Neft va gaz konlari mashina va jihozlari

8.3.Mexanizatsiyalashgan usul  va mexanizatsiyalashgan usul sxemalari 
 
Bu  guruhda  ikkala  mahsuldor  qatlamdan  neftni  qazib  olish  mexanizatsiya 
usulida  olib  borish  talab  qilinadi,  ko’pincha  “nasos-nasos”  usuli  ham  deb  ataladi. 
Bu usul juda murakkab va ikkala  nasosga ham energiya uzatish talab qilinadi. 
Bunday holat jihozlar konstruktsiyasini murakkablashtiradi va yer osti ta’mir 
ishlarini olib borish hamda qatlamlarni tadqiqotlash  qiyinlashadi. 
Quduq  ichi  shtangali  quduq  nasoslarining  jihozlari  birikmasini  quyidagi 
turlari  qo’llaniladi  va  tizma  shtangasi  bittasiga  osilgan  bo’ladi:    quduq  ichi 
jihozlariga (8.7-rasm) pakerli NKQ (3) kirib, mahsuldor qatlamlarning oraliqlariga 
(2;5)  pakerdan  yuqoriga  va  pastga  quduq  nasoslari  joylashtiriladi  (1;4),  plunjerlar 
bir  shtanga  tizmasini  harakatga  keltiradi.  Shtanga  tizmasi  tebranma  dastgoh   
balansiri bilan siljitiladi. 
Mahsulot  pastki  qatlamdan  pastdagi  nasosning  qabuliga  kirib  keladi  va 
undan keyin esa NKQning ichki bo’shlig’i orqali silindrga va yuqoridagi nasosning 
porsheni  klapanlari  orqali  yuqoriga  ko’tariladi.  Mahsulot  yuqoridagi  qatlamdan 
yuqoridagi  nasosning  qabuliga  to’planadi  va  silindrda  pastki  qatlamning 
mahsulotlari bilan aralashib NKQ tizmasi orqali ko’tariladi. 
Nasosning  diametri  shunday  tanlanadiki,  yuqori  nasosning  plunjerining 
ko’ndalang  kesimini  yuzasi  katta  bo’lishi  hamda  pastki  va  yuqori  qatlamlardan 
olinadigan mahsulotlarni o’tishini ta’minlashi kerak. 
“ShqN-ShqN”  (shtangali  quduq  nasoslari)  sxemasida  parallel  NKQ  ning 
qatori parallel  holda qo’llaniladi. yer  usti jihozlari  maxsus boshchali (1) balansirli  
tebratma dastgohdan tashkil topgan, o’ng osma ikki arqon (2) mahkamlangan yoki 

---

 
54 
ikkita  balansirli  tebratma  dastgoh  bir-biri  bilan  bog’liq  bo’lmagan  holda  arqonli 
osma va quduq og’zi jihozlari (3) bilan ta’minlangan. 
Er  osti  jihozlari  NKQning  ikkita  tizmasidan  (4,5)  tashkil  topgan  bo’ladi  va 
ulardan  bittasi  pastki  qatlamni  ishlatish  uchun  quduq  nasosiga  (7)  tushiriladi, 
ikkinchi  NKQ  tizmasi  (5)  yuqori  qatlamni  ishlatish  uchun  quduqqa  nasos  (6) 
tushiriladi. 
Oldingi  sxemaga  nisbatan  bu  sxema  yordamida  ikkala  qatlamni  bir-biridan 
alohida ishlatish mumkin lekin, metall sarfi  katta bo’ladi. 
Xuddi shunga o’xshash sxema yordamida uchta qatlamni alohida ishlatishni 
imkoniyati  mavjud.  Bunday  sharoitda  ikkita  qatlam  ketma-ket  ulangan  nasoslar 
yordamida,  uchinchi  qatlam  esa  parallel  o’rnatilgan  NKQning  tizmasi  orqali 
mustaqil ishlatiladi.