Neft va gaz qazib olish texnologiyasi va texnikasi fanidan

1.2. Qatlam bosimi.
Neft koni maxsuldor qatlamning g’ovak muhitida joylashgan neft, gaz va
suv ma’lum bir bosimda bo’ladi. Bu bosimni biz qatlam bosimi deb ataymiz.
Boshlang’ich qatlam bosimi neft uyumining yotish chuqurligiga bog’liq, uni
umumiy ko’rinishda quyidagicha ifodalash mumkin.

(1.1)
bu erda:

R
b.kat
-uyumning ko’rilayotgan nuqtasidagi boshlang’ich qatlam bosimi.
N/m
2
da.
a
- qatlam bosimining gidrostatik bosimidan chetlanish darajasini hisobga
oluvchi koeffisient.
N- uyumning yotish chuqurligi yoki quduq chuqurligi, m da

---

r
-qatlam sharoitida suyuqlikning zichligi, kg/m
3
.
g-erkin tushish tezlanishi m/s
2
.
Ko’plab tekshirishlar natijasi shuni ko’rsatadiki, har-xil konda qatlam
bosimining gidrostatik bosimdan chetlanish koeffisienti
a
=0,8 dan 1,2 gacha
o’zgaradi. Agar qatlam har tomonlama o’tkazmas qatlamlar bilan chegaralangan
bo’lsa, 
a
=1 deb olinadi. Qatlam bosimi chuqurlik manometrlar yordamida
aniqlanadi.
Agar quduqning quvur ortki qismida gaz
syukliqni ko’taruvchi quvurning yuqori qismiga siqib turganligi aniqlansa,
u holda qatlam bosimi quyidagi formula bilan aniqlanadi.

(1.2)
bu erda: R

k
-quvur ortki qismidagi bosim N/m
2
.
e=2,718.
r
2
-gazning suvga nisbatan zichligi.
L-ko’taruvchi quvur uzunligi, m.
Z-gazning siqiluvchanlik koeffisienti.
T
o’r
-quvur ortki qismidagi gazning o’rtacha harorati, 
0
K.
Agar ko’taruvchi quvur quduqda o’rnatilgan fil
ь
trning o’rtasidan 
masofada o’rnatilgan bo’lsa, hisob natijasida oldingan bosimga etishmagan
bosimni topib qo’shishimiz kerak. U qo’yidagicha topiladi.
(1.3)
Qatlamning xar-xil nuqtasida bosim har-xil bo’lib, bundan tashqari quduq
al
ь
titudasi ham bir xil bo’lmaydi. SHuning uchun keltirilgan bosim tushunchasidan
foydalanib, unda qandaydir gorizontal yuzaga nisbatan o’lchab olinadi. SHartli
ravishda har qanday gorzontal yuzani olishimiz mumkin, misol dengiz sathi yoki
suv-neft (neft-gaz) chegarasining boshlang’ich holati.
Keltirilgan bosimni qo’yidagicha hisoblash mumkin.

(1.4)
​