Neft va gaz konlari mashina va jihozlari

8.2. “Favvora – mexanizatsiyalash” usulining sxemasi 
 
Bu sxema ham favvora usuliga kirib, qandaydir mexnizatsiyalashgan usulda 
qazib  olishda  qaysidir  qatlamning  birida  favvoralanish  uchun  energiya  yetarli 
bo’lmaganda  mexanizatsiyalashtirilgan  usullarning  biridan  foydalanishga  to’g’ri 
keladi. 
Quyidagi variantdagi sxemalardan foydalaniladi: favvora – ShqM; favvora –
MQEN,  MQEN  –favvora  ;  favvora  –  GPN  ;  GPN  –  favvora.  Bundan  tashqari 
gazneft-favvora va favvora-gazneft sxemalaridan foydalaniladi. 
“Nasos-favvora”  sxemasi  boyicha  jihozlangan  quduqlarda  ishlashda  quvur 
tizmasiga  paker  tushiriladi,  yuqori  va  pastki  qatlamlar  ajratiladi.  Suyuqlik  pastki 
qatlamdan  quduq  nasosining  qabuliga  kirib  keladi  va  NKQning  ichki  bo’shlig’i 
orqali ko’tariladi. Quduq nasosning uzatmasi tebratma-dastgohning balansiri orqali 
amalga oshiriladi. 
Qatlam  suyuqligi  yuqoridagi  favvoralash  qatlamdan  ishlatish  tizmasi  va 
NKQning  halqa  oralig’i  orqali  ko’tariladi.  Quduq  ustidagi  suyuqlikning  sarfi 
shtutser yordamida boshqariladi. 
“Favora  –  MQEN”  yoki  “MQEN-favvora”  sxemasi  boyicha  ishlaganda 
quduq  ichi  jihozlari  8.5-rasmdagi  kabi  jamlanadi.  MQEN  qurilmasi  oddiy 
bajarilgan  bo’lib,  elektr  dvigatel  nasosdan  pastga  joylashtiriladi.  Nasos  elektr 
dvigatel  bilan  birgalikda  g’ilofga  (6)  joylashtiriladi,    uning  yuqori  qismiga 
taqsimlagich  (3)  mahkamlanadi,  quvurning  (2)  ichiga  plunjer  manjetli  zichlama 
bilan  birgalikda  joylashtiriladi.  Quduqning  ustiga  o’rnatilgan  gidravlik  ko’targich 

---

 
52 
yordamida plunjer siljitiladi. Plunjer joydagi holatni egallaganda pastki qatlamdagi 
mahsulot pakerning (8)  markaziy kanali orqali NKQ-ga (7),  g’ilof va MQENning 
oralig’i  orqaga  halqali  kanal  boylab  taqsimlagichning  boylama    kanallari  orqali 
tashqi (1) va ichki (2) NKQning qatorlarini oralig’i orqali yer usti chiqib keladi. 
Yuqori  qatlamdan  qatlam  suyuqligi  radial  teshiklar  (5)  orqali  nasosning 
kirish  qismiga  kirib  keladi  va  taqsimlagichning  markaziy  kanali  orqali  (4) 
NKQning ichki qatorlari orqali yer ustiga chiqariladi. Pastki qatlamni o’zlashtirish 
vaqtida  taqsimlagich  (3)  qayta  qo’shiladi.  Bunda  MQEN  ishlamaydi,  suyuqlik 
pastki qatlamdan NKQning ichi orqali yer ustiga uzatiladi. 
“MQEN – favvora” sxemasida ishlatish (8.5-rasm ).  
Nasos va projektor elektr dvigatelining tagi qismiga joylashtiriladi, suyuqlik 
esa  pastki  qatlamdan  nasosning  qabul  qismiga  kirib  keladi.  Suyuqlik  nasosning 
qabulidan  chiqib  g’ilov  va  dvigatelning  orlig’idagi  halqa  oralig’i  orqali  protektor 
bilan taqsimlagichning ichki kanaliga kirib keladi va NKQ tizmasining ichki kanali 
orqali yuqoriga ko’tariladi. Yuqori qatlamdan qatlam suyuqligi  NKQning ichki va 
tashqi oralig’idagi halqa fazosi orqali yer ustiga yo’naltiriladi.