|
O`tilgan mavzuni takrorlash: (BLITS-SO`ROVI) - 1.Yonishga yordam beradigan gaz.
- 2..Vodorodni kashf etgan olim.
- 3.Kipp apparati yordamida nima olish mumkin.
- 4.Qanday aralashma «qaldiroq gaz» deb ataladi
- 5.Laboratoriyada vodorod qaysi moddalardan olish mumkin?
- 6. Yer qobig'ining necha foizini kislorod tashkil qiladi?
- 7.Indikatorlar qanday moddalar va ular kislotalarga qaday ta’sir etadi?
- 8.Tabiiy kislotalarga misollar keltiring.
- 9. Vodorod qayerda eng ko'p uchraydi?
- 10.Allotropiya nima?
- 11. 2050-yilga borib yer yuzi aholisining necha foizi toza ichimlik suvi yetishmasligi bilan aziyat chekishi mumkin?
- 12.Nima uchun muz suvga cho’kmaydi?
- 13.Necha °C dan yuqori haroratda suv bug‘lari vodorod va kislorodga parchalana boshlaydi?
- 14.Valentlik nima?
- 15.Kimyoviy formula nima?
- Mening yagona kuchim bu mening tirishqoqligimdir
- L. Paster (fransuz mikrobiologi va kimyogari)
- Mavzu: Suv-eng yaxshi erituvchi.Eruvchanlik.
- Kirish: O’tilgan darsni takrorlash.
- Yangi dars bayoni:
- Suvning yer yuzida tarqalishi.
- Suvning ahamiyati.
- Eruvchanlik.
- III. Yangi darsni mustahkamlash.
- IV. Uyga vazifa.
- Suvning grafik tuzilishi (a), hajmiy tuzilishi (b) va assotsiyatsiy holati (d)
Yangi mavzu bayoni: - Yangi mavzu bayoni:
- Suv inson hayoti va amaliy faoliyatida katta ahamiyatga ega. Barcha muhim fiziologik suyuqliklar(qon, limfa va b.) suvli eritmalardir. Suyuq eritmalar ikki yoki undan ortiq tarkibiy qismlardan iborat suyuq gomogen (bir jinsli) tuzilmalardir.
- Yer yuzining umumiy sathi 510100000 km2 bo‘lsa, shundan 375000000 km2 suv bilan qoplangan. Okean va dengizlardagi suv (ularda erigan tuzlarni hisobga olmagan holda) 1,4·1018 t, quruqlikdagi chuchuk suv va muzliklardagi suv 4·1015t, tirik organizmlar va tuproq, tog‘ jinslari tarkibi dagi suv 1017t atrofida massaga ega. Masalan, 70 kg bo‘lgan odam tanasida »45,5 kg suv bo‘ladi, ba’zi meduzalar tanasining 98% i suvdan iborat bo‘ladi.
- Tabiatda suv juda ko‘plab tuzlarni eritgan holda bo‘ladi. Ganga yoki Missisipi kabi daryolar yiliga 100000000 t gacha, dunyodagi barcha dar -yolar dunyo okeaniga 2735000000 t tuzni eritib tashib keltiradi. Umuman olganda, suvda deyarli barcha moddalar eriydi. Ba’zi moddalar juda yaxshi, ayrimlari o‘rtacha, yana bir xillari yomon eriydi.Yomg‘ir suvi atmosferaning quyi qavatlaridan o‘tadigan qisqa vaqt ichida o‘zida sezilarli darajada turli moddalarni erita oladi va bug‘latilganda 1000 g yomg‘ir suvidan 3–5 g qattiq qoldiq qoladi..
- Suvning yer yuzida tarqalishi
- Suv shunday erituvchi moddaki, u
- gazlarni ham (kislorod, vodorod, karbonat angidrid va b.), suyuq moddalarni ham (spirt,kislotalar va b.), qattiq moddalarni ham (tuzlar, minerallar va b.)eritaoladi.
- Eruvchanlik - moddaning erish qobiliyati.
- Suvda biror modda, masalan, qand erishini kuzatamiz (34-rasm). Xona haroratida (20°C) 100 g suv 200 g qandni erita oladi. Undan ortiq miqdor qand bu haroratda boshqa erimaydi. Bunday eritma to‘yingan eritma deb ataladi, chunki unda ortiqcha miqdor qandni eritib bo‘lmaydi
- Eruvchanlik o‘lchami moddaning ma’lum sharoitda to‘yingan
- eritmadagi miqdori bilan belgilanadi.
- To‘yingan eritma – ayni haroratda eruvchi moddadan ortiqcha erita olmaydigan eritma.
- Eruvchanlik 100 g erituvchida moddadan qancha erishi bilan belgilanadi
- Agar 100 g erituvchida modda 10 g dan ortiq erisa – yaxshi eruvchan, 10 g dan kam erisa oz eruvchan, 0,01 g dan kam erisa amalda erimaydigan
- modda hisoblanadi.
- Ko‘pchilik qattiq moddalar ning
- eruvchanligi harorat ortishi bilan ortadi. Buni grafik tarzda ifodalash mumkin (35-rasm)
- Masalan, ayni haroratda tuzning eruvchanligi 30 ga teng. Bu degan so‘z 100 g suvda ayni haroratda shu tuzdan 30 g eriy oladi degan ma’noni anglatadi. Demak, moddaning ayni sharoitdagi to‘yingan eritmasini haroratni oshirish
- bilan to‘yinmagan eritmaga yoki aksincha, haroratni kamaytirish bilan to‘yinmagan eritmani to‘yingan eritmaga aylantirish mumkin.
- Gazlarning eruvchanligi harorat ortishi bilan kamayib boradi (suv qaynaganda undagi erigan gazlar chiqib ketadi). Lekin bosim ortishi ularning eruvchanligi ortishiga olib keladi (mineral suvli idish ochilsa, idish ichidagi bosim kamayadi va erigan karbonat angidrid shiddat bilan ajralib chiqa boshlaydi).
- Misol: Bariy xloridning 40°C dagi eruvchanligi 50 ga teng. Shunday sharoitda 125 g bariy xloridni eritib to‘yingan eritma hosil qilish uchun qancha suv kerak?
- Yechish: 1) Bariy xloridning 40°C dagi eruvchanligi 50 ga teng –ya’ni 100 g suvda 50 g bariy xlorid tuzi eriy oladi.
- 2) 125 g bariy xloridni eritish uchun:
- 50 g BaCl2 uchun 100 g suv kerak
- g BaCl2 uchun x g suv kerak
- 125 · 100
- x = ———----- = 250 g. Javob: 250 g suv kerak.
- 50
Do'stlaringiz bilan baham: |
