Nazariy fizika kursi

J 2J x- J xJ 2 = 0 ,
J 
2J y- J yJ 2 = 0 ,
 
^726)
J 2J - J j 2
= 
0
.
204

---

Наг qanday harakat miqdori momenti singari elektronning to‘ la 
mexanik momenti J ham kvantlanadi va (7.25) munosabatga asosan J2 
operatoming 
xususiy qiymatlari quyidagi ifoda orqali aniqlangan 
bo‘ ladi:
3 2 = h 2j ( j + \).
(7.27)
Bunda 
j -
to la harakat 
miqdori momentining qiymatini 
aniqlovchi kvant soni. Kvant mexanikasida qabul qilingan momentlami 
qo'shish qoidasiga binoan berilgan 
l
va 
5
qiymatlarda 
j
soni quyidagi 
qiymatlami qabul qiladi:
. 
1 3 5
J ~ 2 ’ 2 , 2 ' " '
(7.28)
T o la harakat miqdori momentining ixtiyoriy bitta y o ‘ nalishga 
proyeksiyasi ham kvantlanadi, xususan 
j
.
uchun quyidagi tenglikni 
yozish mumkin:
J z = h m
OT;=
±
i
±
|
,
±
|
( 7. 29)
Bu yerda 
j
kvant soni / orbital va 
s
spin kvant sonlari bilan 
quyidagi formula orqali ifodalanishi mumkin:
j = l + s
yoki У = |^ — 5|- 
(7.30)
T o la , orbital va spin momentlari J , M va S bir vaqtning o ‘ zida 
kvantlanganligi sababli , ular o ‘ zaro faqat biror aniq y o ‘nalishga ega 
boiadi. Bir elektronli atom holda momentlaming faqat ikkita nisbiy 
joylashishlari o ‘ rinii 
boiadi, ulardan biri J = M + S ga, ikkinchi 
J = M - S si ga to‘ g ’ri keladi.
7.5. Pauli tenglamasi
Elektronning xususiy magnit momentining mavjudligini hisobga 
oluvchi norelativistik to iq in tenglamasini keltirib chiqarish uchun 
elektromagnit maydonda harakatlanuvchi electron ko‘rib chiqiladi. Spin 
tushunchasini kiritishda ishlatadigan asosiy g ’ oyaga binoan, elektron 
(7.3) ga asosan,
205

---

ga teng bo‘ lgan magnit momentga ega bo‘ ladi. Ushbu magnit 
momentning paydo bo‘ lishi magnit maydonidagi elektron uchun 
qo‘ shimcha potensial energiyaning vujudga kelishiga olib keladi va 
uning qiymati