Navoiy shahar 12-davlat ixtisoslashtirilgan umumta`lim maktabi

kabi  jihatlarni  insho matnida yoritishlari   lozim.   

                                           INSHO   

 

                  FARHOD  VA  SHIRIN   TIMSOLLARIGA   TAVSIF                        

                                                     REJA: 

 1.”XAMSA” asaridagi   bebaho  doston. 

---

2.”Farhod   va  Shirin “dostonidagi   Farhod –komil   inson   timsoli. 

3.Shirin –vafodor   yor. 

4.Farhod va Shirin  obrazining    ma`naviyatimiz    yuksalishidagi   muhim o`rni.   

            Alisher Navoiyning “Xamsa” asari nafaqat o’zbek adabiyotida, balki jahon 

adabiyotida ham noyob hodisadir.Alisher Navoiy dostonlarida davrining eng dolzarb 

muammolariga hamohang ravishda umumbashariy muammolarni ham tasvirlab, talqin eta 

oldi. 

          “Xamsa” ning ikkinchi dostoni “Farhod va Shirin” deb nomlangan.Muallif bu asarni 

“shavq dostoni” deb ataydi. Boisi unda ishq kuylanadi, talqin qilinadi va ulug’lanadi. Bu 

shunday ishqki, u insonni poklaydi, ezgulik sari yetaklaydi, unga o’zligini tanitadi, bir so’z 

bilan aytganda, komillik sifatlarini tarbiyalaydi. Chunki u odamga, olamga, butun borliqqa  

mehr bilan, muhabbat bilan yo’g’rilgan va oxir borib Yaratganning o’ziga ulashib ketadigan 

ishqdir. Dostonda Navoiyning komil inson haqidagi orzu-o’ylari ham ifoda etilgan. 

Farhod komil inson darajasida ta’riflangan ilohiy ishq egasi.Doston Chin xoqonining 

farzandsizligi tasviri bilan boshlanadi.Xoqon bu holdan qattiq iztirob chekardi. Chin 

xoqonining bu holati “Farhod va Shirin” dostonida quyidagicha ifodalangan: 

 

 

 

Ne chekkay ko’kka boshni tojdore, 

 

 

 

Yo’q ersa bir dur andin yodgore. 

 

 

 

Valaddur ul duru volid sadafdur, 

 

 

 

Sadaf, ya’ni atou dur xalafdur.

1

 

So’ngra xoqonning orzulari ushaldi, xonadonida o’g’il farzand dunyoga keldi. “Farhod va 

Shirin”da  Farhodning tug’ilishi bilan bog’liq  holat quyidagicha bayon qilinadi: 

 

 

 

Shabistonida tug’di bir yangi oy, 

 

 

 

Yangi oy yo’qki, mehri olam oroy. 

 

 

 

Yuzunda ishq asrori yozilg’on, 

 

 

 

Ichinda dard ta’vizi qozilg’on  

U oddiy go’dak emas, yuzida ishq sirlari yozilgan bo’lsa, ichida dard tumori bilan tug’ilgan. 

Tangri taolo tug’ilishidan ruhiga ishqni payvasta qilgan edi. 

Jamolidin ko’rungach farri shohi, 

Bu fardin yorudi mah to bamohi. 

Qo’yub yuz himmatu iqbol-u davlat, 

Hamul far soyasidin topti ziynat. 

Bu farni hodiyi baxt etgach irshod, 

Ravon shaxzoda otin qo’ydi Farhod. 

 

Yangi tug’ilgan go’dakning yuzida shohlik yog’dusi, shahanshohlik nuri ko’zga 

tashlanib turganligi sababli bu nurdan yer-u ko’k yorishib ketdi.“Himmat”, “iqbol”, “davlat” 

yuz ko’rsatib, shu yog’dudan ziynat topdilar.Bu javharlar, ya’ni qimmatbaho ma’nolar 

go’dakka taalluqli deb tushunilgach, ularni bir-biriga qo’shilsa, Farhod ismi kelib 

chiqadi.Shuning uchun Xoqon o’g’liga shu ismni berdi…(Shu tariqa reja asosida ijodiy 

fikrlab insho matni yoziladi)