Nazariy o`quv mashg`ulotining o`qitish texnologiyasi



Download 1,47 Mb.
bet5/12
Sana05.07.2021
Hajmi1,47 Mb.
#109660
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12
Bog'liq
2 mavzul

3. Lendver modeli - shunday kompyuter tarmoqlarida foydalaniladiki, bunday tarmoqdagi axborot xavfsizligi axborotni kiritish-chiqarish operatsiyalarining ximoyasi bilan ta’minlanadi.

Ko‘pgina real vaqt masshtabida ishlaydigan mavjud operatsion sistemalar uchun Bella va La-Padula ximoya sistemasi konsepsiyasidan foydalaniladi. Bu modelda foydalanish dispetcherining qo‘llanilishi talab etiladi. Axborotni ximoya qilish sistemasining o‘zi esa uchlik ko‘rinishida tasvirlanadi:

Z=(S,Q,P)

bu erda:

S – foydalanuvchilar va ular dasturlaridan iborat sub’ektlar hamda o‘zidan-o‘zi paydo qiluvchi jarayonlar, protseduralar va b.;

Q – sub’ektlar bilan so‘rov olib borishi mumkin bo‘lgan sistemaning ob’ekt (resurslari) to‘plami; ob’ektlarga dasturlar, protseduralar, ma’lumotlar disklari, tomlar, fayllar, aloxida fayl yozuvlari va qurilmalar mansub;

P – sub’ektlarning ob’ektlardan foydalanish huquqlari to‘plami.

Axborotni ximoya qilish sistemasining umumiy strukturasi 1-rasmda keltirilgan.


Sub’ektlar

( S )


Foydalanish dispetcheri

Ob’ektlar

( Q )

Foydalanish matrisasi

Axborotni ximoya qilish sistemasining umumiy strukturasi.


Bitta protsedura bir vaqtda ham sub’ekt, ham ob’ekt bo‘lib chiqishi mumkin. Foydalanish huquqi bitli vektorlar bilan aniqlanadi. Har bir bit ta’qiqlash (zapret) yoki ruxsat berishni aniqlaydi: R, E, W, M, A, O; bu erda R – o‘qish, E – tahrirlash, W – yozish, A – administrator, O – to‘liq mulkdor (polnыy sobstvennik).

Foydalanishning minimal huquqi to‘rt bit bilan aniqlanadi: R, E, W, M. Foydalanish huquqini foydalanish administratori aniqlaydi va xech qaysi foydalanuvchi ||P|| matritsadan foydalanish imkoniga ega emas, lekin uni o‘zgartirishi mumkin.

Ko‘proq ishonchli haqiqiylikka mos model sifatida o‘yin ximoya modellari ifodalanadi, ya’ni bunday modellarda kamida ikkita tomon mavjud bo‘ladi. Birinchi tomon axborotni ximoya qilish sistemasini, ikkinchi tomon esa birinchi tomon vositasida qurilgan ximoyani egallash sistemasini quradi.

Shunday bo‘lishiga qaramasdan ko‘pgina atakalar va beruxsat foydalanishga bo‘lgan harakatlar passiv (ya’ni foydalanuvchi haqida axborot yig‘ish va nusxalash) hisoblanadi va o‘zida faol atakaga tayyor potensial buzg‘unchini oshkor qilishi ham mumkin.



Ximoya sistemasini ishlab chiqish ximoya qilinishi lozim bo‘lgan sistemaning o‘zini ishlab chiqish bilan birga olib borilishi kerak. Ximoya sistemasini yaratish tajribasi quyidagi asosiy prinsiplarni ajratish imkonini beradi. Ular loyihalashda e’tiborda bo‘lishi kerak.


Download 1,47 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish