Navoiy kon-metallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik instituti kimyo metallurgiya fakulteti

1- Tajriba ishi
Mavzu: Minerallarning solishtirma massasini aniqlash (2soat)
Ishdan maqsad: Ruda, konsentrat va minerallarning fizik xossalarini oʻrganish.
Ishni bajarish uchun qisqacha nazariy maʼlumotlar
Minerallarning solishtirma ogʻirligi ularni gravitatsiya maydonida ajratish uchun asosiy xususiyat hisoblanadi.
Boyitish amaliyotida solishtirma ogʻirlikni aniqlash uchun minerallarning alohida boʻlaklari suvda yoki havoda yoki 10 – 15 mm li oʻlchov kolbasi, piknometr yordamida 0,01 – 0,02 gr aniqlikkacha analitik tarozida tortish yuli bilan aniqlanadi.
Monokristalning havodagi va suvdagi ogʻirligini bilgan holda mineralning solishtirma ogʻirligi quyidagi formuladan hisoblanadi.
Rudaning olingan namunasidan mineralning monokristalini ajratish qiyinligi tufayli minerallarning solishtirma ogʻirligini aniqlash uchun 1 – 2 mm li boʻlaklar lupa yordamida puch togʻ jinslaridan ajratiladi. Shunday qilib, istalgan mahsulot (ruda, konsentrat va x.k.) ning solishtirma ogʻirligini aniqlash mumkin.
Kerakli asbob va mahsulotlar:
1. Piknometr:
2. 1-2mm gacha maydalangan mineral zarralar-5g;
3. Distillangan suv –1l;
4. 1 va 5mm lik pipetkalar:
5. Analitik tarozi (toshlari bilan);
6. Quritish shkafi;
7. Vakuum–eksikator.
Ishni bajarish tartibi
Tajribadan oldin 10 ml li piknometr avval issiq xrom aralashmasi bilan, soʻngra ketma-ket vodoprovod suvi va distillangan suv bilan yuviladi, quritish shkafida quritiladi va taroziga tortiladi. Piknometr ogʻirligi aniqlangandan keyin piknometrga distilangan suv toʻldiriladi va piknometrning suv bilan birgalikdagi ogʻirligi aniqlanadi. Keyin piknometr yana quritiladi, unga 5-10g atrofida mineral solinadi va piknometrning mineral bilan birgalikdagi ogʻirligi oʻlchanadi. Shundan soʻng piknometrga 2/3 xajmigacha suv solinadi. Mineral kukuni tarkibidagi havo pufakchalari piknometrni chayqatib turib yoʻqotiladi. Mineral zarrachalar yuzasi suv bilan hoʻllanib boʻlgandan keyin pufakchalar ajralishi toʻxtaydi va piknometr belgisigacha suv bilan toʻldiriladi. Piknometrning suv va mineral bilan birgalikdagi ogʻirligi aniqlanib mineralning solishtirma ogʻirligi quyidagi formuladan topiladi:
(1.2)
Bu yerda: A – piknometrning material bilan birgalikdagi ogʻirligi, g
B – piknometrning ogʻirligi, g
C – piknometrning suv bilan ogʻirligi, g
D – piknometrning mineral va suv bilan birgalikdagi ogʻirligi, g.
Piknometrni oʻlchashdan olingan natijalar (A, B, C, D) formulaga quyiladi va mineralning solishtirma ogʻirligi hisoblanadi. Natijalar 1.1-jadvalga kiritiladi. Maʼlumotnomadan berilgan mineralning solishtirma ogʻirligi topiladi, hisoblangan solishtirma ogʻirlik bilan solishtiriladi va ular orasidagi farq foizlarda topiladi.
1.1-jadval

№	Mineralning nomi	Solishtirma ogʻirlik		Farq, %
		Tajribada topilgani	Maʼlumotnomadan olingani
1
2
3