|
2-jadval
Yerga ulash tizimi elektrodlarining qarshiligini hisoblash formulalari
№
Elektrodning turi
Hisoblash formulalari
1.
Po‘lat
armatura
yoki
trubalardan
tayyorlangan
vertikal
elektrodlar.
Elektrodning yuqori uchi er sathidan
pastda joylashgan:
1
4
1
4
lg
2
1
2
lg
366
0
h
h
d
l
L
Б
R
ЭВ
2.
Burchaksimon po‘latlardan tayyorlangan
vertikal elektrodlar. Elektrodning yuqori
uchi er sathidan pastda joylashgan:
1
4
1
4
lg
2
1
2
lg
366
0
h
h
d
l
L
Б
R
ЭВ
3.
Po‘lat
armatura
yoki
trubalardan
tayyorlangan
vertikal
elektrodlar.
Elektrodning yuqori uchi er sathida
joylashgan:
d
l
L
R
ЭВ
4
lg
366
,
0
4.
Po‘lat
polosalardan
tayyorlangan
gorizontal elektrodlar:
bh
г
l
L
R
ЭВ
2
2
lg
366
,
0
5.
Po‘lat
armatura
yoki
trubalardan
tayyorlangan gorizontal elektrodlar.
bh
г
l
L
R
ЭВ
2
2
lg
366
,
0
6.
Po‘lat armatura, truba yoki burchakli
materiallardan tayyorlangan elektrod-lar
uchun, taxminan:
l
R
в
э
.
7.
Po‘lat armatura yoki po‘lat polosalardan
tayyorlangan elektrodlar uchun, taxminan:
l
R
в
э
2
.
137
Bir biriga ulangan va vertikal o‘rnatilgan elektrodlar sonini quyidagicha
aniqlaymiz:
п
заз
y
e
R
R
n
.
.
(2)
bu erda:
R
e
.
u
-yerga ulash qurilmasining umumiy qarshiligi, (
Om
);
η
g
- elektrodlarning qo‘shni elektrodlari ta’sirida ekranlashishi (elektrodlardan
foydalanish) koeffitsienti, (
3-jadval
).
3
-
jadval
Burchaksimon po‘lat materiallardan va po‘lat trubalardan tayyorlangan vertikal
elektrodlarning foydalanish koeffitsenti
(birlashtiruvchi polosalarning ta’siri hisobga olinmagan)
Qator qilib o‘rnatilgan elektrodlar uchun
Elektrodlar soni
Elektrodlar orasidagi masofaning elektrod o‘zunligiga
nisbati
1
2
3
2
0,84 - 0,87
0,90 - 0,92
0,93 - 0,95
3
0,76 - 0,80
0,85 - 0,88
0,90 - 0,92
5
0,67 - 0,72
0,79 - 0,83
0,84 - 0,86
10
0,56 - 0,62
0,72 - 0,77
0,79 - 0,83
15
0,51 - 0,56
0,66 - 0,73
0,76 - 0,90
20
0,47 - 0,50
0,65 - 0,70
0,74 - 0,79
Kontur ko‘rinishida o‘rnatilgan elektrodlar uchun
4
0,06 - 0,72
0,76 - 0,80
0,84 - 0,86
5
0,58 - 0,65
0,71 - 0,75
0,78 - 0,80
10
0,52 - 0,58
0,66 - 0,71
0,71 - 0,75
20
0,44 - 0,50
0,61 - 0,66
0,68 - 0,73
40
0,38 - 0,44
0,55 - 0,66
0,66 - 0,69
60
0,36 - 0,42
0,62 - 0,68
0,66 - 0,67
100
0,33 - 0,39
0,49 - 0,58
0,59 - 0,69
Elektrodlarning integral qarshiligini quyidagicha aniqlaymiz:
в
в
э
в
y
e
n
R
R
.
1
.
.
(3)
Elektrodlarning bir-biriga va elektr jihozlariga ulash uchun ishlatiladigan
o‘tkazgichlarning o‘zunligini aniqlaymiz, (
m
):
L
g
=ap+d
(4)
bu erda:
a
- vertikal elektrodlar orasidagi masofa, (
4-jadval
).
Elektrodlarni bir-biriga birlashtiruvchi o‘tkazgichning qarshiligini quyidagi
formula asosida aniqlaymiz:
138
г
в
э
г
y
e
R
R
.
...
.
(5)
bu erda:
R
eg
-o‘tkazgichning qarshiligi
2-jadval
dagi formula asosida aniqlanadi, (
Om
);
η
g
-
o‘tkazgichdan foydalanish koeffitsienti.
4-jadval.
Burchaksimon po‘lat materiallardan va po‘lat trubalardan tayyorlangan, qator
qilib o‘rnatilgan elektrodlarni birlashtiruvchi o‘tkazgichlarning foydalanish
koeffitsienti
Elektrodlar orasidagi masofalarni
elektrodlar o‘zunligiga nisbati (
a
)
Elektrodlar soni
4
10
20
30
1
0,77
0,62
0.42
0.31
2
0,89
0,75
0,56
0,46
3
0,92
0,82
0,68
0,58
5-jadval.
Burchaksimon po‘lat meteriallar va po‘lat trubalardan tayyorlangan, kontur
tarzida o‘rnatilgan elektrodlarni birlashtiruvchi o‘tkazgichlarning foydalanish
koeffitsenti
Elektrodlar orasidagi masofalarni
elektrodlar o‘zunligiga nisbati (
a
)
Elektrodlar soni
4
10
20
30
50
70
1
0,45 0,34 0,27
0,24 0,21 0,20
2
0,55 0,40 0,32
0,30 0,28 0,26
3
0,70 0,56 0,45
0.41 0,37 0,35
Yerga ulash qurilmasining to‘la qarshiligi:
в
y
e
г
y
e
г
y
e
в
y
e
ум
R
R
R
R
R
.
.
.
.
.
.
.
.
(6)
Agar yerga ulash tizimining umumiy qarshiligi
R
ev
=40 m dan katta chiqsa,
elektrodlar sonini ko‘paytirib olib, yerga ulash tizimi ko‘rsatkichlarini qayta hisoblash
talab etiladi.
3. Himoyalovchi yerga ulash qurilmalarni hisoblashga doir namunaviy misollar.
1-masala.
Yerga ulash qurilmasining umumiy qarshiligi
40
(
Om
) dan katta bo‘lmagan
(
R
1
um
<40 Om
) holat uchun po‘lat trubadan tayyorlangan vertikal elektrodlar sonini
aniqlang. Truba diametri
d=50
(
mm
). Truba o‘zunligi 2 (
m
). Tuproq turi - bo‘z tuproq.
Tuproqning qarshiligi -
200
(
Om
).
Masalaning echimi:
Tuproqning solishtirma qarshiligini aniqlaymiz:
139
R=r+2k =200+2*45=290
(
Om
)
Yerga ko‘milgan vertikal elektrodning qarshiligi:
1
,
114
477
,
0
2
1
903
,
1
07
,
53
3
lg
2
1
80
lg
07
,
53
2
0
,
1
4
2
0
,
1
4
lg
2
1
05
,
0
2
2
lg
0
,
2
290
366
,
0
4
4
lg
2
1
2
lg
66
,
0
e
h
l
h
l
e
R
h
t
(
Om
)
Bir biriga ulangan vertikal elektrodlar soni:
72
33
,
71
4
,
0
4
1
,
114
.
.
.
в
в
y
e
в
э
R
R
n
(dona)
Elektrodlarning integral qarshiligi:
97
,
3
4
,
0
0
,
72
1
,
114
.
1
.
.
в
в
y
e
n
в
Rэ
R
(
Om
)
Elektrodlarni bir-biriga ulash uchun ishlatiladigan o‘tkazgichning o‘zunligi:
5
,
144
5
,
0
72
2
5
,
0
n
a
l
г
(m)
Elektr o‘tkazgichlar qarshiligi:
725
20
,
0
145
.
.
.
m
г
э
г
y
e
R
R
(
Om
)
145
2
290
.
l
R
г
э
(
Om
)
Yerga ulash qurilmasining umumiy qarshiligi:
95
,
3
725
97
,
3
0
,
725
97
,
3
.
.
.
.
.
.
.
.
г
y
e
в
у
р
г
y
e
в
у
р
ум
R
R
R
R
R
(
Om
)
Yerga ulash qurilmasining umumiy qarshiligi 4 (
Om
) dan kichik bo‘lganligi
sababli hisoblar to‘g‘ri bajarilgan.
2-masala.
Elektr agregatining elektr dvigatelini chulg‘amining o‘ramlar izolyasiyasi
bo‘zilgan. Elektr manbaidagi kuchlanish
380 V
. Manba neytrali yerga ulangan va uning
yerga ulash qarshiligi
R
0
=12 Om
. Himoyalovchi yerga ulash qurilmasining qarshiligi
R
e
.
u
=3 Om
, ishchi-xodimning elektr qarshiligi
R
H
=1000 Om
. Ishchi-xodim elektr
jihoziga tegib ketgan vaqtda uning tanasi orqali o‘tuvchi tok kuchi miqdorini aniqlang.
Masalaning yechimi:
Elektr zanjirining ekvivalent qarshiligini aniqlaymiz:
99
,
14
5000
3
5000
.
3
12
4
4
.
0
R
R
R
R
R
R
y
y
e
э
(
Om
)
Elektr zanjiridagi tok kuchi miqdori:
67
,
14
99
,
14
73
,
1
380
ум
I
(
A
)
Ma’lumki, elektr dvigatelini chulg‘amining paralel o‘ramlarida tok kuchi
qarshilikga teskari proporsional holda tarqaladi, ya’ni:
140
y
e
н
у
е
R
R
I
I
.
4
.
(
A
)
bu erdan,
4
.
.
R
I
R
I
н
y
e
у
е
(
A
)
SHuningdek
н
y
e
уm
I
I
I
.
(
A
)
bu yerdan,
н
н
ум
y
e
I
I
I
I
67
,
14
.
(
A
)
Ushbu qiymatlarni
н
н
y
e
y
e
R
I
R
I
.
.
(
A
)
ga qo‘ysak,
1000
)
67
,
14
(
.
н
y
e
н
I
R
I
(
A
)
1000
67
,
14
.
.
н
y
e
н
y
e
I
R
I
R
(
A
)
1000
3
3
67
,
14
н
н
I
I
(
A
)
3
1000
01
,
44
н
н
I
I
(
A
)
1003
01
,
44
н
I
(
A
)
04
,
0
1003
01
,
44
н
I
(
A
)
Bunday tok kuchi, ishchi-xodimni og‘ir jarohatlarga va o‘limga olib kelishi
mumkin.
3-masala.
Ishchi-xodim elektr jihozini ishga tushirish vaqtida ayirgich (rubilnik)
tarmoqlariga tegib ketdi. Elektr manbaidagi kuchlanish
U
n
=380 V
. Manba neytrali
yerga ulangan, yerga ulash qarshiligi
R
ey
=18 Om
. Ishchi-xodimning elektr qarshiligi
R
i
=1500 Om
, oyoq kiyimining qarshiligi
R
0
=350 Om
, xona polining qarshiligi
R
n
=800
Om
. Tegib ketish kuchlanishini aniqlang.
Do'stlaringiz bilan baham: |
