Navoiykon-metallurgiyakombinati navoiydavlatkonchilikinstituti «mashinasozliktexnologiyasi»

K =Ko – K₁ – K₂– K₃– K₄- K₅– K₆
bunda: K0 - koeffitsienti, maxkamlashni garantiyali mustaxkamli-
gini ifodalab, barcha xolatlar uchun doimo 1.5 ga
tengdir. Ko=1.5
K1 - koeffitsenti, zagotovkadagi notekislar tufayli kesish
kuchini ortishini ifodalovchi koeffitsentdir.
Dastlabki ishlov berishda - K1=1,2
Toza ishlov berishda - K1=1,0
K2 - koeffitsenti, kesuvchi asbob kesuvchi kismini utmas
xolga kelganligi tufayli kesish kuchini ortishini
ifodalovchi koeffitsent bulib, uni kiymatlari kuyida-
gi jadvalda keltirilgan.
K2 - koeffitsentini kiymatlari jadvali.

jadval 4.2

.

Ishlov berish turi	Kesish kuchi komponentlari	Kiymati	Ishlov beriluvchi material
Parmalash	Burovchi moment	1.15 1.10	CHuyan
Dastlabki zenkerlash	Uk buylama kuch	1.3 1.2	CHuyan
Dastlabki yunish	Burovchi moment	1.0 1.4 1.2 1.5 1.25	Pulat va chuyan
Dastlabki va toza tsilindrik frezalash	Uk buylama kuch	1.75 ... 1.90 1.2 ... 1.4	Pulat
Toretsni dastlabki va toza frezalash	Tangentsal kuch	1.75 ... 1.90 1.2 ... 1.4	CHuyan
Jilvirlash	Radial kuch	1.15…1.20	Pulat
Tortish	Uzatish kuchi	1.55	CHuyan

K₃; K₄;K₅vaK₆ – koeffitsentlari kiymatlari jadvali:

jadval 4.3

Koeffitsientni belgilash	Koeffitsientni kiritishda e`tiborga olinadigan faktorlar	Koeffitsient kiymatlari
K3	Uzlukli kesishda kesish kuchini usishi	1.2 - yunishda
K4	Kisuvchi kuchning doimiy emasligi	1.3- Kul kuchli kisish kurilmalari uchun 1.0- Pnevmatikvagidravlikkisishkurilmalariuchun
K5	Kul kuchli kisish kurilmalari rukoyatkalarini joylashuv kulayligi darajasi	1.0-Kichik uzunlikdagi va kulay joylashgan rukoyatkalar uchun 1.1-Rukoyatka (dastak) ni ogish burchagi diapazoni 90o bulgan
K6	Katta urnatuvchi yuzaga ega bulgan detalni urnatuvchi element bilan notekisliklari sababli birikish nuktasi noanik bulganda	1.0- Detal bilan chegaralangan birikuvchi yuzaga ega bulgan urnatuvchi elementlar uchun
	Detalni burashga xarakat kiluvchi momentni xisobga olganda	1.5-Katta yuzani urnatuvchi elementlar uchun

K0, K1…K6 - koeffitsentlarixakidaberilgankiymatlari "K" - nikiymatinibajariluvchioperatsiyanikonkretsharoitigaloyixalanayotganmoslamauchunaniklaydi.
Xar kanday xolatda bu koeffitsient K " 1,5 bulishi kerak. Umuman olganda xisoblash yuli bilan aniklanadi:
a) kisish kuchini kattaligi uni unalishiga boglik bulib, xisobda kuchni yunalishiga e`tibor berish kerak;
b) kisish kuchini urnatuvchi elementlarni ishchi yuzalariga isbatan perpendikulyar xolatda yunaltirish kerak;
v) kisish kuchini zagotovka bilan eng katta birikishida bulgan urnatuvchi elementga yunaltirish kerak;
g) kisish kuchi yunalishini zagotovkani ogirlik kuchi yunalishi bilan mos tushirish kerak;
d) kisish kuchi yunalishi kesish kuchi yunalishi bilan mos tushishi kerak
Demak, mahkamlash kuchlarini aniqlash ularni yo`nalish va miqdor jixatidan asoslash moslamalarni loyixalashda muhim masaladir. Bu amaliy mashg’ulotda xar xil Dastgoh moslamalari uchun mahkamlash kuchlarini aniqlashni o`rganish ko`zda tutilgan.
ISHNI BAJARISH TARTIBI
1.O`qituvchi tomonidan berilgan moslamaning umumiy ko`rinishi sxemasini chiziladi.
2.Berilgan o`rnatish maxkamlash elementlarini o`lchamlari joylanish aniqlanadi.
3.Ishlov jarayonida zagotovkani siljitish mumkin bo`lgan va momentlar aniqlanadi.
4.Bu ta`sir etayotgan kuchlarini teng ta`sir etuvchisi sifatida mahkamlash kuchi yo`nalishi va joyi aniqlanadi.
5. Yuqoridagi kuchlari asosida maxkamlash sxemasi aniqlanadi, bunda siljitish kuchlari va momentlari ta`sirida mahkamlagich siljimasligini (xarakatlanmasligi) kerak.
6. Maxkamlagichni hatto ozgina siljish butunlay kuchlarni ta`siri sxemasini o`zgartirib yuboradi.
7. Ishlov jarayonida ta`sir etadigan hamma kuch va momentlarni tahlil etib, zagotovkani mumkin bo`lgan yoki aylanish xolatlari aniqlanadi.
8. Har bir xolat uchun zagotovkaga ta`sir etayotgan kuchlarni hisoblash sxemalari tuziladi.
9. Zagotovkani muvozanatda bo`lish sharti bo`yicha har bir holat uchun kuch va moment tenglamalar yoziladi.
10. Tenglamalardan mahkamlash kuchlari topiladi, ular ichida eng katta qiymatga ega bo`lgani keyingi hisoblar uchun qabul qilinadi.