Neft va gaz konlari mashina va jihozlari

Neftni birlamchi qayta ishlash 
Neftni qayta ishlash uni haydashdan boshlanadi. Neft murakkab aralashmali 
tuzilishga  ega  bo‘ladi  va  uning  tarkibida  o‘zaro  erigan  uglevodorodlar  mavjud 
bo‘lganligi  uchun  har  xil  qaynash  haroratiga  egadir.  Haydash  davomida  haroratni 
ko‘tarilishi  hisobiga  har  xil  qaynash  oraliqlarida  neftdan  uglevodorodlar  ajralib 
chiqadi. 
Belgilangan  fraksiyalarni  olishga  rektifikatsiya  deyiladi  va  bu  jarayon 
rektifikatsiya  kolonnasida  amalga  oshiriladi.  Rektifikatsiya  kolonnasi  tik  silindr 
apparatidan  iborat  bo‘ladi,  balandligi  20..30  m  va  diametri  2..4m.  Kolonnaning 
ichki  qismi  gorizontal  disklar  bilan  alohida  ko‘p  sonli  bo‘linmalarga  bo‘lingan 
bo‘ladi,  ularda  teshiklar  o‘rnatilgan  va  teshiklar  orqali  neft  va  suyuqlikning 
bug‘lari chiqib ketadi.  
Neftni  rektifikatsiya  kolonnasiga  haydashdan  oldin  350...360
0
S.gacha 
trubkali pech yordamida qizdiriladi. Bunda yengil uglevorodlar , benzinli, kerosinli 
va  dizel  fraksiyalari  bug‘  holatiga  o‘tadi,  qaynash  harorati  350
0
S.dan  yuqori 
bo‘lgan suyuqlik fazasi bu mazutdir. 
Bunday  aralashma  rektifikatsiya  kolonnasiga  berilgandan  keyin  mazut 
pastga  oqadi,  bug‘  holatidagi  uglevorodlar  esa  yuqoriga  ko‘tariladi.  Bundan 
tashqari  kolonnaning  pastki  qismida  350
0
S.gacha  qizdirilganda  mazutning 
tarkibidagi uglevodorodlarning bug‘lari ham yuqoriga ko‘tariladi. 

---

 
191 
Uglevodorodlar  yuqoriga  ko‘tarilgandan  keyin  asta  sekin  sovib  uning 
harorati  100...180
0
S.  gacha  pasayadi.  Bunda  ma’lum  harorat  atrof-  muhitga 
beriladi va sun’iy ravishda bug‘lar suyuqlikka aylanadi. 
Bug‘larni  asta  sekin  sovishi  natijasida  neftda  ma’lum  uglevodorodlar 
kondensatsiyalanadi. Texnologik jarayon shunday hisoblanganki, kolonnaning eng 
yuqori qismida benzin fraksiyasi, keyin - kerosin, pastda esa - dizel yoqilg‘isinineg 
fraksiyasi kondensatsiyalanadi.  Kondensatsiya bo‘lmagan bug‘larni ajratish  uchun 
gaz  ajratishga  yo‘naltiriladi,  undan  quruq  gaz  (metan,  etan),  propan,  butan  va 
benzin fraksiyalari olinadi. 
Neftni  haydashda  ko‘rsatilgan  fraksiyalarni  olish  quvurchali  qurilmalarda 
atmosfera  bosimida  olib  boriladi.  Neftni  chuqur  qayta  ishlashda  atmosfera-
vakuumli  quvurchali  qurilmalardan  foydalaniladi.  Unda  atmosferadan  tashqari 
vakuum baki bo‘ladi va mazutdan ajralib chiqqan yog‘li fraksiyalar  (distillyatlar), 
vakuumli gazoyl ajraladi va gudron qoldig‘i qoladi.