94
Og‘ir va zararli ish sharoitlarida ishlaydigan ishchilarga qo‘shimcha ta’til
berishga sarflanadigan xarajatlar:
bunda:
MX
ki
- og‘ir va zararli ish sharoitida ishlaydigan ishchilarning kunlik ish
haqqi, so‘m/kun;
D
lat
- har bir ishchiga beriladigan qo‘shimcha ta’til muddati, kun
Zararli ish sharoitida ishlaydigan ishchilarga to‘lanadigan qo‘shimcha haq
bilan bog‘liq bo‘lgan xarajatlar:
bunda:
К
T
- oylikka yoki tarif stavkasiga qo‘shimcha to‘lanadigan foiz;
MX
vi
-
ishlovchilarni o‘rtacha kunlik ish haqqi, so‘m/kun, P. -zararli ish sharoitida
ishlaydigan har bir ishchi uchun qo‘shimcha haq to‘lanishiga lozim bo‘lgan ish
kunlari soni.
Zararli ish sharoitida ish smenasining qisqartirilishi bilan bog‘liq bo‘lgan
xarajatlar:
bunda:
MX
ci
- qisqartirilgan ish kunida ishlaydigan har bir ishchining o‘rtacha
bir soatlik ish haqqi, so‘m/s
t
i
- har bir ishchiga qoldirilgin chala soatlar soni.
Jarohatlansh va kasallanish natijasida vaqtincha mehnat qobiliyatini yo‘qotgan
mutaxassislar o‘rnida ishlaydiganlar uchun sarf bo‘ladigan xarajatlar:
bunda:
MX
qo‘sh
- jarohatlongan ishchi o‘rniga ishlab turgan har bir mutaxassisga
to‘lanadigan kunlik qo‘shimcha ish haqqining qiymati, so‘m/kun.;
D
o‘rn i
-o‘miga
ishlagan mutaxassis ish kunlarining soni.
Baxtsiz hodisalar natijasida
ishdan chiqqan materiallar, asboblar, uskunalar,
bo‘zilgan binolar qiymati (S
9
), ularning balansdagi bahosiga qarab aniqlanadi.
Bino, uskuna va asboblarni ta’mirlash uchun sarflanadigan xarajatlar:
95
bunda:
MX
qi
.
- ta’mirlash ishlarida qatnashgan ishchilarning o‘rtacha kunlik ish
haqqi, so‘m/kun;
D
TAM.
I
har bir ishchining ta’mirlashga sarflagan kunlar soni.
Jarohatlanganlarni kasbini o‘zgartirish yoki yangi ishchilarni o‘qitishda
beriladigan boshlang‘ich, o‘rta maxsus ta’lim (kasb-hunar kolleji va kurslar)
va oliy
ta’lim uchun mablag‘ bitimda ko‘rsatilganidek sarflanadi (S
11
), so‘m.
Jarohatlanganlarning klinikada davolanishi uchun sarflangan xarajatlar.
bunda
a
ki
- bir kishining klinikada davolanishi uchun ketgan bir kunlik xarajat.
so‘m/kun:
D
ki
- gospitalga joylashtiriladigan kunlarning umumiy soni
Jarohatlanganlarning ambo‘latoriyada davolanishiga sarflanadigan xarajatlar:
bunda:
a
amb
- poliklinikaga bir marta kirishning o‘rtacha qiymati, so‘m;
m
n
-
jarohatlanganlami poliklinikaga kirishlarining umumiy soni.
Jarohatlanish va kasallanishlar natijasida ishlay olmaganligi tufayli qo‘shimcha
mahsulotning shartli yo‘qotilishi.
a)
vaqtincha ish qobiliyatini yo‘qotganda S
H
Si;
b)
nogironlik yoki o‘lim bilan tugagan jarohatlanishlar:
bunda:
MX
oi
- har bir jarohatlanganning o‘rtacha bir oylik ish haqqi, so‘m/oy;
T
i
nafaqa yoshi, yil;
τ
i
- jarohatlanganning yoshi, yil; ish haqqining (
T
i
- τ
i
) yil ichida
o‘sishini hisobga oluvchi koeffisient К - 1,1; 12-1 yildagi oylar soni.
Shikastlanish yoki kasallanish oqibatida nogiron bo‘lib
qolgan kishiga nafaqa
to‘lash bilan bog‘liq bo‘lgan xarajatlar:
bunda:
X
ni
- har bir jarohatlanuvchiga to‘lanadigan nafaqa miqdori, so‘m;
O
i
-
nafaqa to‘lanadigan oylar soni.
Baxtsiz hodisa oqibatida o‘lganning qaramog‘ida qolgan shaxslarga nafaqa
to‘lash bilan bog‘liq bo‘lgan xarajatlar:
bunda: X
ki
- qaramog‘idagi har bir shaxsga to‘lanadigan nafaqa miqdori, so‘m;
O
i
nafaqa to‘lanadigan oylar soni.
Xo‘jalikning to‘liq xarajatlarini quyidagicha aniqlash mumkin:
96
X =С
1
+С
2
+Сз+С
4
+С
5
+С
6
+С
7
+С
8
+С
9
+С
10
Umumiy davlat xarajatlariga quyidagi ko‘rsatkichlar C
11
, C
12
, С
13
, C
14
, C
!5
,
C
16
, С
17
kiradi. Ammo ayrim hollarda ular bevosita xo‘jalik hisobiga kiritilishi
mumkin.
Sarflanishi mumkin bo‘lgan
xarajatlar C
l1
C
12
, C
13
lar, agar ularni xo‘jalik
mablag‘ bilan ta’minlasa.
Jarohatlanish va kasallanishlar tufayli ketgan xarajatlami aniqlash (ma’lum
bo‘lgan uslubiy qo‘llanmaga binoan), o‘rtacha keltirilga ziyon miqdorini quyidagicha
qabo‘l qilish mumkin: o‘lim bilan tugagan shikast (U
1
), so‘m; nogironlik bilan
tugagan shikast (U
2
), so‘m; vaqtincha ish qobiliyatini yo‘qotish bilan tugagan shikast
(U
3
), so‘m. Bu holda to‘liq yo‘qotishlarni
X
quyidagicha aniqlash mumkin:
X = U
1
Р
1
+U
2
Р
2
+U
3
Р
3
bunda: P
1
, P
2
, P
3
- o‘lim, nogironlik va vaqtida ish qobiliyatini yo‘qotish bilan
bo‘g‘liq bo‘lganlar soni.
Do'stlaringiz bilan baham: