Neft va gaz konlari mashina va jihozlari

Foydalanilgan  adabiyot:  1.  T.R.Yuldashev,    X.Q.  Eshkabilov.  “Neft  va 
gaz  konlari  mashina  va  mexanizmlari”  Qarshi.:  Qashqadaryo  kо‘zgusi  OAV 
nashriyoti. –Darslik-2015 yil. 
2. T.R.Yuldashev. “Neft va gaz konlari mashina va jihozlari” Qarshi.: Uslubiy 
qо‘llanma. Qarshi -2015 yil 
 
8.1. Bir vaqtda alohida ishlatish jihozlarining sxemasi 
 “Favvora – favvora” sxemasi. 
Qatlamni alohida ishlatish jihozlari (AIJ) yer usti va quduq ichi tugunlaridan 
tashkil  topgan.  Yer  usti  jihozlarining  tugunlari  favvora  armaturasi,  nasos 
qurilmalari  va  boshqalardan  tashkil  topgan  bо‘ladi,  quduqning  ustini 
germetiklash,harakatni  uzatish  va  rejim  parametrlarini  boshqarishni  ta’minlashga 
mо‘ljallangan. 
Yer  osti  tugunlari  qatlamlarning  germetikligini,  belgilangan  hajmdagi 
debitni olish (yoki haydash) va uni yerning ustiga kо‘tarib berishni ta’minlaydi. 
Turkumli  ishlab  chiqariladigan  jihozlardagi  paker  –kerakli  element 
hisoblanadi  va  ishlatish  davrida  bir  qator  tizma  quvur  birikmasini  oralig‘ini 
bekitadi. 
“Favvora-favvora” sxemasida neft qazib oluvchi quduqlarda qо‘llaniladigan 
qurilma  ikki  xil  bо‘ladi:  ikkita  parallel  joylashgan  NKQlari  UF2P  (UQE,  UFP, 
UFP2)  turida  va  NKQlari  konsentrik  joylashtirilgan-UVLG  qurilmasi  bо‘lib,  bu 
qurilma gazlift usulida ishlatilgan quduqning ichiga о‘rnatiladi. 
UF2P  turidagi  qurilma  (8.1-rasm)  116  va  168  mm.li  diametrdagi  ishlatish 
tizmasi  uchun  mо‘ljallangan  va  unga  mos  keladigan  NKQning  ruxsat  etilgan 
diametrlar 48x48, 60x60, 73x48 mm. 
Qatlamlarni  energetik  zaxiralari  favvoralanishni  ta’minlaganda  konni 
ishlatish davrida “favvora-favvora” sxemasidan foydalaniladi. 
Bunday  sxemadan  foydalanilganda  qatlamning  mahsuloti  yer  ustiga  bir- 
umumiy  kanal  orqali  yoki  alohida  kanal  orqali  kо‘tariladi  va  ularning  soni 
ishlatiladigan qatlamlarning soniga teng bо‘lishi kerak. Ishlatish tizmasida parallel 
yoki konsentrik joylashtirilgan NKQ tizmasining kanalidan foydalaniladi. 
Jihozlarning eng soddasi sxemasiga (8.2-rasm) paker (8) kirib,  u  mahsuldor 
qatlamlar  (7,9)  va  NKQning  tizmasini  (5)  oralig‘iga  joylashtiriladi.  Yuqoridagi 
qatlam  halqa  kanali  orqali  (6),  pastki  qatlam  esa  NKQ    (5)  tizmasining  kanali 

---

 
50 
orqali ishlatiladi. Pakerni о‘rnatishda va olib chiqarib olishda NKQning tizmasidan 
foydalaniladi. Favvora armaturasiga zulfinlar о‘rnatiladi, tizmaning ichki bо‘shlig‘i 
bilan  tutashtiriladi  va  suyuqlik  olishning  rejimini  boshqarish  shtuserlar  (3,4) 
yordamida amalga oshiriladi. 
Qatlamdagi  suyuqlik  NKQning  bir  tizmasi  orqali  kо‘tarilganda  ikki  pakerli 
sxemadan  foydalaniladi.  Bunda  pakerlarning  har  biri  qatlamning  shipiga 
о‘rnatiladi. 
Suyuqlik  qatlamdan  NKQ  tizmasining  ichki  bо‘shlig‘iga  teskari  klapan  va 
shtuserlar orqali kirib keladi va aralashadi, yer ustiga kо‘tariladi. Teskari klapanlar 
qatlamdan  qatlamga  suyuqlikni  о‘tib  ketishiga  yо‘l  qо‘ymaydi,  shtuserlar  har  bir 
qatlamdn olinadigan suyuqlikni boshqarish uchun xizmat qiladi.