Nazariy fizika kursi

E
  ga  b o g iiq  
deb  olamiz:
Pa { r, t )
  =  
Fa (E(r, t)).
Boshqacha  qilib  gapirsak,  to'lqinning  tarqalish   tezligi  chekli  bo'lishi  bi- 
lan bog'liq b o ‘lgan kechikish vaqtini hisobga olmaymiz.  Q utblanish vck- 
torini  tashqi  elektr  m aydon  kuchlanganligi 
E
  ning  d a ra jala ri  b o ‘yicha 
q ato rg a  yoyib  bir  necha  h ad lar  bilan  chegaralanam iz:
Pa(r,t)  -
  ^  + W
| £ W
*  
+
EpE^Es
 +   •  •  •  • 
(14.1)
Bu  yerda 
a
  =  
{x, y, z}.
K o‘pgina dielektrik m u h itlar uchun  birinchi  h ad  nolga teng bo'ladi. 
S egnetoelektriklar b u n d a n  m ustasno,  chunki ulard a tashqi m aydon b o ‘l- 
m agan da ham  faza o ‘tish lar hisobiga sp o n tan  holda  (o‘z -  o'zidan)  dipol 
m om enti  paydo  bo'ladi.
B undan  keyin  bizni  vaqt  va  fazoda  sodir  b o ‘luvchi  nochiziqli  ho- 
disalar  qiziqtiradi.  Ular,  m asalan  lazer  (k a tta   intensivlikdagi  yorug'lik 
m anbayi)  m aydoni  t a ’sirida  yuzaga  kelishi  m um kin.  Q ato r  (14.1)  dagi 
ikkinchi,  uchinchi  va  keyingi  h ad lar  fazo  va  v aq td a   o :zgaruvc,hi  may- 
donlarning  t a ’sirini  aniqlaydi.  Bu  q ato rn i  quyidagi  ko'rinishda  yozib 
olamiz:
p u r . t )
  =   ^ 0 ) + E x S %   +   | E x S 7b S£ . , +
P
 
/
3,7
(14.2)
/3,7,<5
B u  yerda