaz kondensatlarida standart yoqig’iga qaraganda sezilarli darajada kam bo’ladi va u dizel xususiyatlariga ijobiy ta’sir ko’rsatadi. Ko’pgina gaz kondensatlarining setan soni 40-65 oralig’ida ya’ni dizel yoqilg’inikiga teng yoki biroz yuqori bo’ladi. Bu jihat odatdagidek rostlashlarda ichki yonuv dvigatellarining ancha ravon ishlashini ta’minlaydi. Gaz kondensatlarining zichligi va qovushqoqligi, odatda, dizel yoqilg’isinikidan kam bo’ladi, bu esa dizel yoqilg’isiga mo’ljallangan yoqilg’i tizimidagi stikl davomida beriladigan yonilg’i miqdorining biroz kamayishiga va purkash bosimining pasayishiga olib keladi. Agar dizel ko’rsatgichlari andoza yonilg’ilarda ishlagandagi ko’rsatgichlardan sezilarli darajada yomonlashadigan bo’lsa, gazkondensatlarining qovushqoqligini maxsus quyuqlashtirgichlar, masalanpoliizobutilen yoki dizel yonilg’isi qo’shib oshirish mumkin. Natijada standart yonilg’iga bo’lgan talab 40-50% kamayadi. Qator gaz konlaridan olinadigan gaz kondensatlari tarkibida eng zararli modda oltingugurt bo’ladi. Ba’zi hollarda ularning miqdori 3% gacha etadi va bu gaz kondensatlarini IYoD larida yonilg’i sifatida ishlab shuni cheklab qo’yadi. Gaz kondensatlari tarkibidagi oltingugurtni kamaytirish uchun maxsus texnologiya qo’llash talab etiladi, bu esa gaz kondensatlari ishlab chiqarishni qimmatlashtiradi.