Nazariy bilish tushunchasining ma’no mazmuni

2.Yuridik psixologiya fanida nazariy bilishning asosiy metodologik tamoyillari.
Metodologik tamoyil nima?
Yuridik psixologiya fanida asosiy metodologik tamoyillar quyidagilardan iborat:

• 
  nazariy bilish tamoyillari
  

• 
  falsafiy bilish tamoyillari;
  

• 
  ilmiy bilish tamoyillari;
  

• 
  amaliy bilish tamoyillari;
  

Yuridik psixologiya metodologiyasining asosiy tamoyillaridan yana biri insonga shaxs sifatida alohida yondoshuvdan iboratdir. Muayyan bir shaxs uchun uning ichki, shaxsiy –ruhiy kechinmlarai ma’lum bir tashqi ta’sirotlar bilan bog’liq tarzda jinoiy vaziyatni vujudga keltirishini, shaxsiy kriminogen holatlar va sabablarni aniqlash ushbu tamoyilning o’zagini tashkil etadi.
Ana shu nuqtai nazardan «faoliyat nazariyasi» alohida ahamiyat kasb etadi. U maqsad, unga erishishning shart - sharoitlari, uslublari va vositalarini tadqiq etadi. Umuman olganda, har qanday faoliyat quyidagi tuzilishda: maqsad-sabab (motiv) - qobiliyat – natija lo’nda ifodalanadi.
Falsafa yuridik psixologiya fanining metodologik asosi bo’lib hisoblanadi. Unga tayanib qator muhim muammolarni, jumladan psixikaning tabiatini, ruhiyot darajalari, shaxs va komil inson masalalarini to’la yoritish mumkin.
Ilmiy bilish tamoyillari tarkibiga yuridik psixologiyaning boshqa fanlar kabi ilmiy jihatdan tadqiq qilish usullari kiradi. Olimlarning yuridik faoliyat sohasida olib boradigan ilmiy - tadqiqot usullari, tajribalari katta ahamiyat kasb etadi.
Amaliy bilish tamoyillari esa ilmiy jihatdan asoslangan ma’lumotlarni, xulosalarni tergov, so’roq qilish amaliyotlariga tadbiq qilish imkonini beradi.

3. Yuridik faoliyatda shaxsni o’rganishning
psixologik usullari.
Shaxs deb kimlarni aytamiz?
Yuridik faoliyatda shaxsni o’rganishning psixologik usullari quyidagilardan iborat:

1. 
   Individual suhbat – uning yordamida kuzatish paytida to’plangan ma’lumotlar to’ldiriladi. Suhbat shaxs faoliyatining motivlashuviga oid jihatlar haqida ma’lumotlar olish imkonini beradi. Suhbatga tayyorgarlik reja tuzib olishni nazarda tutadi.
   
2. 
   Hujjatlar tahlili – xatlar, ishga oid hisobotlar, kundaliklar, ma’ruzalar, ayrim ta’kidlar, qaydlar kabilar mobaynida o’rganilayotgan shaxs haqida zarur axborotlarni to’playdilar. An’anaviy va rasmiylashtirilgan turlarga bo’linadi. Matn mazmuni tahlili birinchi toifaga kirsa, axborotning ayrim bo’laklarni ajratish va ishlab chiqarish ikkinchi toifani bildiradi.
   
3. 
   Tarjimai hol metodi – huquqiy e’tiborga molik ob’ektni o’rganish muayyan davr, millat, sinf, ijtimoiy tabaqa shart-sharoitlariga borliq bo’lgan shaxsning shakllanishi jarayonini tadqiq etish demakdir. Inson hayot yo’lini o’rganishni uch yoshligidan boshlash maqsadga muvofiqdir.
   
4. 
   Testlar metodi – ular yordamida har bir kishi mustaqil ravishda o’ziga zarur fazilatlarni xarakteriga singdirish uchun mashg’ulotlar tizimini belgilab oladi.
   
5. 
   Shaxs to’g’risida ma’lumotlarning baholanishi. Yuristni qiziqtirayotgan shaxs haqida ma’lumotlarni tizimlashtirishga quyidagilar asos qilib olinadi:shaxsni faoliyatda o’rganish tamoyili, shaxsning yaxlitligi tamoyili, konkret-tarixiy nuqtai-nazardan yondashish tamoyili.
   

Yuqoridagi usullar orqali shaxsni o’rganib, uning ichki dunyosini aniqlash mumkin.