Navoiy-kon metallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik instituti energo mexanika fakulteti

Energiya tizimining maksimal yuklanishida qatnashishni inobatga olgan holda este’molchining 1kvt^.s narxini ikki tomonlama narxda belgilanishi. Sanoat korxonasi ishga tushurilgandan boshlab 3-yildan so’ng o’zining maksimal elektr yuklamasiga ega buladi Р`<sub>max</sub> = 20<sup>.</sup>10<sup>3</sup> kvt, yillik elektroenergiya este’moli Э`_п = 64^.10⁶ kvt^.s va energotizimdagi yuklanishning maksimal koeffisent ishtiroki k`_max = 0,8.
6-yilda shunga ko’ra Р_max = 22^.10³ kvt; Э_п = 110^.10⁶ kvt^.s va k_max­ = 0,86. Energotizimda shu korxona uchun belgilangan hisobiy qiymat tgφ_р = 0,42 Maksimal vaqtidagi energotizim yuklamasi. Tgφ_ф 3-yildagi haqiqiy qiymati 0,72ga teng. 6-yilda energotizimda yuklamaning maksimal este’mol vaqtidagi reaktiv quvvati, kvar. Ikki tomonlama narx bo’yicha ososiy to’lov so'm/kvt, qo’shimcha to’lov .
3-6-yildagi iste’molchiga berilgan 1 kVt^.s narxini aniqlash


Yechim2.2. Ikki stavkali tarif bo’yicha 3-yilga kelib elektr energiyaga xaq to’lash

Bu erda, d – Belgilangan tangenslar qiymatiga qarab, joriy jadval bo'yicha aniqlangan tgφ_р dan tgφ_ф ning sapmalarini belgilash uchun chegirma yoki chegirma ulushi. Berilgan ma’lumotlar qo’yamiz:

Korxonaning kirishida 1 кVt^.s elektr energiyaning narxi



Ц toppish uchun qo’yidagi formulani ishlatish mumkin:

6-yilga kelib Ц topish uchun ushbu formuladan foydalanamiz

Bu erdan

Э_п ning juda tez suratda o’sishini inobatga olib, energo sistemaning maksimal yuklamasi vaqtida hamda tgφ_ф kamayishi natijasida (cosφ_ф o’sishi bilan) 6-yilga kelib korxonaning kirishidagi 1 kVt s elektr energiyaning narxi 3-yilga qaraganda barobarga kamayganini ko’rishimiz mumkin.

№
	кVt	кVts			кVar	So'm/кVt	So'm/10кVts
1	20х10^3	64х10^6	0,8	0,42	10,4х10^3	50,9	6,2
2	20х10^3	64х10^6	0,7	0,42	10,4х10^3	50,9	6,2
3	20х10^3	64х10^6	0,85	0,42	10,4х10^3	50,9	6,2
4	20х10^3	64х10^6	0,71	0,42	10,4х10^3	50,9	6,2
5	20х10^3	64х10^6	0,84	0,42	10,4х10^3	50,9	6,2
6	20х10^3	64х10^6	0,72	0,42	10,4х10^3	50,9	6,2
7	20х10^3	64х10^6	0,83	0,42	10,4х10^3	50,9	6,2
8	20х10^3	64х10^6	0,73	0,42	10,4х10^3	50,9	6,2
9	20х10^3	64х10^6	0,82	0,42	10,4х10^3	50,9	6,2
10	20х10^3	64х10^6	0,74	0,42	10,4х10^3	50,9	6,2
11	30х10^3	110х10^6	0,81	0,42	10,4х10^3	50,9	6,2
12	30х10^3	110х10^6	0,75	0,42	10,4х10^3	50,9	6,2
13	30х10^3	110х10^6	0,8	0,42	10,4х10^3	50,9	6,2
14	30х10^3	110х10^6	0,76	0,42	10,4х10^3	50,9	6,2
15	30х10^3	110х10^6	0,79	0,42	10,4х10^3	50,9	6,2
16	30х10^3	110х10^6	0,77	0,42	10,4х10^3	50,9	6,2
17	30х10^3	110х10^6	0,78	0,42	10,4х10^3	50,9	6,2
18	30х10^3	110х10^6	0,8	0,42	10,4х10^3	50,9	6,2
19	30х10^3	110х10^6	0,7	0,42	10,4х10^3	50,9	6,2
20	30х10^3	110х10^6	0,85	0,42	10,4х10^3	50,9	6,2

Iste’molchi-regulyatorning (I-R) samaradorligiga ta’riflarning ta’siri. Zavodda maksimal o’rnatilgan quvvati N_max = 2000 кVt bo’lgan beshta uch smeneda ishlovchi elektr pechlari o’rnatilgan. Tenologik shartlarga ko’ra pechlar ish vaqtida tanafusslarga yo’l qo’yadi. Pechlarning o’rtacha yuklanish quvvat koeffisienti f_cp = 0,80 tashkil qiladi. Pechda 1 kVt maksimal quvvat iste’mol uchun solishtirma kapital mablag’ so’mni tashkil etadi. Tig’iz oylarda 0,95 dan oralig’ida energosistemaning yuklanish muddati τ = 4 saotni tashkil etadi. Iste’molchini energo sistemaga ulagunga qadar 1 kVt uchun solishtirma kapital mablag’ so’m/кVtni tashkil qiladi. Elektr pechlarini I-R rejimiga o’tkazganda elektr energiyasini sarfi 10%ga ortadi. Maksimal yuklama ΔN_с.н = 5,5% vaqtida o’z ehtiyojlari uchun quvvat sarfi energo sistemadagi ΔN_н.с = 10% yo’qotilishiga sabab bo’ladi. Pechlarni I-R rejimiga ishlatish uchun imtiyozli tarif joriy etilgan. Zaxira koeffisienti ρ = 1,12.
Sutkalik maxsulot ishlab chiqarish normalarini saqlab qolgan holda, energo sistemaning maksimal yuklanish vaqtida elektr pechlarini o’chirish orqali samarali I-R rejimiga o’tkazishni aniqlash. Ko’rsatilgan talablarni bajarish uchun qo’shimcha pechlarni kiritish kerak bo’ladi.
Echish 2.3. Qo’yidagi formuladan nechta qo’shimcha pechlar Δn zarurligini aniqlaymiz
n ^. 24 = n`(24 – τ),
bu erda

Shunday qilib I-R rejimida 5+1=6 ta pechlar bo’ladi. Pechlarni I-R rejimiga o’tkazgan vaqtda energo sistemani o’rnatilgan quvvatini kamaytirishni aniqlaymiz.

kapital mablag’ni tejash energo sistemaga qanaqa foyda beradi

Qo’shimcha pechni o’rnatish ortiqcha capital mablag’ talab etadi

Xaiq xo’jaligida kapital xarajatlarni tejashdan keladigan foyda

ni tashkil etedi.
Endi bundan ishlab chiqarish korxonasining daromadini topamiz. Normal rejimda ishlayotgan ishlab chiqarish korxonasining 1 kVt s elektr enrgiyasining narxi 4 masalagidek k_max = 1 bo’ladi.

(8620 – pechlarning bir yillik ishlash soati Т_р; Т_рf_ср = h_max)

Elektr energiyasini tejashdan bir yilga keladigan foyda.

Shunday qilib, qo'shimcha pechning narxi, iste'mol qilinadigan elektr energiyasini kamaytirish hisobiga yilga qoplanadi.

№
	кVt		So'm	So'm/кVt	%	%	So'm/кVts
1	2000	0,75	60	145	5,5	10	0,92	1,12
2	1900	0,85	80	145	5,5	10	0,92	1,12
3	2100	0,76	61	145	5,5	10	0,92	1,12
4	3000	0,84	79	145	5,5	10	0,92	1,12
5	1800	0,77	62	145	5,5	10	0,92	1,12
6	2900	0,83	78	145	5,5	10	0,92	1,12
7	2100	0,78	63	145	5,5	10	0,92	1,12
8	2800	0,82	77	145	5,5	10	0,92	1,12
9	2200	0,79	64	145	5,5	10	0,92	1,12
10	2700	0,81	76	145	5,5	10	0,92	1,12
11	2300	0,8	65	145	5,5	10	0,92	1,12
12	2600	0,75	75	145	5,5	10	0,92	1,12
13	2400	0,85	66	145	5,5	10	0,92	1,12
14	2500	0,76	74	145	5,5	10	0,92	1,12
15	1950	0,84	67	145	5,5	10	0,92	1,12
16	2150	0,77	73	145	5,5	10	0,92	1,12
17	1850	0,83	68	145	5,5	10	0,92	1,12
18	2950	0,78	72	145	5,5	10	0,92	1,12
19	2250	0,82	69	145	5,5	10	0,92	1,12
20	2750	0,79	70	145	5,5	10	0,92	1,12