Nazariy savollar

22-modda. Ma’muriy jazoning maqsadi
Ma’muriy jazo javobgarlikka tortish chorasi bo‘lib, u ma’muriy huquqbuzarlik sodir etgan shaxsni qonunlarga rioya etish va ularni hurmat qilish ruhida tarbiyalash, shuningdek ana shu huquqbuzarning o‘zi tomonidan ham, boshqa shaxslar tomonidan ham yangi huquqbuzarlik sodir etilishining oldini olish maqsadida qo‘llaniladi.
Ushbu muammoli vaziyatda yol transport hodisasi natijasida 12 201 000 so‘m miqdorda moddiy zarar va avtomashina baxolatish uchun to‘lagan 850 000 so‘m miqdorida zarar yetkazilgan. Ushbu zarar miqdorini ancha miqdordagi moddiy zarar deb topishimiz mumkin. Ancha miqdordagi moddiy zarar deganda, bazaviy hisoblash miqdorining besh baravari miqdoridan oshib ketgan zarar tushuniladi. 133-modda 2-qism.
133-modda. Transport vositalari haydovchilarining yo‘l harakati qoidalarini buzishi jabrlanuvchiga yengil tan jarohati yoki ancha miqdorda moddiy zarar yetkazilishiga olib kelishi
Transport vositalari haydovchilarining yo‘l harakati qoidalarini buzishi jabrlanuvchiga yengil tan jarohati yoki ancha miqdorda moddiy zarar yetkazilishiga olib kelsa, bundan jabrlanuvchiga yengil tan jarohati yetkazilishiga olib kelmagan yo‘l-transport hodisasi sodir etilganda yo‘l-transport hodisasida ishtirok etgan haydovchilar tomonidan yo‘l-transport hodisasi to‘g‘risida xabarnoma tuzilgan hollar mustasno —
bazaviy hisoblash miqdorining besh baravaridan yetti baravarigacha miqdorda jarima solishga yoki transport vositalarini boshqarish huquqidan bir yildan uch yilgacha muddatga mahrum etishga sabab bo‘ladi.

Ushbu kazusda jabrlanuvchiga nisbatan tan jarohati yetkazilmagan. Agarda ikki haydovchi ozaro xabarnoma tuzishsa, yani zararni qoplash haqida kelishuv shu kabilarni amalga oshirsa huquqbuzarlik sodir etgan shaxs javobgarlikdan ozod qilinishi mumkin.

Ushbu huquqbuzarlik 21²-moddaga ham tushadi. Yarashilganligi munosabati bilan mamuriy javobgarlikdan ozod qilish.


16-kazus
F.Muxsinov 2020 yil 11 iyul kuni Toshkent shahar, Chilonzor tuman xududida joylashgan «Ippadrom» bozorida bo‘la turib, fuqaro A.Saydaxmedovga 300 AQSh dollarini “qora bozor” narxida ya’ni 1 000 000 so‘mdan ja’mi 3 000 000 so‘mga noqonuniy ravishda sotayotganida, ularning o‘rtasidagi o‘zaro hisob-kitob yakunlangach, bu holat Toshkent shahar Yashnobod tumani prokuraturasi huzuridagi departament hodimlari tomonidan aniqlangan va bu haqida xujjatlar tuzilgan, so‘ng F.Muxsinovdan ashyoviy dalil sifatida 300 AQSh dollari hamda 3 000 000 so‘m pullar vaqtinchalik olib qo‘yilgan.
F.Muxsinov mazkur holat yuzasidan, 2020 yil 11 iyul kuni «Ippadrom» bozorida bo‘lganligi, sung fuqaro A.Saydaxmedovga o‘ziga tegishli 300 AQSh dollarini 1 000 000 so‘mdan ja’mi 3 000 000 so‘mga sotganligi, ularning o‘rtasidagi o‘zaro hisob-kitob yakunlangach, bu holat departament hodimlari tomonidan aniqlanganligi va bu haqida xujjatlar xolislar ishtirokida tuzilganligi, uning maqsadi sotish emasligi, qilgan ishidan pushaymonligi, boshqa takrorlanmasligi haqida tushuntirish bergan.
Savol:
- Vaziyatga huquqiy baxo bering.
- F.Muxsinovning harakatlarini huquqbuzarlik sifatida e’tirof etish asoslarini tahlil qiling.


Javob.
Avvalo ushbu kazusga javob yozishdan oldin mamuriy huquqbuzarlik haqida qisqacha toxtalib ötsam. MJTK 10-moddaga kora mamuriy huquqbuzarlik deganda qonunchilikka binoan mamuriy javobgarlikka tortish nazarda tutilgan, shaxsga fuqarolarning huquq va erkinliklariga mulkchilikka davlat va jamoat tartibiga tabiiy muhitga tajovuz qiluvchi ğayrihuquqiy aybli (qasd-ehtiyotsizlik) sodir etilgan harakat-harakasizlik tushuniladi. Ushbu kodeksda belgilangam har qanday huquqbuzarlik uchun mamuriy javobgarlik belgilangan. Mamuriy huquqbuzarlik sodir etganligi uchun quyidagi mamuriy jazo choralari qollanilishi mumkin:
1) jarima;
2) ma’muriy huquqbuzarlikni sodir etish quroli hisoblangan yoki bevosita shunday narsa bo‘lgan ashyoni haqini to‘lash sharti bilan olib qo‘yish;
3) ma’muriy huquqbuzarlikni sodir etish quroli hisoblangan yoki bevosita shunday narsa bo‘lgan ashyoni musodara qilish;
4) muayyan shaxsni unga berilgan maxsus huquqdan (transport vositasini boshqarish huquqidan, ov qilish huquqidan) mahrum etish;
5) ma’muriy qamoqqa olish.
6) chet el fuqarolarini va fuqaroligi bo‘lmagan shaxslarni O‘zbekiston Respublikasi hududidan ma’muriy tarzda chiqarib yuborish.