Navoiy kon-metallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik instituti kimyo metallurgiya fakulteti

Nazorat savollari
1. Minerallarning zichligiga qarab tasnifi?
2. Ogʻir minerallarning zichligi qanday?
3. Yengil minerallarning zichligi qanday?
4. Mineral zarrachalarning zichligidagi farqiga qarab boyitish usuli nima deb ataladi?
2-Tajriba ishi
Mavzu: Ruda boʻlakchalarining oʻrtacha diametrini aniqlash (2soat)
Ishdan maqsad: Ruda boʻlaklarining oʻlchamlarini oʻlchab, uning oʻrtacha diametrini aniqlashni oʻrganish.
Ishni bajarish uchun qisqacha nazariy maʼlumotlar
Ruda boʻlaklarini oʻrtacha diametrini aniqlash elash, maydalash, yanchish va tasniflash jarayonlarida ishlatiladigan asboblarni tanlash va ularning ish samaradorligini hisoblash uchun kerak.
Dastlabki ruda notoʻgʻri shaklga ega turli yiriklikdagi boʻlaklardan tashkil topadi. Notoʻgʻri shakldagi ruda yirikligini aniqlashda katta qiyinchiliklar tugʻdiradi va maʼlum shartlashlar kiritishni talab etadi. Faqat toʻgʻri sferik shakldagi boʻlak uchun birgina oʻlcham orqali uning yirikligini aniqlash mumkin.
Notoʻgʻri shakldagi ruda boʻlaklarining oʻlchami shartli ravishda oʻrtacha diametr bilan xarakterlanib, uning l – uzunligi, b – eni va h – balandligiga bogʻliq (2.1-rasm) .

Oʻrtacha diametrni aniqlash uchun shu uch oʻlchamning hammasi yoki ularning ayrimlari ishlatiladi.

Boʻlaklarning oʻrtacha diametri quyidagicha hisoblanadi:
Uzunligi va eni buyicha oʻrtacha arifmetik kattaligi:
(2.1)
Uzunligi, eni va balandligining oʻrtacha arifmetik kattaligi:
(2.2)
Uzunligi va enining oʻrtacha geometrik kattaligi:
(2.3)
Uzunligi, eni va balanligining oʻrtacha geometrik kattaligi:
(2.4)
Kerakli asbob va materiallar:
1. Notoʻgʻri shakldagi ruda boʻlaklari.
2. Chizgich.
3. Shtangensirkul.
Ishni bajarish tartibi
Berilgan rudadan 3 ta boʻlak ajratib olinadi va ularning uzunligi, eni va balandligi oʻlchanadi. Oʻlchash natijalari 2.1 – jadvalga yoziladi.
Har qaysi boʻlakning diametri (2.1 –2. 4) formula boʻyicha hisoblanadi va 2.1-jadvalga yoziladi.
2.1 – jadval

Boʻlaklarning tartibi	Oʻlchami, mm
	Uzunligi, l	Eni, b	Balandligi, h
1.
2.
3.

Har qaysi boʻlaklarning diametri (3.1-3.4) formula buyicha xisoblanadi va 2.2-jadvalga yoziladi.

2.2 – jadval

Boʻlaklarning tartibi	Formulalar boʻyicha aniqlangan oʻrtacha diametr
	1	2	3	4
1
2
3