Neft va gaz qazib olish texnologiyasi va texnikasi fanidan

2.2.Uyumning yuqori qismiga gaz yoki havo haydash.
Qatlam burchaklari tik tushgan bir xil tog’ jinslaridan tuzilgan,
o’tkazuvchanligi yaxshi uyumdan qovushqoqligi kichik neftni siqib chiqarish uchun
qatlamga gaz yoki havo haydash qo’l keladi. Bunday qatlamga gaz uyumning gaz
do’ppisi qismiga, agar do’ppi bo’lmasa uyum yuqori qismiga haydaladi. Uyum
yuqorisiga gaz haydashdan maqsad sun’iy gaz do’ppisini hosil kilish va uyumning
ishlash rejimini gaz bosimi rejimiga aylantirishdan iboratdir.
Qovushqoqligi yuqori kam o’tkazuvchan qatlamga va qatlam bosimini
ushlash maqsadida xaydalgan gaz samarasiz bo’ladi. Bunday holatda gaz ishini
me’yorlash kiyin, gaz tezda quduqlardan chiqib ketishi va foydali ish bajarmasligi
kuzatiladi.
Xaydalayotgan gaz miqdori shunday bo’lishi kerakki, u mavjud katilam
bosimini uzokrok saqlashi kerak. Xaydalayotgan gaz xajmi kazib olinayotgan
maxsulot (neft, suv va gaz) xajmiga teng, xatto undan ortikrok bo’lishi ham kerak.
Buni amaliy ro’yobga chiqarish kiyin. Agar qatlamdan olinayotgan gazning 70-80
% ini qatlamga kaytarilsa, xaydalgan xolda yana qatlam bosimining tezda tushishini
oldi olinadi.
Qatlam dastlabki ishlash davridan qatlam bosimini ushlash maqsadida gaz
yoki havo haydash uchun katta kuvvatdga ega bo’gan kompressor stansiyasini
kurishga to’g’ri keladi.Xaydalayotgan gaz bosimi qatlam bosimidan 10-20 %
yuqori bo’lish kerak. Bunday kompressor stansiyasini kurish katta miqdorda
mablag talab etadi. SHuning uchun qatlamga suv haydash ishlatishning keyingi
davrlarida, bosimi 10-20 MN/m
2
ga teng bo’lgan vaqtdan kompressorlar yordaimda
amalga oshiriladi.
Gaz yoki havo haydash uyumning gumbaz qismida joylashgan quduqlar
orqali amalga oshiriladi. Qatlamdan olinayotgan tabiiy neft’ tarkibidagi gaz
qatlamga haydash uchun yaxshi ishchi agent hisoblanadi. Agar gaz do’ppisi
bo’lmasa, qatlamning gumbaz qismiga havo xaydalsa ham bo’ladi.
Quduqka xaydalayotgan gaz yoki havo miqdorini, tajriba orqali quduqning
qabul kilish kobiliyati orqali aniqlanadi. Bir quduqka 
bosim ostida 
gaz xaydalsa maromida haydash hisoblanadi.