Neft va gaz konlari mashina va jihozlari

Texnologik suyuqliklar 
 
Neft qatlamidagi bosimni saqlab turish maqsadida haydash uchun va neftgaz 
beruvchanlikni  kuchaytirishda  har  xil  moddalarning  eritmalari,  kompozitsion 
moddalar,  ikkilamchi  mahsulotlar  ko’rinishidagi  yoki  neft  qazib  olish 
jarayonlaridagi  yirik  tonnajli  tashlanmalar,  neftkimyosi  yoki  boshqa  ishlab 
chiqarishni individual muhitlaridan foydalaniladi. 
Qatlamga  haydaladigan  hamma  texnologik  muhitlar  ikkita  yirik  guruhlarga 
bo’linadi,  tashishda  va  haydash  sharoitidagi  termobarik  o’zgarishdagi  fazoviy 
holatning almashuvini tavsiflaydi. 
Texnologik  barqarorlashgan  muhit  har  qanday  sharoitda  bir  fazolikni 
saqlaydi, rejimsiz holatlarga aralashib ketmaydi. 
Texnologik  nobarqaror  muhitlar  manbadan to  qatlamgacha  harakatlanganda 
aralashish jarayonida o’zining fazoviy holatini almashtiradi. 
Texnologik barqaror fazolarni qo’llash: 
-  yer  usti  yoki  yer  osti  chuchuk  yoki  minerallashgan  suv  manbalaridagi 
(daryo,  dengiz,  ko’l,  qatlam)  suvlar  shartli  ravishda  “birlamchi”  suv  zaxirasiga 
mansubdir; 
- oqova suvlar (neftdan ajratib olingan suv va qayta haydaladigan); 
- “birlamchi” yoki “ikkilamchi” suvdagi polimerlarning eritmasi; 
- “birlamchi” yoki “ikkilamchi” suvdagi SFMlarning eritmasi; 
- suvdagi har xil eritmalar. 
Termobarik  va  mexanik  sharoitlarni  ta’sir  qilishiga  qarab  texnologik 
barqaror muhit (TBM)ning guruhi har xil fizik-kimyoviy barqarorlikka ega bo’ladi. 
Polimerli  eritmalarning  qovushqoqligi  tashqi  omillarning  ta’sirida  ko’pincha 
pasayadi.  Ular  qatlamni  egallab  olish  n
egal
  koeffitsientini  kuchaytirishdagi  asosiy 
texnologik  xususiyatlarini  yo’qotadi.  Eritma  tuzilmasini  tashqi  omillarning 

---

 
67 
ta’sirida  parchalanishi  polimerli  eritmalarni  hoshiyalardan  neftni  siquvchanlik 
sifatini  pasaytirishga  olib  keladi.  Bunday  TBMni  qo’llashning  yuqori 
samaradorligiga  erishish  uchun  salbiy  omillarni  o’rnini  to’ldiruvchi  maxsus 
choralar oldindan qo’llaniladi. 
Qatlam  suvlarining  tarkibidagi  asosiy  tashuvchilarni  uchta  asosiy 
komponentlarga bo’lish mumkin: 
1)  og’ir uglevodorodlar – OU; 
2)  mexanik aralashmalar – MA; 
3)  temir sulfidi – FeS – zichlikni oshiruvchi asosiy komponent hisoblanadi. 
Texnologik  nobarqaror  muhitlar  neft  koni  amaliyotida  ko’proq  SO
2
  – 
uglerod ikki oksidi ko’rinishida uchraydi.