Navoiy viloyati pedagog xodimlarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti

Yer qobig’ining issiqlik rejimi. 

Yerning  issiqlik  rejimi  uning  ichki  va  tashqi  tuzilishiga  bog’lik.  Shuning  uchun  xam  yer 

qobig’ini isitadigan issiqlik tashqi–quyoshdan keladigan va ichki – yer bag’ridan ajraladigan issiqlik 

turlariga  ajratiladi.  Yer  bag’ridan  chiqadigan  issiqlk  asosan  radioaktiv  elementlarning 

parchalanishidan  xosil  bo’ladi  va  tog’  jinslarini  isitadi.  Shunga  ko’ra  issiqlik  yerning  turli 

qatlamlarida turlicha bo’ladi. 

Yer  qobig’ining  yuqori  qismi  quyoshdan  keladigan  issiqlik  xisobiga  isiydi.  Yer  qobig’ining 

quyosh  nurlariga  perpindekulyar  joylashgan  1  sm  2  maydoni  quyoshdan  bir  minutda  1,94  kkal 

issiqlik  oladi.  Bir  yilda  esa  yer  shari  quyoshdan  1021  kkal  issiqlik  oladi.  Bu  miqdor  quyosh 

doimiyligi  deb  ataladi.  Yer  yuzasi  g’adir-budur,  baland-past,  o’nqir-cho’nqir  ko’rinishda 

tuzilganligi uchun uni quyosh nurlari bir tekisda isitmaydi. Shuning uchun sutka, oy, fasl, yil asrlar 

buyicha temperaturaning uzgarishi xisobga olinadi. Yerning turli joylarida xarorat keskin o’zgaradi, 

masalan: Antarktidada–900 bulsa, Afrikada Q650S. Yer qobig’i-ning eng yuqori qismi ekvatorda 1–

2  m,  saxrolarda  25–35  m  gacha  quyosh  nur-lari  ta'sirida  isiydi.  Yer  yuzasida  yoz  faslida  tog’ 

jinslarining xarorati Q800S gacha isiydi va u yerning ichkarisiga qarab kamayib boradi. Qishda esa 

aksincha– xarorat oshib boradi.